Niekerk
(gemeente De Marne)
Dorp, ontstaan in de middeleeuwen op twee kleine wierden op een oeverwal. De middeleeuwse kerk heeft het kleine dorp zijn naam gegeven.
De
Herv. kerk (Kerkstraat 3) is een kleine, recht gesloten zaalkerk; de ongelede toren is voorzien van een achtkante, ingesnoerde spits. Het muurwerk van de kerk is 13de-eeuws. Bij een ingrijpende verbouwing in 1629, in opdracht van Evert Lewe, is de toren nieuw opgetrokken. In de toren hangt een klok uit 1762, gegoten door A. Petit. Tot de kerkinventaris behoren een herenbank met het alliantiewapen van het echtpaar Van In- en Kniphuizen-Lewe (vroeg-18de-eeuws), een eenvoudige preekstoel (laat-18de-eeuws)
Houwerzijl bij Niekerk (gem. De Marne), Geref. kerk en pastorie (nu theemuseum)
en een door P. van Oeckelen gebouwd orgel (1883). De kerkvloer bevat een aantal zerken, waarvan de oudste uit 1564 dateert.
Op het kerkhof liggen verschillende 19de-eeuwse graven. De pastorie (Kerkstraat 7) is een deels eenlaags, deels tweelaags pand uit 1928, gebouwd naar ontwerp van W. Reitsema in de trant van het Nieuwe Bouwen.
De boerderij ‘Wiemaheerdt’ (Zoutkamperweg 1) is van het kop-hals-romptype en dateert van omstreeks 1875. Het voorhuis heeft een zadeldak tussen topgevels.
De tuinderswoning Hoofdstraat 23 is gebouwd in 1929 in expressionistische stijl naar plannen van W. Reitsema. Achter het eenlaags pand staat een stookhok met pijp, ten behoeve van de vroeger achter het huis gelegen kassen.
De Zuidemaklap over het Hunsingokanaal (bij Kanaalstraat 12), gelegen ten westen van het dorp, is een ijzeren ophaalbrug uit 1879, voorzien van fraaie decoraties in giet- en smeedijzer en portaalarmen in de vorm van kandelaberzuilen. De bruggenhoofden zijn onlangs vernieuwd en in beton uitgevoerd.
Houwerzijl. Dit dorp ten zuidoosten van Niekerk is ontstaan in het begin van de 19de eeuw. De voorm. Geref. kerk (Hoofdstraat 17) is een zaalkerk met geveltoren, gebouwd in 1862 en in 1906 en 1915 gerenoveerd. Op het ogenblik dient het gebouw als theeschenkerij. De ernaast gelegen neoclassicistische pastorie (Hoofdstraat 15) stamt uit 1870. Het voorm. dorpscafé (Hoofdstraat 58) is een pand met eenlaags voorhuis en een dwars geplaatst achterhuis. Het voorhuis dateert uit omstreeks 1870 en is een uitbreiding van de oudere, waarschijnlijk 18de-eeuwse, achterliggende voorm. bakkerij annex kruidenierswinkel. Het hoekpand Hoofdstraat 29 is een middenstandswoning uit omstreeks 1930 met expressionistische details.
Auteursrechtelijk beschermd