Heeten
(gemeente Raalte)
Esdorp, voor het eerst genoemd in 1300. De naam is afgeleid van het woord heide. Op het aan de noordrand van het dorp gelegen erve Nijenhof stond tot 1749 een katholieke schuilkapel. Met medeweten van baron Berend Hendrik Bentinck, heer van Schoonheten, werd in 1791 een eerste kerk gebouwd. In 1812 werd het een katholieke statie en in 1835 volgde een verbouwing van de kerk. Aan het begin van de 20ste eeuw kwam er aan de zuidrand van het dorp een zuivelfabriek. Na de oorlog heeft het dorp zich vooral aan de oostzijde uitgebreid.
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (Koopmansstraat 6) is een grote, driebeukige neogotische hallenkerk met dwarsschip en driezijdig gesloten koor. De toren telt vier geledingen en heeft een ingesnoerde naaldspits. De kerk werd in 1892 gebouwd naar plannen van A. Tepe, die zich liet inspireren door de Westfaalse gotiek met inwendig wijde intercolumniën tussen de zuilen. In de klokkenverdieping heeft de toren in ieder gevelvlak een brede spitsboogopening geflankeerd door twee smalle nissen. De kerk werd in 1986 gerestaureerd. De preekstoel, die omstreeks 1850 werd vervaardigd, kreeg in 1907 een nieuw klankbord. Het kalkstenen hoogaltaar werd in 1892 gebouwd door F.W. Mengelberg. De huidige tegelvloer werd in 1914 aangebracht. Daarop werden in 1915 een Maria- en een Jozefaltaar geplaatst naar ontwerp van G. van Kalcken, die ook de kruiswegstaties maakte. Na herstel van oorlogsschade werden in 1948 nieuwe gebrandschilderde ramen aangebracht naar ontwerp van Kocken. De grote pastorie (Dorpsstraat 16) stamt uit de bouwtijd van de kerk. Op het in 1892 gestichte kerkhof staat een kapel met ruitdak uit 1913.
De
Spekhoekbrug over het Overijssels Kanaal is een in 1901 vervaardigde ophaalbrug met een geklonken, in vakwerk uitgevoerde hamei en priemen.
Schoonheten (Schoonhetenseweg 56), ten noordoosten van Wesepe, is een oorspronkelijk 15de-eeuwse havezate die altijd in handen van de familie Bentinck is gebleven. Omstreeks 1633 verrees hier
Heeten, Spekhoekbrug
een eenvoudige spieker die Eusebius Borchard Bentinck in 1668 liet verbouwen. Hij was de broer van Hans Willem Bentinck, sinds 1689 de eerste Earl of Portland en vertrouweling van stadhouder Willem III. Het met twee bouwhuizen op een omgracht terrein gelegen huis, was oorspronkelijk een eenlaags onderkelderd landhuis op vierkante grondslag, met mezzaninoverdieping en verhoogde middenpartij.
In de voorgevel zitten de wapens van de bouwheer van het 17de-eeuwse huis, Eusebius Borchard Bentinck en zijn vrouw Sophia van Ittersum. De midden achter gelegen zaal heeft een monumentale classicistische schouw op ionische zuilen; in de boezem is een portret van stadhouder Willem III opgenomen. De wanden zijn met rode trijp bespannen. De vroeg-18de-eeuwse beschilderde zoldering toont een allegorie op De Tijd. Een aantal veelal 17de-eeuwse schilderijen vormt een ‘Ahnengalerie’. In de Eerste Generaalskamer bevindt zich een vroeg-18de-eeuwse hoekschoorsteen annex porseleinkast. Naar plannen van J.G. Wolbers werd het huis in 1892 aanzienlijk vergroot door de zijvleugels met een verdieping te verhogen en de gevels
Nieuw Heeten bij Heeten, R.K. St.-Josephkerk
te vernieuwen. Aan de zuidoostzijde werd tevens een veelhoekige tuinkamer uitgebouwd.
De beide bouwhuizen en toegangsbrug met balustrade stammen uit de tweede helft van de 18de eeuw en zijn mogelijk een ontwerp van P.W. Schonk. In de moestuin aan de zuidzijde staan enkele broeikassen, een kleine druivenkas en een grote verwarmde kast uit het eind van de 19de eeuw. De bakstenen oranjerie stamt nog uit het eind van de 18de eeuw. In het park in landschapsstijl bevinden zich een houten volière, een duiventil, een tennishuisje en een uit circa 1850 stammende ijskelder. De tuinaanleg werd in 1919 naar ontwerp van L.A. Springer aangepast. De portiersannex chauffeurswoning (Schoonhetenseweg 52) stamt uit 1908. In het bos aan de oostzijde ligt de voorm. herberg de Hertog van Portland (Schoonhetenseweg 45-47), een gedeeltelijk onderkelderd dwars huis, mogelijk uit de 18de eeuw daterend. Aan de rechterzijde van deze pleisterplaats op de oude weg van Twente naar Zwolle bevindt zich een inrijschuur.
Nieuw Heeten. Ten oosten van Heeten ligt het ontginningsdorp Nieuw Heeten, ontstaan in de 19de eeuw. De R.K. St.-Josephkerk (Scholtensestraat 1) is een driebeukige neogotische pseudobasiliek; de toren heeft drie geledingen en een vierzijdige spits. De kerk, waarvan per zijde drie dakerkers de hoofdbeuk verlichten, werd in 1922-'23 gebouwd naar plannen van W. te Riele. De frescoschildering in het inwendige is van de hand van W. Triftener uit Zwolle. De pastorie (Scholtensstraat 3) stamt uit circa 1925. Op het kerkhof achter de kerk staat een twintigtal gietijzeren kruisen uit de eerste helft van de 20ste eeuw.
Auteursrechtelijk beschermd