Mierlo
Dorp ontstaan in de middeleeuwen onder bescherming van het 12de-eeuwse kasteel van de heren van Mierlo. Na verwoesting ontstond in 1210 een nieuw kasteel. Het verwaarloosde gebouw stortte in door de zware storm van 1800 en verdween uiteindelijk geheel.
De
R.K. kerk St.-Lucia (Baron van Scherpenzeel Heuschweg 2), een neogotische basilicale kruiskerk met westtoren en dakruiter, verrees in 1856-'58 naar ontwerp van H.J. van Tulder.
Mierlo, R.K. kerk St. Lucia
Ze staat op de plaats van de vroegere middeleeuwse kerk, waarvan de toren ommetseld werd. De kerk is uitgevoerd in vroeg-neogotische vormen, ook wel stukadoorsgotiek genoemd. In 1936 voegde men naar plannen van C. van Moorsel een nieuwe sacristie en kapellen toe. De calvarieberg op het kerkhof werd in 1919 in kalksteen uitgevoerd door metselaar H. Knoops.
Het patronaatshuis (Baron van Scherpenzeel Heuschweg 4) uit 1914, met toneelzaal, is rond 1960 verbouwd. Het voorm. raadhuis (Dorpsstraat 134) is een uit 1806 stammend pand met souterrain, bordes en dakruiter. Opzij zijn een wagendeur (brandspuithuis) en tralies (cachot) zichtbaar.
Woonhuizen. Het Karelsstein (Hekelstraat 1) werd rond 1870 gebouwd in opdracht van de burgemeester van Mierlo. Het herenhuis Baron van Scherpenzeel Heuschweg 13 is een tweelaags herenhuis met wenkbrauwen. Het dateert in zijn huidige vorm uit 1910.
Boerderijen. Karakteristieke langgevelboerderijen zijn Luchen 80, gebouwd in 1890 voor P. van Brussel, en Oudvensestraat 11, gebouwd in 1880 in opdracht van P. Sengers.
Windmolens. De halfgeslotenstanderdkorenmolen Dorpsstraat 147, die omstreeks 1640 buiten het dorp verrees, verhuisde in 1860 naar de dorpskern en in 1992 nogmaals enkele tientallen meters. Meer noordelijk staat De Elderse molen (Geldropseweg 1), een ronde bakstenen beltkorenmolen, in 1851 gebouwd als grondzeiler. Ze is omstreeks 1880 verhoogd en van een belt voorzien. Nu is de belt vervangen door een ronde woning.
Het oorlogskerkhof (Geldropseweg ong.) ten westen van Mierlo is in 1945-'50 aangelegd naar plannen van Ph. Hepworth, voornamelijk voor Engelse soldaten. Het wachthuisje en de kapel hebben een vergelijkbare vormgeving als die van de oorlogskerkhoven te Uden en Overloon.
Het Broek. Dit buurtschap ten noordwesten van Mierlo bestaat uit boerderijen rondom een driehoekige ‘plaatse’, waarvan de structuur redelijk goed bewaard is gebleven. Min of meer gave langgevelboerderijen zijn Broekstraat 46, Broekstraat 50, Broekstraat 59 en Broekstraat 63; de laatste heeft mogelijk een 18de-eeuwse kern.
Auteursrechtelijk beschermd