Monumenten in Nederland. Noord-Brabant

Fijnaart
(gemeente Zevenbergen)

Voorstraatdorp ontstaan in het midden van de 16de eeuw. Het dorp heeft voornamelijk 19de- en 20ste-eeuwse bebouwing langs de dijk en de haaks op de dijk staande verbrede Voorstraat; aan het eind van de Voorstraat ligt de kerk.

De Herv. kerk (Kerkring 1) is een eenbeukig gebouw op T-vormige plattegrond; de westtoren is opgetrokken in 1875 naar ontwerp van C. Blansjaar. Het interieur heeft gestucte plafonds en bevat een preekstoel uit 1674. De kerk ligt op een vierkant kerkhof, omringd door een kerksloot. Het kerkhof telt nog enkele 19de-eeuwse grafstenen.

De R.K.H. Jacobuskerk (Molenstraat 26) is een basilicale kerk uit 1952, gebouwd naar ontwerp van J. Hurks met neoromaanse vormen. Tot de inventaris behoren enkele midden-19de-eeuwse houten beelden, afkomstig uit de voorgangster van deze kerk, waarvan de uit 1846 daterende pastorie (Molenstraat 24), in eclectische stijl, bewaard is gebleven.

Boerderijen. In de polders rondom het dorp liggen boerderijen bestaande uit een rechthoekig woonhuis met zadeldak en een grote, vrijstaande schuur met wolfdak. Van de Hoeve Marienhof (Helsedijk 65) dateert de grote schuur van 1651 en het woonhuis met schilddak

[p. 159]

van 1767. Verder is er nog een vrijstaand graanpakhuis (spijker). Boerderij St. - Jacques (Kwartiersedijk 21) bestaat uit een 18de-eeuws woonhuis en een schuur uit 1888. Andere voorbeelden zijn Nooit Gedacht (Kraaijendijk 12) uit 1760 en Zwingelspaansedijk 16 en 22, beide uit 1798. Tot het (West-Brabants) boerderijtype met aangebouwd woonhuis behoort Tonsedijk 16-16a uit 1760. Het woongedeelte heeft een interieur met bedstedenwand en een kaaskelder. Op het erf staat een karnhuis.

Fort Sabina Henrica (Fortweg ong.), gelegen ten noordwesten van het dorp en ten zuidwesten van Willemstad, werd in 1811 gebouwd als een redoute met verdedigbare toren. Tot 1913 heette het ‘Fort De Ruyter’. Het beschermde het Volkerak en het Hollands Diep. De artillerieloods verrees in 1868. Het fort werd in 1880-'83 veranderd in een complex met onregelmatige vorm; dit had drie enkelvoudige caponnières en één dubbele. Verder kreeg het enkele bomvrije wachthuizen en een kazerne met keuken. De nabijgelegen inundatiesluis diende voor het onder water zetten van de polder.