Moergestel
(gemeente Oisterwijk)
Dorp ontstaan op een zandrug ten westen van het riviertje de Reusel en voor het eerst vermeld in 1147. Het kwam mede tot ontwikkeling door de gunstige ligging op het kruispunt van de wegen Tilburg-Eindhoven en Oisterwijk-Hilvarenbeek.
De R.K. kerk St.-Jan de Doper (St.-Jansplein 13) heeft een toren uit het midden van de 16de eeuw, waartegen een jongere kerk is aangebouwd. De toren, vertegenwoordiger van de Kempische gotiek, vertoont sterke verwantschap met de monumentalere toren van de St.-Petruskerk te Hilvarenbeek. Toren en kerk werden in 1880 door C. Weber gerestaureerd. In 1930-'31 maakte de 16de-eeuwse kerk evenwel plaats voor een kruiskerk met verlaagd dwarsschip naar ontwerp van H.W. Valk.
Het St.-Stanislaus klooster (Kloosterlaan 24-26) verrees ter plaatse van het voorm. kasteel Nieuwenhof. De oudste vleugel stamt uit omstreeks 1840, waarna de rest van het U-vormige complex, met prominente voorgevel en trapklokkentoren rond 1887 werd gebouwd naar plannen van F. Goyaerts, overwegend in neorenaissance-stijl. Het kasteel zelf werd in 1968 afgebroken.
Woonhuizen. Nabij de kerk staan nog twee eenlaags dwarshuizen, ook wel Kempische dorpshuizen genoemd. Het woonhuis met café St.-Jansplein 3 stamt uit het midden van de 19de eeuw, maar heeft mogelijk een oudere kern. Dat is zeker het geval met St.-Jansplein 7, waarvan de ankers in de zijgevel het jaartal 1665 aangeven. Het Broodhuys (Oirschotseweg 11) is de uit 1777-'78 stammende voorm. pastorie van de (verdwenen) Herv. kerk.
R.K. begraafplaats (Bosstraat ong.). Hier staat een rijk neogotisch grafmonument van Van Gils († 1882).
Windmolen. Op de Vinkenberg ten zuiden van het dorp staat sinds 1852 een gesloten-standerdmolen (Schoolstraat
Moergestel, Dorpswoonhuis St.-Jansplein 7
Auteursrechtelijk beschermd