
Diepenveen, Gemeentelijke Naaien Breischool
Deventer. Toen men dit huis in 1838 gedeeltelijk sloopte, bleef de toren bewaard. Het in opdracht van mr. Cost Budde nieuw gebouwde huis, uitgevoerd in Willem II-gotiek, werd in 1964 afgebroken. Wat resteert is een toren van twee geledingen met tentdak, die volgens een steen in de oostmuur, in 1574 gereed is gekomen. De tweede geleding dateert waarschijnlijk uit het begin van de 17de eeuw. Vanaf omstreeks 1625 is de begane grond als katholieke kapel in gebruik geweest. De ronde sluitsteen met het IHS-monogram in het ribloze kruisgewelf wijst hierop. De aanzetten van het gewelf rusten op kraagstenen met de symbolen van de vier evangelisten: engel, leeuw, rund en arend. De toenmalige, katholiek gebleven eigenaar Cornelis van Doetinchem zal opdracht hebben gegeven tot de inrichting van de kapel. Vanaf 1638 werd de kapel bediend door paters jezuïeten uit Zwolle. De toren is in 1990 uitwendig gerestaureerd.
Nieuw Rande (Schapenzandweg 3) is een buitenplaats die omstreeks 1620 is aangelegd in opdracht van de katholiek gebleven Seino Swaefken, heer van Rande. In juni 1672 vestigde Berend van Galen, bisschop van Munster, hier tijdelijk zijn hoofdkwartier. Van het 17de-eeuwse huis zijn in 1951 de laatste resten verdwenen. Rond 1850 werd de buitenplaats gekocht door de uit Deventer afkomstige oud-gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, A.J. Duymaer van Twist, en zijn vrouw M.J. Beck. Meer ten westen van het oude huis liet deze in 1856-'57 een groot nieuw landhuis bouwen, naar plannen van J.D. Zocher, van wiens hand ook het ontwerp van de huidige parkaanleg is. Dit eclectische landhuis bestaat uit een middendeel waarvoor een veranda en balkon, geflankeerd door twee zijvleugels, elk met een flauw hellend zadeldak. In 1895 werd het landgoed gekocht door G.J.Th. baron Stratenus, die enige verbouwingen liet uitvoeren.
Het interieur heeft veel van zijn 19de-eeuwse aanzien bewaard, waaronder de hal met gestucte pilasters, rijk geornamenteerde kapitelen en een glazen koof, en de grote woonkamer met een plafond in neorenaissance-stijl. In de aangrenzende kamer bevindt zich boven een hoge lambrisering papierbehang dat goudleer imiteert (circa 1895). Verder is er een schouw met neorococo-snijwerk en voorzien van consoles voor porselein. De biljartkamer heeft eveneens een papieren goudleer-imitatie (circa 1895) boven een lambrisering. Dit behang vertoont een repeterend motief van de berg Foedji-san. In het pand zijn diverse marmeren schouwen bewaard gebleven. Op de zolder is een Philibertspant zichtbaar en bevinden zich nog enkele afgetimmerde bediendenkamertjes.
Overvelde (Boxbergerweg 66) is een wit gepleisterd landhuis op nagenoeg vierkante plattegrond, gebouwd aan het eind van de 18de eeuw en voorzien van empire-schuifvensters en een deuromlijsting uit dezelfde tijd.
Woonhuizen. Aan de rand van het dorp en in de omgeving staat een aantal interessante vrijstaande herenhuizen en villa's. De villa Molenveld (Olsterweg 20) is in 1890 in chaletstijl opgetrokken en heeft een uitgebouwde serre. Groter en rijker is De Lankhorst (Verlengde Randerstraat 2), gebouwd in 1910 in opdracht van de familie Schattenkerk, dat in vorm en volume jugendstil-invloeden vertoont. Het dwarse huis Groenendaal (Boxbergerweg 72) met rieten schilddak zou in 1890 gebouwd zijn in opdracht van jhr. Van Coevorden. De huidige voorgevel wijst eerder op een datering in 1910. Villa Overbosch (Boxbergerweg 95) werd eveneens in 1890 opgetrokken, maar het huidige expressionistische uiterlijk stamt van een verbouwing van 1915 naar plannen van W.P.C. Knuttel. In 1928 ontwierp hij de bijbehorende tuinmanswoning (Boxbergerweg 99). Ook het in late chaletstijl uitgevoerde woonhuis Molenweg 28 uit omstreeks 1915 is van zijn hand. In een meer naar het traditionalisme neigende stijl ontwierp Knuttel twee villa's voor de Deventer textielfabrikantenfamilie Ankersmit, namelijk Molenweg 73 (circa 1920) en Molenweg 73a (1925).
Boerderijen. De hallenhuisboerderij Sallandsweg 15, met dwars geplaatst woongedeelte onder rieten dak, stamt uit de eerste helft van de 19de eeuw. Dit geldt ook voor het ten oosten van het dorp gelegen erve Klein Veldhuis (Veldhuizerdijk 1), een hallenhuisboerderij op L-vormige plattegrond. In de korte vleugel bevindt zich een onderkelderde opkamer. De bijbehorende schuur stamt uit 1841.
Begraafplaatsen. De omgrachte particuliere begraafplaats (Molenweg ong.) van de familie Cost Budde, bezitters van de havezate Rande, werd in 1838 gesticht. De Alg. begraafplaats (Roeterdsweg ong.) is waarschijnlijk aan het eind van de 19de eeuw aangelegd en wordt aan de voorzijde afgesloten door een poortgebouw met aula uit omstreeks 1930. Belangrijk zijn de graven van de familie Jordens, de grafsteen met kranstrommel van B.J. Kruitbosch (†1926) en vooral het graf van jonkvrouw Cécile Smissaert