Monumenten in Nederland. Utrecht

Baarn

Brinkdorp, gelegen op de noordoostrand van de Utrechtse Heuvelrug, ten westen van de Eem. Met de bijbehorende enggronden wordt het in 1280 voor het eerst vermeld. Vanwege de strategische ligging kregen Baarn en het nabijgelegen Eembrugge omstreeks 1350 stadsrechten. In 1426 en 1457 werden deze rechten hernieuwd. Nadat de Hollanders het in 1481 echter - op de kerk en enkele huizen na - in de as hadden gelegd, bleef van Baarn niet veel meer over dan een klein boerendorp. Tot het midden van de 18de eeuw bleef Baarn in de schaduw van Eembrugge, dat daarna verschrompelde tot een dijkgehucht. Buiten de agrarische kern stichtten Amsterdamse patriciërs en Utrechtse adel al in de 17de en 18de eeuw buitenplaatsen, waarvan het huis Groeneveld de belangrijkste is. Aan het eind van die eeuw verrezen nabij de dorpskerk twee buitenhuizen in Chinese stijl, Peking en Canton, gebouwd voor een door handel op China rijk geworden tapijtfabrikant. Hieraan herinneren nu nog de Pekingtuin en het Cantonspark. De huizen zelf maakten omstreeks 1900 plaats voor nieuwbouw.

Vooral na de aanleg van de Oosterspoorweg van Amsterdam naar Amersfoort en de opening van station Baarn in 1874, werd het dorp steeds aantrekkelijker voor recreanten en forensen. Baarn begon zijn ontwikkeling tot villadorp. Tussen dorp en station ontstonden aan uitwaaierende, gebogen lanen vele fraaie villa's. Vooral vanuit Amsterdam vestigde zich te Baarn een rijke bovenlaag. Na aankoop van een deel van het tot het Koninklijk Domein behorende Baarnse Bos in 1883, werd ten zuiden van de spoorlijn het Prins Hendrikpark aangelegd en aan de noordzijde het Wilhelminapark. Rondom het Mesdagplein ontstond in 1920 het Rode Dorp, een complex met een interessante stedenbouwkundige opzet.

De Herv. kerk (Brink), oorspronkelijk gewijd aan St.-Paulus. Ze bestond in opzet uit een eenbeukig schip met een iets smaller, voor vijfachtste gesloten koor uit de 15de eeuw. De sobere, 14de-eeuwse westtoren kreeg in de 16de eeuw een extra geleding, voorzien van gekoppelde galmgaten en afgesloten door een uitgekraagd rondboogfries. In 1638 werd de kerk uitgebreid met een zuidelijke zijbeuk. De torenspits dateert uit 1888. Toen kreeg ook de kerk haar huidige gedaante. Deze kenmerkt zich door geblokt pleisterwerk en rondboogfriezen. Ook werd de hoofdingang in de koorsluiting aangebracht. Het koor werd bij deze verbouwing onder leiding van gemeentearchitect J.D.F. van der Veen en G. Koelewijn vergroot. De grote driebeukige kerkruimte werd onderverdeeld door arcaden met slanke corintische zuilen, die in het koorgedeelte een galerij dragen. Bij een verbouwing in 1935-'39 bracht men houten gewelven aan en kregen de wanden en zuilen een lambrizering. In de kerk staat een gotisch, achtzijdig, hardstenen doopvont (omstreeks 1400), waarvan het bekken is voorzien van gebeeldhouwde koppen. De 17de-eeuwse eikenhouten kansel heeft hoekpilasters en boogpanelen. De herenbank, uit 1674, is gemaakt in opdracht van stadhouder Willem III. Deze was ambachtsheer van Baarn en woonde op Soestdijk.

De Geref. kerk (Oude Utrechtseweg 4a) is een neoromaanse kerk op T-vormige plattegrond, voorzien van een toren met zeer slanke spits. Zij werd gebouwd in 1880 naar ontwerp van Tj. Kuipers en uitgebreid in 1904.

De kerk van de Ned. Protestantenbond (Kampstraat 8) is een zaalkerk met half ingebouwde toren en een opengewerkte achtkantige spits. Ze verrees in 1893 naar ontwerp van J.D.F. van der Veen.

