Monumenten in Nederland. Noord-Brabant

Deursen-Dennenburg
(Gemeente Ravenstein)

Twee aan elkaar gegroeide dorpen, die in de vroege middeleeuwen ontstonden op één langgerekte donk in het rivierkleigebied. Vanaf de 16de eeuw werd de ontwikkeling van beide dorpen geremd door het functioneren van de Beerse Overlaat. Ook na het buiten werking stellen daarvan in 1942 bleef de groei voornamelijk beperkt tot het gebied op de donk.

De voorm. R.K. St.-Michaëlskerk (Hoogstraat 36, Dennenburg) is een eenbeukige dorpskerk met een 11de-eeuws, romaans schip en een 13de-eeuwse, vierkante westtoren van drie geledingen. In het begin van de 16de eeuw onderging de kerk een ingrijpende verbouwing. De toren werd verhoogd en ommanteld. Verder bouwde men het

Deursen-Dennenburg, R.K. St.-Michaëlskerk (Dennenburg)

hogere gotische koor en werd het schip iets opgehoogd en voorzien van spitsboogvensters. Omstreeks 1850 werden de tufstenen gevels met baksteen beklampt en kregen de vensters nieuwe harnassen. Bij de restauratie in 1958 handhaafde men de bestaande situatie aan de zuidzijde van het schip; aan de noordzijde verdween de beklamping en reconstrueerde men de romaanse vensters. Verder kreeg het schip een nieuwe kap. Het kerkje, nu pottenbakkersatelier, heeft in het koor nog zijn vroeg-16de-eeuwse netgewelf rustend op kraagstenen met bladornament; twee daarvan zijn nog origineel en de overige zijn gipskopieën. In de toren hangt een door Henricus en Everardus Petit gegoten klok uit 1787.

Het augustinessenklooster Soeterbeeck (Dorpenweg 25, Deursen) werd in 1732 gesticht in het landhuis van Johan van Willigen, voor een aantal uit Soeterbeek onder Nuenen verdreven nonnen. Het uit 1649 daterende huis kreeg in 1733 een nieuwe oostvleugel. Naar plannen van W.Th. van Aalst kwamen in 1907 en 1913 nog de westvleugel en de noord- en de zuidvleugel tot stand. Na afbraak van het 17de-eeuwse landhuis ontstond zo een klooster in de vorm van een Latijns kruis. Tot het interieur van de 18de-eeuwse oostvleugel behoren onder meer een rococo-stucplafond uit 1770 en oor-

[p. 133]

spronkelijke balkenzolderingen en trappen. Het klooster bezit enkele houten beelden uit omstreeks 1500, waaronder een Mariabeeld en een door Dries Holthuys gemaakt beeld van St.-Jozef met kind. Voorts is er een beeld van Christus op de Koude Steen, een Noord-Brabants werk uit omstreeks 1520. Het orgel in de kapel werd in 1864 gebouwd door F.C. Smits en is afkomstig uit het gesloopte klooster Mariëndaal in Sint-Oedenrode.

De R.K.H.H. Antonius en Rochuskapel (Rondestraat 26, Deursen) is een eenvoudig achtzijdig gebouwtje uit 1745-'47 met opengewerkte lantaarn en spits. Het opschrift boven de deur verwijst naar de stichting als pestkapel: ‘Degenen die geslagen worden door de pest en den bijstand van Rochus aanroepen zullen gezondheid verwerven’. Het interieur heeft een stucgewelf en bevat de grafzerk van de stichter J.A. van den Broeck († 1704) en twee door P. Verhoeven gemaakte reliekhouders uit 1759.

De R.K. St.-Vincentiuskerk (Laagstraat 16, Deursen) is een driebeukige neogotische, pseudo-basilicale kerk met westtoren, in 1874-'77 gebouwd naar ontwerp van C. van Dijk. De toren van vier geledingen kreeg in 1919 een spits in tentdakvorm, ontworpen door F. de Beer. In de toren hangen een klok uit 1589 en een in 1622 door H. Wegewaert gegoten klok. De pastorie (Kuiperstraat 1) uit 1920, is mogelijk ook een ontwerp van F. de Beer.

De voorm. dorpsschool (Rondestraat 29, Deursen) werd in 1884 gebouwd. Ze heeft twee klassen, een onderwijzerswoning op de verdieping en een dakruiter met klok. Het ontwerp is van C.A. van Lith.

Boerderijen. De T-boerderij Hoogstraat 27 (Dennenburg) stamt ongeveer uit 1800. Omstreeks 1920 heeft men haar aan de zijkant uitgebouwd met een kamer. De langgevelboerderij Langstraat 4 (Deursen) dateert uit 1897. Een aardige langgevelboerderij met karschop is Rondestraat 25 (Deursen), gebouwd omstreeks 1850 en rond 1910 voorzien van een nieuwe raamindeling.