Wilsum, Herv. kerk
tot stand, met name langs de Dorpsweg. Ten noorden hiervan werd na de Tweede Wereldoorlog enige nieuwbouw gepleegd.
De Herv. kerk (Dorpsweg 13), oorspronkelijk gewijd aan St. Lambertus, is een fraai aan de IJssel gelegen eenbeukige romaanse kerk met een iets smaller, vijfzijdig gesloten, gotisch koor. De toren en het schip zullen in het midden van de 11de eeuw tot stand zijn gekomen en zijn in tufsteen uitgevoerd. Het benedengedeelte van toren en schip is in kistwerk opgetrokken. Daarbij is de gemetselde tufstenen schil op regelmatige afstanden verstevigd met doorgaande horizontale lagen van op hun kant geplaatste tufsteenblokken. De toren heeft twee vlak behandelde geledingen en wordt bekroond door een ingesnoerde spits uit 1837. De tweede, iets terugspringende geleding is voorzien van vier rondbogige galmgaten met deelzuiltjes, waarvan er nog één in kalksinter is uitgevoerd.
De bovenruimte diende vroeger mogelijk als toevluchtsoord en is alleen toegankelijk met een ladder, door een gat in het tongewelf van de benedenruimte van de toren. Bij de restauratie in 1980-'83 is dit tongewelf vernieuwd. In de toren hangt een klok uit 1611, gegoten door Henrick Wegewaert.
Het koor stamt uit de 15de eeuw, toen ook het schip werd verhoogd en voorzien van spitsboogvensters. Aan de noordzijde van de kerk bevindt zich een dichtgemetselde ingang met jaartalsteen, waarop een cartouche met het jaartal 1611. In 1722 vond herstel plaats, evenals in 1837. Tijdens een restauratie in 1901-'02 zijn nieuwe traceringen en montants aangebracht en bij een restauratie van 1980-'83, naar plannen van T. van Hoogevest, zijn enkele oorspronkelijke en later dichtgezette rondboogvensters in het schip hersteld. Bovendien is toen aan de zuidzijde een consistoriekamer toegevoegd.
Schip en koor hebben 15de-eeuwse kruisribgewelven. Op het koorgewelf is een aantal 15de-eeuwse schilderingen zichtbaar, met symbolen van de vier evangelisten en een als engel uitgebeelde Veronica met zweetdoek. De kerk bevat verder een zerk van kalksinter uit de 12de eeuw, alsmede een sarcofaagdeksel van een priestergraf. Het koorhek met deurtje stamt uit 1659, de preekstoel dateert uit het begin van de 18de eeuw. De pastorie (Dorpsweg 15) is in 1929 gebouwd.
De Geref. kerk (Dorpsweg 104) is een bakstenen zaalkerk met ongelede toren, gebouwd in 1955 in sobere traditionalistische vormen. De nabijgelegen bijbehorende predikantenwoning (Dorpsweg 39) stamt uit 1932.
De voorm. openbare lagere school (bij Dorpsweg 46) uit 1877 is een goed voorbeeld van een drieklassige school in neoclassicistische vormen.
Sinds de opheffing in 1955 dient het pand als hervormd verenigingsgebouw.
De voorm. onderwijzerswoning (Dorpsweg 46) stamt uit 1868.
Dijkpaal. Bij de Uiterwijkseweg staat dijkpaal nummer 79, een van de 87 dijkschouwpalen die in 1760 langs de IJsseldijk van Kampen naar Zwolle werden geplaatst ter vervanging van oudere houten palen. Van 1308 tot 1836 gaven deze dijkschouwpalen de grenzen aan van de door de ‘ingelanden’ te onderhouden dijkvakken. Dijkpaal 79 kreeg zijn huidige plaats na de dijkverzwaring in 1991.
Auteursrechtelijk beschermd