Tull en 't Waal
(gemeente Houten)
't Waal is een 12de-eeuws laagveendorp langs de Waalsewetering, een achterkade van Schalkwijk. De kern bevindt zich rond de kerk. De oudere gehuchten Tull en Honswijk lagen op de oeverwallen langs de Lekdijk. De kerk van Honswijk werd in 1672-'73 verwoest en zou uiteindelijk in de 19de eeuw wijken voor de aanleg van het fort Honswijk.
De
Herv. kerk (Waalseweg 71) bestaat uit een eenbeukig gotisch schip met een vrij kleine, eveneens middeleeuwse, westtoren. De toren is voorzien van een open klokkenstoel, waarin een klok uit 1616 hangt, gemaakt door Petrus van Meurs. In 1778 vond een verbouwing plaats waarbij de muren van het schip werden beklampt en voorzien van pilasters. Het schip kreeg een spitstongewelf met eiken trekbalken. Bij deze gelegenheid heeft men het koor en de sacristie gesloopt. Aan de zuidzijde tegen de
Tull en 't Waal, Herv. kerk (1985)
toren, op de plaats van een middeleeuwse overwelfde kapel, verrees een aanbouw waarvoor middeleeuwse baksteen werd hergebruikt. In 1890 bouwde men aan de oostzijde op de plaats van het koor een veelhoekige consistorie. In de kerk staat tegen de dichtgemaakte triomfboog een laat-18de-eeuwse preekstoel met koperwerk. De kerk vormt met het kerkhof en de pastorie (Waalseweg 73), een herenhuis uit 1860, een waardevol ensemble. De voorm.
St.-Michaëlschool (Waalseweg 3-5) uit 1886 bestaat uit twee lokalen met onderwijzerswoning. E.G. Wentink maakte het ontwerp in de vormen van de neorenaissance.
Boerderijen. Langs de Waalsewetering en de Lekdijk staan waardevolle boerderijen. De tot op halve hoogte wit gepleisterde krukhuisboerderij Geerestein (Waalseweg 85) is vermoedelijk