De R.K. St.-Nicolaaskerk (Kerkstraat 19) is een neogotische hallenkerk uit 1904, ontworpen door A.G. Welsing uit Arnhem met onvoltooide toren aan de rechterzijde.

Het gemeentehuis (Laanstraat 1) verrees in 1907 naar plannen van gemeentearchitect F.F. de Boois. Dit in Jugendstil-vormen uitgevoerde pand heeft de uitstraling van een grote villa. Dat is niet verwonderlijk in een snel groeiend villadorp als Baarn. In 1979-'80 heeft men het gemeentehuis gerenoveerd en uitgebreid naar plannen van A.J.H. Haak.

Het postkantoor (Teding van Berkhoutstraat 7) kwam in 1912-'13 tot stand, naar plannen van rijksbouwmeester C.H. Peters. Het heeft een voor postkantoren karakteristieke, eenvoudige neogotische stijl, die men ook wel ‘postkantorengotiek’ noemt.

Van het voorm. sanatorium en badhotel (Julianalaan 4), gebouwd in 1886-'88 naar ontwerp van T. Sanders en H.P. Berlage, resteert sinds 1983 slechts de centrale hoekpartij, in een door de Zwitserse chalet-bouw geïnspireerde stijl. De sanatoriumkamers maakten na een brand in 1973 plaats voor een nieuwe vleugel met appartementen, naar ontwerp van architect Van der Jagt van het architectenbureau Van den Broek en Bakema.

Het Nutsgebouw (Burg. Penstraat 6) kwam in 1908 tot stand ter bevordering van het onderwijs aan de arbeidende klasse. In het pand, naar ontwerp van G. Boudewijn uit Baarn, huisde behalve de Nutstekenschool ook een Nutsbibliotheek en -spaarbank.

Het Baarnse Bos, ingeklemd tussen de Amsterdamsestraatweg en de spoorlijn Baarn-Utrecht, beslaat gedeeltelijk het gebied van de 17de-eeuwse buitenplaats ‘De Eult’, waarvan het huis in 1881 werd afgebroken. De oorspronkelijke

[p. 85]

Baarn, Huis Groeneveld

bezitter, de Amsterdamse burgemeester W.G. Deutz, liet in 1733 zijn tuin verfraaien. Mogelijk naar ontwerp van Daniël Marot legde men toen de grotendeels nog bestaande formele tuin aan. Als uitgangspunt diende een zogeheten Ganzenvoet, met als zichtassen de Torenlaan, de Schrikslaan en de Witte Laan. De Witte Laan, haaks op de Koningslaan, eindigt in een formeel aangelegd parkbos, met als centrum de ‘Grote Kom’, tevens middelpunt van een rechthoekig lanenstelsel met diagonalen. Na de dood van Deutz (1758) kwamen de gronden in bezit van Anna van Hannover, de weduwe van stadhouder Willem IV. Sinds 1883 vormt de Lt.-Gen. Van Heutzlaan de noordgrens van het verkleinde landgoed.

Huis Groeneveld (Groeneveld 2). Op de plaats van een oudere hofstede liet Marcus Mamuchet in 1702 een vrijwel vierkant landhuis bouwen. Dit huis bestond uit een souterrain, bel-etage en verdieping. Het was voorzien van een omlopend schilddak met schoorstenen op de hoeken. In 1735 kwam Groeneveld in handen van Cornelis Hasselaer. Zijn zoon Peter liet het pand vóór 1746 verbouwen, mogelijk naar plannen van J. van der Streng en J. van Logteren. Daarbij werd het voorste deel van het hoofdgebouw verbreed door het aanbouwen van naar voren gebogen vleugels in dezelfde stijl en van dezelfde hoogte. Lage muren, voorzien van poorten, verbonden de vleugels met de al bestaande bouwhuizen. Omstreeks 1790 kregen de schuifvensters van de voorgevel en van de bouwhuizen een grotere roedenverdeling. In 1978-'82 vond een restauratie van het geheel plaats, waarna het Nationaal Centrum voor Bos, Natuur en Landschap een onderkomen vond op Groeneveld.

