Monumenten in Nederland. Groningen

Zuurdijk
(gemeente De Marne)

Wegdorp, waarschijnlijk ontstaan in de 12de eeuw aan de landzijde van een van dijkjes langs de Hunze. Die dijkjes gingen in de 13de eeuw deel uitmaken van de Oude Dijk.

De Herv. kerk (Hoofdweg 43) is een gepleisterde, recht gesloten zaalkerk voorzien van een ongelede westtoren met spits. Getuige het zware muurwerk dateert het kleine kerkje nog uit de middeleeuwen, maar het kreeg zijn huidige uiterlijk in 1849. Het onderste deel van de toren uit 1797 bestaat uit oud metselwerk. De oorspronkelijke torenspits werd in 1832 vervangen door een kleinere spits. In de toren hangt een klok uit 1482, gegoten door een zekere meester Herman. De kerk ligt op een verhoogd kerkhof, dat de graven van de familie Torringa bevat.

Windmolen ‘De Zwaluw’ (Moeshorn 2) is een met hout beklede achtkante stellingkoren- en pelmolen op een bakstenen onderbouw. De molen werd in 1858 gebouwd voor E.W. Kamphuis ter vervanging van een afgebrande voorganger uit 1831. De molen is in 1976-'77 gerestaureerd.

Boerderijen. In de omgeving van Zuurdijk ligt een aantal interessante boerderijen. De kop-hals-romp-boerderij Castor (Hoofdweg 18) heeft een voorhuis uit 1733. De Stoepemaheerdt (Hoofdweg 4) is een in 1861 gebouwde grote boerderij van het Oldambster type. De voorgevel heeft een forse kroonlijst en een omlijste, halfrond gesloten ingang met stoep. Uit omstreeks 1885 dateert Pollux (Hoofdweg 20), een monumentale boerderij met een onderkelderd, dwars voorhuis. Op het omgrachte erf staan een bijschuur en een koetshuis uit omstreeks 1880. De boerderij Kooijenburg (Vlakkeriet 4) heeft een monumentaal voorhuis met erker en uitkragend tentdak en een driekapsschuur met wolfdaken. De boerderij werd in 1923 gebouwd naar ontwerp van W. Reitsema met een expressionistische detaillering. Op het erf staat een arbeiderswoning uit hetzelfde jaar. Het erf wordt onder meer ontsloten door een voetgangersbrug uit dezelfde tijd.

Ewer. Deze buurtschap ten westen van Zuurdijk is ontstaan in de 19de eeuw. In de tweede helft van de 19de eeuw werden er diverse arbeiderswoningen gebouwd voor de landarbeiders van de nabijgelegen boerderijen. Goede voorbeelden zijn Ewer 11, 13 en 15 (alle omstreeks 1865), Ewer 7 (omstreeks 1870) en Ewer 9 (omstreeks 1885). De Hayemaheerd (Ewer 17) is een kophals-romp-boerderij met zijwaarts geplaatst, eenlaags woonhuis in expressionistische trant, gebouwd in 1929 naar ontwerp van W. Reitsema. Op het erf staat een dienstwoning.