Monumenten in Nederland. Overijssel

Tubbergen

Dorp, ontstaan als kernesdorp aan de oostzijde van de Tubberger Es. De nederzetting kwam waarschijnlijk tot ontwikkeling bij het in het begin van de 14de eeuw genoemde Hof te Tubbergen, waaruit de havezate Eschede of Eeshof ontstond. Een in 1336 reeds bestaande kapel werd in 1576 tot zelfstandige parochiekerk verheven. Het dorp had

Tubbergen, R.K. St.-Pancratiuskerk

een centrumfunctie voor de omgeving. Na de Tweede Wereldoorlog is het op beperkte schaal uitgebreid.

De R.K. St.-Pancratiuskerk (Grotestraat 70) is een neogotische hallenkerk met driezijdig gesloten koor, gebouwd tegen een laatgotische toren. De zware, in Bentheimer zandsteen opgetrokken torenromp dateert uit het begin van de 16e eeuw. De oorspronkelijke derde geleding werd in 1840 gesloopt en vervangen door een tentdak. Een recente restauratie verhoogde de toren weer iets. De neogotische kerk werd in 1896-'97 gebouwd naar ontwerp van A. Tepe.

Het interieur wordt overdekt door kruisribgewelven. Tot de kerkinventaris behoren diverse stukken uit atelier Mengelberg, zoals de preekstoel (1906-'07), het hoogaltaar (1906), de communiebank (1909) en twee beelden van Jozef en Maria (1907). Vermeldenswaard zijn verder onder meer de koperen kaarsenkroon (1864), het harmonium (1876) door Mason & Hamlin uit Boston (USA), de kruisgroep (1942), vermoedelijk van atelier Cuypers en de bronzen kruisweg (1965) door S. Nicolas-Nys. In 1994 werden vier vroeg-20ste-eeuwse stenen beelden, vervaardigd door de Antwerpse

Tubbergen, Raadhuis

beeldhouwer Peeters, overgenomen uit de R.K. H. Hartkerk te Breda. Bijzonder zijn de gebrandschilderde ramen, waaraan sinds de bouwtijd vijf generaties van de glazeniersfamilie Nicolas hebben gewerkt.

De Herv. kerk (Hattinkstraat 1) is een eenvoudige neoclassicistische zaalkerk met driezijdige koorsluiting, gebouwd in 1810-'11 en in 1931 naar het oosten vergroot. De laatgotische zandstenen preekstoel uit 1519 en het door H. Meijer gemaakte orgel uit 1789 zijn meegenomen uit de St.-Pancratiuskerk, toen de hervormden die in 1811 moesten verlaten.

Het voorm. raadhuis (Grotestraat 60) verrees in 1930-'31 naar ontwerp van H.W. Valk. Het pand op T-vormige plattegrond is uitgevoerd in geprofileerde vlamovensteen en traditionalistische vormen, zoals trapgevels en varianten op kruisvensters. Sinds 1984 heeft het pand een horecafunctie.

De Eeshof (Eeshoflaan 21) of ‘Eschede’ is een edelmanshuis ontstaan uit de Hof te Tubbergen. Van het langgerekte huis met naar voren springende vleugels is het gelijkvloerse deel met de

[p. 260]

linkervleugel in 1719 gebouwd en in de eerste helft van de 19de eeuw met een verdieping verhoogd. Bij de restauratie in 1962-'65 is het huis achter de voorgevel vrijwel geheel vernieuwd en verrees aan de rechterzijde een nieuwe vleugel. Aan het voorplein staat een langgerekt bouwhuis met schilddak en de jaartalankers ‘1786’. Het geheel ligt in een vroeg-19de-eeuwse landschappelijke aanleg. Sinds 1965 is het huis ingericht als bejaardenhuis en zijn op het terrein aanleunwoningen gebouwd.

Het Schaepmanmonument (Almeloseweg ong.), op het hoogste punt van de Tubberger Es, bestaat uit een plateau met daarop een groot bronzen standbeeld van H.J.A.M. Schaepman. Deze katholieke geestelijke en politicus werd in 1844 op de Eeshof geboren. Het uit 1927 daterende monument is gemaakt door A. Falise in opdracht van het R.K. kerkbestuur van Tubbergen.

Schultenwolde (Almeloseweg ong.) is een landgoed ten westen van Tubbergen. In 1920 liet A. Ledeboer naar ontwerp van J. Vixseboxse een fraai gelegen vakantiehuis (Almeloseweg 74) bouwen. Het driezijdig gesloten eenlaags pand met geknikt schilddak heeft een omgaande veranda met ronde Egyptische zuilen voorzien van bladkapitelen met papyrusmotieven. Twee jaar later verrees naar ontwerp van dezelfde architect een karakteristiek langhuisboerderijtje (Almeloseweg 72) met overstekend rieten wolfdak en een haakse lage aanbouw.