waarvan in 1910 de laatste resten zijn afgebroken. Andere landhuizen waren Meerzicht en Laanzicht (1957 gesloopt). Tussen 1875 en 1930 verrezen diverse herenhuizen en rentenierswoningen aan de Nieuwe Weg (nu Burg. Van Engelenstraat). Rondom IJsselmuiden lagen vanouds vele wasserijen annex blekerijen en tuinbouwbedrijven. De wasserijen bevonden zich vooral in het gebied De Zodde nabij de Kamper brug. Het laatste, omstreeks 1900 gebouwde, wasserijcomplex van Van der Kemp aan de Frieseweg is in 1981 in het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen herbouwd. De tuinbouw verplaatste zich na het droogvallen van de polders De Koekoek en Zwijnsleger in 1911 gedeeltelijk en na 1944 geheel naar dit nieuwe gebied. De in 1905 aan de Nieuwe Weg gestichte groenteveiling verhuisde in 1962 naar het industriegebied De Spoorlanden, waar ook de likeurstokerij annex wijnhandel Siebrand is gevestigd.
In 1937 ontstond de huidige uitgestrekte gemeente door de samenvoeging van IJsselmuiden, Grafhorst, Wilsum, Kamperveen en Zalk en Veecaten; in 1967 kwam daar nog 's-Heerenbroek bij. Op grond van een uitbreidingsplan uit 1944 bebouwde men uiteindelijk het gebied tussen de Plas en de Dorpsweg. Daar lag ook De Zandberg, een oefenterrein voor de Kamper militairen; als eigendom van de gemeente Kampen diende het ook als paaswei voor de kermis. In 1960 werd dit terrein door IJsselmuiden gekocht en bebouwd.
De
Herv. kerk (Dorpsweg 53), oorspronkelijk gewijd aan St. Crispinus en St. Crispianus, is een eenbeukige kerk met romano-gotische toren, driezijdig gesloten gotisch koor en daartussen een neogotisch dwarsschip. De rijzige, geheel in tufsteen uitgevoerde romaanse toren heeft drie geledingen en een ingesnoerde spits. Het onderste deel stamt uit omstreeks 1200. De bovenste twee, licht terugspringende geledingen worden geleed door lisenen en dooreen gewerkte rondboogfriezen. De bovenste geleding is opgetrokken in baksteen met een tufstenen bekleding en heeft gekoppelde galmgaten met deelzuiltjes. Deze geleding zal tussen 1310 en 1325 zijn toegevoegd. Het in tufsteen opgetrokken westelijke deel van het schip zou uit omstreeks
IJsselmuiden, Tuinhuis Burg. Van Engelenweg 92A
1200 kunnen dateren. Het is van belang vanwege de goed bewaard gebleven romano-gotische daklijst. Het koor, uitgevoerd in baksteen met een tufstenen bekleding, stamt uit de 15de eeuw en heeft inwendig gemetselde kruisribgewelven. In 1848-'49 is de kerk aan de noordzijde vergroot. Bij de ingrijpende uitbreiding in 1911-'12 heeft rijksarchitect A. Mulder gepoogd de oude kerk zoveel mogelijk te behouden en te herstellen. Daarbij is uiteindelijk slechts een deel van het schip opgeofferd ten behoeve van een laat-neogotische uitbreiding. Uiteindelijk ontstond er een brede ‘omgeoriënteerde’ zaalkerk, waaruit aan de westzijde de oude toren met een deel van het oude schip en aan oostzijde het oude koor steekt. Koor en schip zijn toen tevens verhoogd.
In de kerk zijn houten galerijen met banken aangebracht, rustend op gietijzeren kolonetten. De inventaris is gedeeltelijk 17de-eeuws, zoals de eikenhouten kansel (1680) door Jacob Daniëls uit Kampen, de twee houders voor collectezakken (circa 1680), en de eikenhouten banken en (avondmaals)tafel (1647) afkomstig uit de havezate 't Hoogehuis. Aan weerszijden van de kansel liggen 16de-eeuwse grafzerken met de (gedeeltelijk weggekapte) symbolen van de vier evangelisten. Het van elders afkomstige orgel werd in 1716 vervaardigd door Theodorus Schiffers of door Matthijs Verhofstad. Het orgel is eind 19de eeuw in de kerk geplaatst en in 1915 vergroot door Z. van Dijk. Twee geelkoperen lichtkronen (1748) hebben ovale schildjes met het wapen van Grafhorst, een derde geelkoperen kroon (1791) draagt schildjes met een tekst die herinnert aan de schenkers: de hervormde gemeenten in IJsselmuiden, Oosterholt, Zeedijk en de Koekoek. In de toren hangen twee klokken, een van Francois Hemony (1647) en een door Petit en Fritsen (1973). Naast de kerk staat een voorm. verenigingsgebouw (Dorpsweg 5) uit omstreeks 1912.
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (Burg. Van Engelenweg 137) is een neoromaanse zaalkerk met drie kapellen aan beide lange zijden, een ingangsportiek en een terzijde staande, ongelede toren met zadeldak. De in 1919 naar plannen van J. Stuyt gebouwde kerk verving een voorganger uit 1849. De grote neoclassicistische pastorie stamt uit 1860.
De Ned. Geref. kerk (Burg. Van Engelenweg 177) is een zaalkerk uit 1933, gebouwd naar plannen van B.T. Boeyinga. Het hoog opgaande dak heeft karakteristieke dakkapellen en een overhoeks geplaatste dakruiter.
De rijkspolitiekazerne met dienstwoningen (Trekvaart 1-9) kwam in 1938 tot stand. De gebouwen met hun bakstenen begane grond en gepleisterde verdieping vertonen een combinatie van traditionalistische en functionalistische elementen.
Woonhuizen. Het laatste voorbeeld van een buitenplaats in dit gebied is Hu is Meerburg (Dorpsweg 6). Het grote eclecticistische pand met schilddak verrees op de plaats van een ouder, in 1820 verbouwd buitenhuis. De Kamper sigarenfabrikant J.H. van Hulst kocht het in 1884 en liet een verbouwing uitvoeren naar plannen van W. en F.C. Koch. De voorgevel stamt van die verbouwing, evenals het in chaletstijl uitgevoerde tuinhuis (Burg. Van Engelenweg 92A). Na een brand in zijn fabriek vertrok Van Hulst naar Amsterdam en werd de buitenplaats in delen verkocht. Van 1912 tot 1942 was in het huis de wasserij en blekerij van Hofschutze gevestigd. Het is nu in gebruik als dagverblijf voor gehandicapten. De dubbele woning Burg. Van Engelenweg 51-53 werd in 1897 in neorenaissance-vormen gebouwd. De villa Stadewijk (Burg. Van Engelenweg 4), met een torenvormig bekroonde, doorlopende erker en jugendstil-details, verrees in 1907 naar plannen van G.B. Broekema. Van 1941 tot 1974 heeft het gediend als raadhuis van IJsselmuiden.
Auteursrechtelijk beschermd