Zowel het oudste gedeelte van het hoofdgebouw als de aangebouwde vleugels hebben geblokte hoekpilasters. Aan de voorzijde springt de middelste travee enigszins naar voren; de Lodewijk XIV-ingangspartij wordt bekroond door een gekroond wapen, liggende beelden die Vrede en Oorlog symboliseren en een zonnewijzer.

In het interieur wordt de gang, die midden door het gebouw loopt, door pilasters en plafondbanden in compartimenten verdeeld. De rijke stucversieringen van de dessus-de-portes en de plafonddelen vertonen zowel Lodewijk XIV- als Lodewijk XV-motieven. Tegenover het trappenhuis bevindt zich een nis met het beeld van Neptunus. De trapleuningen in Lodewijk XIV-stijl zijn nu van kunststof. Op het vierkante trappenhuis rust een met stucwerk versierde lichtkoepel. In de grote zaal links van de ingang, tegenwoordig Mamuchetzaal genoemd, kwamen bij de restauratie de oorspronkelijke wandbeschilderingen tevoorschijn: arcadische landschappen met ruïnes, herders, boeren en een amazone, en voorts twee portretten.

De beide bouwhuizen dateren van omstreeks 1702. De middengedeelten, aan de voorzijde geleed door geblokte pilasters, kregen bij de restauratie weer het oorspronkelijk aanwezige zuilenportiek met balustrade. Ook herstelde men het voorplein met de kademuren, het smeedijzeren toegangshek en de brug. Het zuidelijke gebouw is een koetshuis, het noordelijke een oranjerie.

Het geheel ligt in een omstreeks 1700 aangelegd, maar later verkleind park, dat zich vooral in de lengterichting naar het Gooi uitstrekt. Van de oorspronkelijke, formele aanleg resteren nog enkele elementen, zoals de in de as van het huis gelegen oprijlaan. De eerste landschappelijke veranderingen werden in 1787 uitgevoerd naar plannen van J.G. Michaël en kregen in 1836 in het ontwerp van J.D. Zocher jr. een verdere uitwerking. Nabij de Ravensteinselaan ligt een uit omstreeks 1836 daterende ijskelder met bakstenen koepelgewelf.

Van de boerderij ‘De Ossestal’ (Groeneveld 1) is het symmetrische woongedeelte aan het begin van de 18de eeuw in opdracht van Marcus Mamuchet gebouwd als jagershuis. Het boerderijgedeelte, met middenlangsdeel, voegde men later in die eeuw toe. De boerderij is in 1977 ingrijpend gerestaureerd.

De buitenplaatsen Peking en Canton werden respectievelijk in 1791 en 1793 aangelegd. Opdrachtgever was de Amsterdamse koopman Reinhard Scherenburg, die zijn grote rijkdom had verworven met handel op Oost-Azië. De gebouwen waren uitingen van de chinoiserie-rage en werden deels gebouwd met oorspronkelijk materiaal uit China. Het park van Peking was een ontwerp van E. Temminck. Respectievelijk in 1890 en 1910 sloopte men de huizen van Peking en Canton en deelde men de parken grotendeels op voor villabouw. Het huidige huis Peking (Javalaan 3) stamt uit 1890 en verrees in opdracht van burgemeester

[p. 86]

B.Ph. de Beaufort. Het ontwerp, in neorenaissance-stijl, is van J.D.F. van der Veen. In de Pekingtuin, een klein restant van het oude landgoed, staat een muziektent uit 1948. Aan de randen van de tuin zijn villa's gebouwd, waaronder ‘Bloemswaard’ (Stationsweg 47), ongeveer uit 1902. Het huidige huis Canton (Javalaan 7) is een zeer groot pand uit 1910, naar ontwerp van Th.G. Schill en D.H. Haverkamp. Opdrachtgever was de Amsterdammer August Janssen, directeur van Indische Cultuurondernemingen. Het verrees in de Duits georiënteerde ‘Um 1800’-stijl. De twee bijgebouwen, uit 1910 en 1913, zijn in chalet-stijl opgetrokken. Janssen liet in 1905 het Cantonspark aanleggen, met colonnade, waterval en tuinbeelden uit 1729-'50, afkomstig van het huis Oud-Rozenburg in de Diemermeer (Watergraafsmeer). In het Cantonspark ligt een botanische tuin met wintertuin uit 1914-'15, naar ontwerp van G. Koelewijn, in 1990 verbouwd tot galerie. De bijbehorende parkwachterswoning (Heemskerklaan 27) werd in 1905 gebouwd naar plannen van C. Sweris. Aan de Sophialaan (bij nr. 37) staat een toegangshek uit 1887, met 18de-eeuwse onderdelen. Het hek is ontworpen door J.N. Landré voor het (in de oorlog verwoeste buitenplaats) Hydepark te Doorn. In 1967 verhuisde het hekwerk naar Baarn.

