Nederwetten
(gemeente Nuenen c.a.)
Dorp ontstaan door ontginningen van het in 1146 op een hoogte aan de Dommel gestichte stift Hooidonk.
De kerktoren (Kerkhoef 16) van de in 1898 afgebroken middeleeuwse St.-Lambertuskerk, is een eenvoudig 15de-eeuws bouwwerk van drie geledingen dat in 1938 haar spits verloor. Dakmoeten, balkgaten en doorgang naar de afgebroken kerk zijn nog goed herkenbaar.
De R.K. St.-Lambertuskerk (Hoekstraat 46) is een eenbeukige neogotische kruisbasiliek met neoromaanse elementen, in 1894-'95 gebouwd naar plannen van E. Corbey. De toren heeft vier geledingen en een achthoekige spits met vier wimbergen. De kerkinventaris, waaronder het hoogaltaar (1895-1900), werd vervaardigd door J.P. van der Mark. De neogotische gebrandschilderde ramen van Stalins en Janssens tonen onder meer het wonder van Hooidonk. De pastorie (Hoekstraat 44) dateert uit omstreeks 1895.
Het dorpscafé (Hoekstraat 35), markant gelegen op een splitsing van wegen, werd in opdracht van T.H. Coolen gebouwd in 1914.
De Hooidonkse watermolen (Hooidonk 8), ten noorden van Nederwetten, is een onderslagmolen op de Dommel. De oorsprong is 14de-eeuws. De huidige molen moet dateren van na een brand tijdens de Tachtigjarige Oorlog; de exacte herbouwdatum is onbekend. Van de oorspronkelijk dubbele watermolen resteert het rad van de korenmolen. Het andere gebouw bood onderdak aan een olie- en houtzaagmolen.
Nabij de watermolen staat de eenvoudige R.K.H. Kruiskapel uit 1953, waarschijnlijk een ontwerp van H.W. Valk. De kapel staat in het toen aangelegde H. Kruispark op de plaats van het in 1146 gestichte adellijke vrouwenklooster Hooidonk, dat tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd verwoest. Onder een bijgebouw van Hooidonk 14 resteert hiervan nog een 14de-eeuwse kelder met tongewelf.
Auteursrechtelijk beschermd