Schalkhaar
(gemeente Diepenveen)
Dorp, ontstaan in het begin van de 19de eeuw op een hoogte bij de splitsing van
Schalkhaar, R.K. St.-Nicolaaskerk
de Oerdijk naar Lettele en de Spanjaardsdijk naar Heeten. Het toen ook Riele genoemde dorp bestond uit enkele verspreid gelegen boerderijen met in het noorden het Wechelerveld en in het zuiden de Rieler Enk. Op deze plek kwam in 1810 een eerste katholieke kerk tot stand, die in 1894-'95 werd vervangen door de huidige. In 1900 verrees in Schalkhaar het raadhuis van de gemeente Diepenveen. Om de beter gesitueerden van het vlakbij gelegen Deventer te trekken begon men in 1889 met de aanleg van het villapark Braband. In 1898 kwam hier de eerste villa gereed. Ten noordoosten van het dorp werd in 1939 een kazerne gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog is Schalkhaar uitgegroeid tot een forenzendorp met betere eengezinswoningen, villa's en bungalows.
De R.K. St.-Nicolaaskerk (Lindeboomsweg 34) is een forse driebeukige pseudobasiliek met kleine doopkapel, hoger opgaande viering en lager dwarsschip, driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met slanke ingesnoerde spits. Deze neogotische kerk werd grotendeels in 1894-'95 gebouwd naar plannen van G. te Riele en is in opbouw vrijwel identiek aan diens iets oudere kerk te Lettele. In 1933 kwamen het huidige dwarsschip en koor tot stand naar plannen van Jac. Haket uit Deventer. In 1990 werd een vredeskapel toegevoegd. De kerk heeft gebrandschilderde ramen van H. Levigne waarop de acht zaligheden staan afgebeeld. De kerk bevat een beeldje uit omstreeks 1400 van de O.L. Vrouwe van Frieswijk (herontdekt in 1922). Aan de oostzijde van de kerk bevindt zich een uit omstreeks 1933 daterend H. Hartbeeld, waarachter het kerkhof ligt, met een baarhuis en een calvariegroep in een eveneens uit omstreeks 1933 stammende overhuiving. Voor de calvariegroep ligt een aantal priestergraven. De pastorie (Lindeboomsweg 32) dateert van 1933.
Het voorm. raadhuis van Diepenveen (Pastoorsdijk 1a) is een in 1900 op vierkante grondslag gebouwd pand in neorenaissance-stijl. De ingangsrisaliet aan de voorzijde eindigt in een dakerker. Het gebouw heeft tot 1924 als raadhuis dienst gedaan.
De voorm. Westenbergkazerne (Spanjaardsdijk 45) werd in 1939-'41 gebouwd als grensbataljonkazerne naar plannen van de kapitein der genie A. Boost. Het complex bestaat uit een hoofdgebouw met een onderdoorgang die leidt naar de binnenplaats. Daar bevinden zich legeringsgebouwen, de keuken annex het badhuis en stallen. Het complex is nu in gebruik als asielzoekerscentrum.
Park Braband. De meest interessante woonbebouwing bevindt zich in het Park Braband. Het gebied ontstond omstreeks 1750 toen Hendrik Budde een stuk heidegrond liet ontginnen en beplanten. Dit terrein werd in 1889 aangekocht door Deventer houthandelaren, de gebroeders Stoffel, om er een villapark aan te leggen. L.A. Springer zorgde voor het plan van de parkaanleg waarmee in 1889-'90 werd begonnen. Met de bebouwing vlotte het niet echt. De eerste villa verrees pas in 1898 in opdracht van de Deventer industrieel J.C.L. van der Lande. Dit grote, in chaletstijl gebouwde pand Kon. Wilhelminalaan 13, werd in 1924 door de gemeente Diepenveen als raadhuis in gebruik genomen. Rond 1900 kwam de eveneens in chaletstijl gebouwde villa Zonneheuvel (Kon. Wilhelminalaan 1) tot stand en ook de uit 1910 stammende villa Brabandsweg 3 behoort tot de eerste generatie villa's. Pas in de jaren twintig volgde verdere bebouwing, met veelal expressionistische villa's voorzien van rieten daken, zoals Schalkweg 2 uit 1920, Buddeweg 2 uit 1925, gebouwd door C. Houwink voor H. Dumont.
Auteursrechtelijk beschermd