Van het uitgestrekte landgoed

Schoonoord resten alleen het huis (Faas Eliaslaan 9), enkele tuinhuisjes in Chinese stijl en een oranjerie uit 1880 (Tromplaan 40). Het herenhuis kwam omstreeks 1802 tot stand, eveneens in opdracht van Reinhard Scherenburg. Aan de achterzijde, haaks op het herenhuis, ligt een eenlaags achterhuis met mansardedak. In het interieur is nog een plafond uit de bouwtijd aanwezig. In 1817 werd het landgoed eigendom van de familie Faas Elias, die het in 1902 verkocht. Daarna werd het terrein verkaveld.

De kern van het huis op de buitenplaats Buitenzorg (Amsterdamsestraatweg 57) stamt uit 1840. Aan dit neoclassicistische middendeel voegde men omstreeks 1870 vleugels toe, die in 1900 werden verhoogd. Verder zijn bewaard gebleven de rentmeesterswoning (nr. 59) uit 1840 en twee gebouwen die als koetshuis (nr.

Baarn, Buitenplaats De Hooge Vuursche, ontwerp tuinaanleg 1910

51) en dienstwoning (nr. 53) dienden.

De Hooge Vuursche (Hilversumsestraatweg 14) is een kapitaal landhuis op T-vormige plattegrond, naar ontwerp van Ed. Cuypers. Het is gebouwd in 1910-'12 voor de koopvaardij-officier J.A.L. van den Bosch. De stijl waarin het huis gebouwd is, kan als ‘Um 1800’ worden aangeduid. Er is gestreefd naar een statusversterkende vormgeving door gebruikmaking van historische stijlmotieven en een rijke toepassing van natuursteen. De interieurs zijn uitgevoerd in neo-Lodewijk-stijlen en leunen als geheel sterk op Duitse voorbeelden. D.F. Tersteeg ontwierp de tuinaanleg. De buitenplaats Rusthoek (J.F. Kennedylaan 100) werd in 1777 gesticht en in 1849 uitgebreid. De tabakshandelaar W. Jiskoot liet het huis in 1905 afbreken en herbouwen. Naar plannen van Th.G. Schill en D.H. Haverkamp ontstond een kapitaal landhuis, waarvan de ‘Um-1800’-stijl in grote lijnen vergelijkbaar is met die van De Hooge Vuursche. De tuin is ontworpen door L.A. Springer. Het koetshuis stamt uit 1852.

Herenhuizen. De Amsterdamse architect-speculant N. Redeker Bisdom liet in 1881 voor eigen gebruik het grote herenhuis Benthuijs (Eemnesserweg 91) bouwen. Het neoclassicistische pand

[p. 87]

met souterrain heeft aan de voorzijde een driezijdige erker met balkon en aan de achterzijde een serre. Spoorstraat 2 is een herenhuis in eclectische vormen, gebouwd omstreeks 1880. Vijverhof (Eemnesserweg 46), een blokvormig herenhuis in neoclassicistische stijl, dateert van omstreeks 1885. Het woonen winkelpand Brinkstraat 25-27 heeft de vorm van een herenhuis in neoclassicistische stijl. Het werd in 1899-1900 gebouwd voor P. de Ruyter (van de gestampte muisjes), naar plannen van Rigter en Van Bronkhorst. Murmanda (Nassaulaan 48) is een herenhuis, ontworpen door G. van Hattem in ‘Um 1800’-vormen voor de aannemer J.A. van Hattem. Een zelfde traditionele vormgeving heeft het herenhuis Amsterdamsestraatweg 41, dat in 1912 verrees naar plannen van L.A. van Essen. De Harskamp (Ringlaan 2) is een groot herenhuis in ‘Um 1800’-vormen, gebouwd naar plannen van de Haagse architect S. de Clercq voor de reder L.P.D. Op ten Noort.

