Hoenderloo
(gemeente Apeldoorn)
Dorp op de Veluwestuwwal, ontstaan nadat hier in 1841 in opdracht van ds. O.G. Heldring een waterput was gegraven en in 1848 een huis voor verwaarloosde minderjarigen was gesticht. Ook na de aanleg van een grindweg naar Apeldoorn in 1872 bleef de groei van het dorp beperkt.
De Herv. kerk (Heldringsweg 10) is een gepleisterde zaalkerk uit 1857 met geveltoren en aangebouwde consistoriekamer. Het gebouw heeft spitsboogvensters met gietijzeren traceringen.
De Heldringstichting (Kampheuvellaan 34) is gesticht in 1848 als doorgangshuis voor verwaarloosde minderjarigen. Bij de vernieuwing in 1985 zijn het hoofdgebouw (1851) en het verplegingsgebouw (1912) gesloopt. Bewaard gebleven is het ‘Kampheuvel Huis’ uit 1929, ontworpen door J.A. Wijn.
Deelerwoud. In 1945 werd het uit 1895 daterende landhuis van dit landgoed verwoest. Alleen het
poortgebouw (Deelerwoud 1) bleef behouden. Dit werd in 1923 in opdracht van baron Van Heeckeren van Enghuizen gebouwd op
Hoenderloo, Herv. kerk
een vlindervormige plattegrond naar ontwerp van J. Molema. De
boerderij ‘Lebretshoeve’ (Lebretshoeveweg 2) dateert uit het eind van de 19de eeuw en is in 1911 uitgebreid, nadat het landgoed Deelerwoud in 1909 in bezit was gekomen van N.M. Lebret. De naastgelegen gietijzeren boerenrosmolen is ook uit 1911. De
muziektent (Krimweg ong.) werd rond 1925 gebouwd.
Herberg ‘De Woeste Hoeve’ (Oude Arnhemseweg 292), gelegen ten oosten van Hoenderloo, is in 1771 gesticht als pleisterplaats op de weg van Apeldoorn naar Arnhem. In de nabijheid bevindt zich een gedenkteken voor de slachtoffers van een Duitse represaillemaatregel na de aanslag op H.A. Rauter (6-3-1945).