Nieuwolda
(gemeente Scheemda)
Wegdorp, ontstaan in het begin van de 17de eeuw als dochternederzetting van Midwolda op de in 1545 aangelegde Dollarddijk. Het dorp werd ook wel Midwolderhamrik genoemd. Ten zuiden van het dorp groef men in 1601 het Termunterzijldiep; ten zuiden daarvan ontstond in 1626 een van de eerste Dollardpolders.
De Herv. kerk (Kerksingel 1) is een door lisenen gelede zaalkerk met driezijdige sluiting; de ongelede toren heeft een achtzijdige bakstenen lantaarn en een ingezwenkte naaldspits. De kerk werd in 1718 gebouwd met behulp van een legaat van Tymen Harmens en kreeg in 1765 een toren. De kerk is in 1904 onder leiding van C.H. Peters gerestaureerd en in 1976-'78 opnieuw. Het interieur wordt overdekt door een gestuct houten tongewelf. Tot de kerkinventaris uit de bouwtijd behoren een fraaie preekstoel, naar plannen van Allert Meijer en met snijwerk van Jan de Rijk, en de banken met knoppen. Het orgel met front in Lodewijk XVI-vormen werd in 1787 gebouwd door J.F. Wenthin. Op het kerkhof liggen enkele fraaie zerken.
Het voorm. raadhuis (Hoofdstraat 113) is een sober gebouw met het oude gemeentewapen. Het is in 1929 gebouwd in kubistisch-expressionistische vormen.
Woonhuizen. Het in neorenaissance-vormen uitgevoerde huis Hoofdweg Oost 20 stamt uit circa 1900. De uit 1908 daterende rentenierswoning Hoofdweg Oost 28 vertoont jugendstil-elementen. Eenvoudige, maar goed gedetailleerde, expressionistische elementen heeft het pand Hoofdstraat 113 uit 1930, gebouwd naar plannen van E. Rozema.
Boerderijen. In het dorp staat een aantal belangrijke boerderijen die alle tot het Oldambster type behoren. Van de op een omgracht terrein gelegen R. Rienkesheerd (Hoofdweg West 21) dateren de oudste delen uit 1717. De in 1771 gebouwde boerderij Langeweg 2 heeft nog een ingebouwde woning. Hoofdweg West 27 werd in 1806 gebouwd voor de familie Koppius en heeft een tuitgevel en zaadzoldervensters. Boerderij De Bree (Kerkelaan 1), bestaat uit een schuur uit 1789, gebouwd voor Jan Hendriks Groen, en een voorhuis uit 1839 - met jaartalsteen boven de zaadzoldervensters -, gebouwd voor Geertje Fockens, weduwe van P.H. Harmens. De imposante onderkelderde boerderij De Blinke (Hoofdweg Oost 1) werd in 1876 opgetrokken voor T. Hermans en K. Toxopeus in eclectische vormen. De villaboerderij Hoofdweg West 25 heeft een voorhuis in eclectische vormen uit 1905.
Auteursrechtelijk beschermd