Doezum
(gemeente Grootegast)
Wegdorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een dekzandrug. Het dorp heeft een lintbebouwing langs de Provincialeweg.
De
Herv. kerk (Provincialeweg 65), oorspronkelijk gewijd aan St. Vitus, is een eenbeukige kerk met veelhoekig gesloten koor; de grotendeels ingebouwde, slanke toren heeft twee geledingen en een zadeldak. Van de 12de-eeuwse tufstenen kerk resteert het onderste deel van de toren. Dat zal gezien enkele dichtgemaakte openingen en een muurrest aan de zuidzijde oorspronkelijk een gereduceerd westwerk zijn geweest, met zijruimten en op de verdieping een kapel. Rond 1200 werd het lage bakstenen koor met romaanse vensters toegevoegd; dit koor is inwendig halfrond gesloten. In de late middeleeuwen werd het koor verhoogd. In de 16de eeuw verhoogde men de toren in tufsteen. Dit materiaal was afkomstig van het toen herbouwde schip, dat in 1808 werd vervangen door het huidige schip. Bij die laatste verbouwing is ook de
Doezum, Herv. kerk
noordelijke zijruimte van de toren gesloopt. Bij de torenrestauratie in 1954-'57 heeft men ten onrechte aan de westzijde een romaanse ingang gereconstrueerd.
Inwendig staan de ruimten op de begane grond en de eerste verdieping van de toren in open verbinding met het schip. Tot de kerkinventaris behoren enkele herenbanken (18de eeuw), een preekstoel (1829) en een door G.P. Dik & Zn. gebouwd orgel (1866). Verder zijn er een rouwbord voor Daniël Onno de Hertoge (†1774) en een uit Lutjegast afkomstige rouwbord voor Bernhard Johan van Prott (†1703) - versierd met helm, zwaard en speer - herinnerend aan deze verdediger van Bourtange in 1672. De kerkvloer bevat diverse zerken, waaronder die voor Amse Eewes (†1628) en Johan Polman (†1653).
De voorm. windmolen (bij Bombaij 12) is een molenromp van een in 1872 gebouwde en in 1932 onttakelde poldermolen. De molen was voorzien van een gietijzeren scheprad en diende ter ontwatering van de polder Bombay.
De ophaalbrug over de Doezumertocht (bij Peebos 59), gelegen in het gehucht Peebos ten westen van Doezum, stamt uit 1930.
Auteursrechtelijk beschermd