Asperen, Herv. kerk
gewijd aan St. Catharina van Alexandrië, is een driebeukige pseudobasilicale kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor, voorm. sacristie en een forse toren van drie geledingen met traptoren, balustrade en samengestelde spits met lantaarn. De toren verrees in de tweede helft van de 15de eeuw in de vormen van de Kempische gotiek. In de toren hangt een door Henricus de Boch gegoten klok (1532). De kerk is uit dezelfde tijd als de toren. Beide zijn bij de stadsbrand in 1896 beschadigd en vervolgens in 1896-'97 (kerk) en 1901 (toren) gerestaureerd onder leiding van L. Beirer. Daarna is onder leiding van G. en T. van Hoogevest in 1955, de jaren zestig en 1978 een restauratie in fasen uitgevoerd.
Het interieur wordt gedekt door houten tongewelven. Tegen de torenmuur bevindt zich een schildering uit 1609, die een gedetailleerde vogelvlucht van het stadje Asperen in 1517 ten tijde van de inname van de stad door de Gelderse troepen laat zien. De kerk bevat enkele 17de-eeuwse grafzerken en een hoge graftombe voor de familie Van Boetzelaer (leden van de familie overleden in 1492, 1545, 1558, 1562). Tot de inventaris behoren verder een preekstoel, een herenbank en een doophek (alle uit 1896) en een neogotische orgelkast zonder orgel (1912).
De Geref. kerk (Middelweg 5) is een recht gesloten zaalkerk met rondboogvensters, gebouwd in 1892. De pastorie (Middelweg 7) dateert uit 1912.
Verdedigingswerken. Van de waarschijnlijk 15de-eeuwse stadsmuur zijn aan de zuid- en oostzijde van Asperen enkele restanten behouden gebleven. Bij het herstel in 1978-'82 is het onderste gedeelte van de Waterpoort nieuw opgemetseld.
Woonhuizen. Het tweebeukige dwarse huis Voorstraat 33 heeft een mogelijk 17de-eeuwse kelder en een 19de-eeuws uiterlijk. Uit 1881 dateert het statige, tweebeukige dwarse herenhuis Voorstraat 72 in sobere neoclassicistische stijl. Andere dwarse huizen aan dezelfde straat zijn Voorstraat 50-52 (eind 19de eeuw), Voorstraat 8 (1896), met mansardedak en siertegels, en het eclectische herenhuis Voorstraat 32 (circa 1896). De forse gepleisterde eclectische villa Raadhuisplein 1, met driezijdige torenachtige uitbouw, verrees in 1893 voor S.A. Suter. Het heeft van 1951 tot 1989 als raadhuis gediend. Het begin 20ste eeuw gebouwde huis Voorstraat 58 heeft een gevel in rode en geel-witte verblendsteen. De in 1909 gebouwde villa Minstraat 19 vertoont chaletstijl-details.
Stadsboerderijen. Asperen heeft een relatief groot aantal (voormalige) stadsboerderijen met dwars voorhuis. Achter het 19de-eeuwse uiterlijk is vaak een oudere kern behouden, zoals bij Minstraat 9 (circa 1850; kern 16de eeuw), Minstraat 17 en Minstraat 18 (kern 17de eeuw) en Achterstraat 40 (kern 18de eeuw), met een deels dicht gezet dakoverstek aan de achterzijde. Ook het gepleisterde pand Voorstraat 80 (circa 1865) heeft een oudere oorsprong. Andere voorbeelden van stadsboerderijen zijn Voorstraat 46 (circa 1850) en Voorstraat 56 met een schuur uit 1876; beide hebben een tweelaags voorhuis.
Sluizen. In het verlengde van de in 1809 aangelegde Nieuwe Zuiderlingedijk werd gelijktijdig in de Linge een dam met keerschutsluis, de Zuider of Oude Lingesluis, aangelegd. Aan de andere zijde van de dam bouwde men in 1861-'62 een grotere keersluis, de Noorder of Nieuwe Lingesluis. Beide sluizen zijn in 1997 gerestaureerd. In het kader van de Nieuwe Hollandse Waterlinie kwamen in 1815 bij de Linge twee inundatiesluizen tot stand naar plannen van Jan Blanken Jansz. de ene in de zuidelijke dijk (Lingedijk 4), de andere in de noordelijke dijk (Langendijk ong., gemeente Acquoy). Deze bijna identieke waaiersluizen met schotbalkkering kregen in 1882-'83 een tweede schotbalkkering en in 1924 verving men de houten waaierdeuren door ijzeren deuren.
Het voorm. fort Asperen (Langendijk 60, gemeente Acquoy), gelegen ten zuidoosten van Asperen, werd in 1845-'47 aangelegd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Dit aar-
Auteursrechtelijk beschermd