Ezinge
(gemeente Winsum)
Wierdedorp met radiale structuur, ontstaan enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling op een oeverwal van het Reitdiep. De wierde bleef voor driekwart onbebouwd en werd in 1931-'34 gedeeltelijk systematisch afgegraven en archeologisch onderzocht. In de jaren zeventig van de 19de eeuw kwam ten zuidoosten van het dorp een lintbebouwing langs het Oldenhoofse Kanaal tot ontwikkeling en hier werd ook een Geref. kerk gebouwd. Ezinge is een beschermd dorpsgezicht.
De Herv. kerk (Torenstraat 46) is een eenbeukige, vijfzijdig gesloten kerk met vrijstaande toren. De kerk dateert uit de 13de eeuw. Bij een ingrijpende restauratie in 1959 heeft men de oorspronkelijke toestand van de buitenmuren aan de hand van bouwsporen gereconstrueerd. Het interieur wordt gedekt door een balkenzoldering. Tot de inventaris behoren een rijk versierde preekstoel en doophek, beide vervaardigd door Jan de Rijk (1711) en een herenbank met het wapen van Van Swinderen (18de eeuw). In de kerkvloer liggen een gotische zerk voor Luwe to Hardeweer (†1539) en een renaissance-zerk voor Allo to Hardeweer (†1552).
De vrijstaande zware en lage toren met zadeldak dateert mogelijk uit de 13de eeuw. Tegen de toren sluit aan de westzijde een eenlaags woonhuis aan uit 1886, met in de noordgevel ouder muurwerk.
De Geref. kerk (Nieuwestreek 35) is een recht gesloten zaalkerk met dakruiter, gebouwd in 1875 in neoclassicistische trant. De kerk vormt een geheel met de ernaast gelegen eenlaags gebouwen: het catechisatielokaal (Nieuwestreek 37) en de pastorie (Nieuwestreek 39).
Woonhuizen. Langs de
Torenstraat staan verschillende 18de-eeuwse eenlaags woonhuizen, zoals de nummers 2, 4, 5, 6, 36 en 38.
Allersmaweg 2 en
Ezinge, Toren Herv. kerk
Allersmaweg 6 zijn eenlaags rentenierswoningen uit het derde kwart van de 19de eeuw.
Boerderijen. In de omgeving van het dorp liggen enkele interessante boerderijen. De kop-hals-romp-boerderij Beikemaheert (Schoorsterweg 4) heeft een lang, deels onderkelderd voorhuis met wolfdak uit de 19de eeuw. De schuur is voorzien van de jaartalankers ‘1799’ en heeft ingangen in de lange gevel. De Allersmaheerd (Allersmaweg 54) is een boerderij van het kopromp-type uit omstreeks 1935.
Allersma (Allersmaweg 64). Deze ten noordoosten van Ezinge gelegen, door grachten en singels omgeven, borg bestaat uit drie vleugels. De onderkelderde eenlaags zuidvleugel dateert in de kern waarschijnlijk nog uit de 15de eeuw. De haaks geplaatste, eenlaags noordvleugel werd in de 16de eeuw gebouwd, waardoor het complex een L-vormige plattegrond kreeg. Duurt Allersma liet deze borg rond 1650 voorzien van een gracht en ophaalbrug. In 1720 kwam in opdracht van Reneke Busch de huidige oostvleugel tot stand. Kort na 1817 liet R. de Marees van Swinderen de oostvleugel van een verdieping en zijn huidige neoclassicistische vormgeving voorzien. Het interieur bevat onder meer in de hal een eiken betimmering in Lodewijk XIV-stijl (omstreeks 1730), met het alliantiewapen van de opdrachtgever en zijn vrouw.
Nabij de ophaalbrug staat een duiventil, opgericht in het midden van de 18de eeuw maar in de loop van de 19de eeuw gewijzigd in neogotische trant. Het eenlaags bijgebouw ten oosten van het huis werd in 1853 gebouwd als kantoor voor mr. R.M.A. de Marees van Swinderen, die ook notaris van Ezinge was.
Auteursrechtelijk beschermd
