Monumenten in Nederland. Noord-Brabant

Kaatsheuvel
(gemeente Loon op Zand)

Straatdorp ontstaan in de 14de eeuw op de scheiding van zand- en veengrond. Het westelijke deel (Berndorp) kwam in de 15de eeuw tot ontwikkeling in een door de abdij Berne ontgonnen gebied. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp fors uitgebreid naar het oosten en het zuiden.

De R.K. kerk St.-Jan de Doper (Hoofdstraat 36) is een neogotische driebeukige kruiskerk met dubbeltorenfront van ranke torens met ingesnoerde spits, gebouwd in 1911-'12 naar ontwerp van C.J. van Hoof. Het orgel werd in 1854 gemaakt door J.J. Vollebregt & Zoon. Het neogotische interieur uit de bouwtijd, met preekstoel, hoogaltaar en beelden uit het atelier van J. Custers, is gaaf bewaard. Uit dat atelier komt

[p. 240]

Kaatsheuvel, R.K. kerk H.H. Martelaren van Gorkum

ook het H. Hartbeeld vóór de kerk. Het kerkhof is in 1837 aangelegd en heeft 19de-eeuwse zerken. De neogotische pastorie (Hoofdstraat 34) dateert uit 1900 en heeft een erkerachtige uitbouw. Het daarnaast gelegen patronaat annex de conciërgewoning (Hoofdstraat 30-32) stamt uit 1925 en is uitgevoerd met art deco-elementen.

De R.K. kerk H.H. Martelaren van Gorkum (Erasstraat 8) is een neoromaanse kruiskoepelkerk met dubbeltorenfront en uitgebouwd torenportaal, gebouwd in 1893-'95 naar ontwerp van P. Stornebrink. De kerk bevat een hoogaltaar uit 1902 door J. Custers. De aangebouwde pastorie (Erasstraat 6) werd in 1909-'11 gebouwd naar plannen van Th. Smeele. Op het kerkhof staat een neoromaanse kapel met calvariegroep uit de bouwtijd van de kerk. Aan de overzijde van de straat ligt het St.-Jozefklooster van de zusters van Schijndel (Erasstraat 5) uit 1914-'18.

De R.K. St.-Jozefkerk (Wilhelminastraat 2) is een robuuste basilicale kerk met een detaillering in de vormen van de Delftse School, gebouwd in 1936 naar ontwerp van C.H. de Bever. De pastorie (Wilhelminastraat 3) dateert ook uit 1936.

De steenkolen- en gasfabriek DEMA (Jan de Rooijstraat 36), bestaande uit een tweelaags hoofdgebouw met spaarbogen en zadeldak, en aan weerszijden lagere zijvleugels, dateert uit 1911.

De Efteling (Europalaan 1) is een recreatiepark waarvan de oorsprong ligt in het jaar 1933, toen twee kapelaans een sportparkje met kleine speeltuin oprichtten. In 1952 werd het door A. Pieck ontworpen sprookjespark geopend, in 1972 gevolgd door het spookslot. De architectuur van de fantasie werd in 1992 uitgebreid met het Eftelinghotel en in 1995 met het entreegebouw, het ‘Huis van de Vijf Zintuigen’, met zijn bijzondere kapconstructie en vijf pieken, naar ontwerp van T. van de Ven.