Villa's. Een van de grootste en rijkste villa's van Baarn is Mariaheuvel (Lt.-Gen. Van Heutzlaan 2), in 1883 in eclectische stijl ontworpen door A.L. van Gendt voor N. de Vries uit Amsterdam. De imposante villa Berg en Dal (Van Lenneplaan 12) werd in 1888 in rijke neorenaissance-stijl gebouwd voor de Amsterdamse bankiersfamilie Luden. De architecten, J.P.F. van Rossem en W.J. Vuyk uit Amsterdam, ontwierpen ook theater Carré. Eemnesserweg 12 en 14 zijn twee, oorspronkelijk vrijwel identieke, villa's die elkaars spiegelbeeld vormen. Ze werden in 1883 ontworpen door Th.G. Schill en D.H. Haverkamp in neoclassicistische vormen. Ook de inmiddels wat versoberde villa Liliane (Wilhelminalaan 9) uit 1883 is van de hand van Schill en Haverkamp. Ze werd uitgevoerd in een rijke chalet-stijl. De nu bepleisterde villa Courbe Voie werd mogelijk door N. Redeker Bisdom ontworpen, in neorenaissance-stijl. Opdrachtgever was de eau de colognefabrikant J.J. Boldoot. De villa Florence Grove (Prins Bernhardlaan 3) is een van de mooiste voorbeelden van chalet-stijl in de provincie. In 1887-'88 bouwde de aannemer W. van Doornik het pand en zorgde bovendien voor het ontwerp. Een ander fraai voorbeeld van chalet-stijl - en mogelijk nog iets meer Zwitsers van karakter - is Daloord (Dalweg 1c). Het ontwerp zou al uit 1828 dateren en daarmee is het, evenals de uit 1838 stammende boerderij ‘Klein Geerenstein’ te Woudenberg, een vroeg voorbeeld van deze stijl. Geheel uit hout opgetrokken is de villa Svea (Van der Veenlaan 2), die in 1902 als bouwpakket uit Noorwegen werd aangevoerd. Neorenaissancistisch van vorm is de villa Salem (Adelheidlaan 8) uit omstreeks 1897, gebouwd naar ontwerp van de Baarnse bouwkundige en makelaar H. Sweris. Ook Wilhelminalaan 10 uit 1899 is een goed voorbeeld van die stijl. Na 1901 nam C. Sweris het ontwerpen over van zijn vader. Hij ontwierp de fraaie Jugendstilvilla Wilhelminalaan 12 uit 1904. De villa Post Tenebras Lux (Bothalaan 5) uit 1905 verrees, naar ontwerp van G. van Doornik, eveneens in Jugendstil-vormen. Het meest stijlzuivere Jugendstil-pand in het oude dorp is het woon- en winkelpand Laanstraat 69 uit 1905, naar ontwerp van G. van Bronkhorst. Ook Huize Welgelegen (Emmalaan 7) van ongeveer 1905, heeft Jugendstil-vormen. Het is vanwege zijn sterke stilistische gelijkenis met het gemeentehuis toe te schrijven aan F.F. de Boois. Een kruising van Jugendstil en chalet-stijl is de villa De Bakermat (Jacob van Lenneplaan 51) uit 1904, naar ontwerp van de Bussumse en Hengelose architectencombinatie Van der Goot en Kruisweg. Opdrachtgever was de directeur van de ANWB, D.A. Pos. Een kruising van Jugendstil en Engelse landhuisstijl is de villa Hoogerwerf (Wilhelminalaan 5) uit 1905, gebouwd naar plannen van de Amsterdamse architect H.G. Jansen. De Villa Maria (Bothalaan 3) uit 1907 werd vormgegeven door H. de Graaf. Het is een kleinere villa van twee bouwlagen onder haaks op elkaar staande zadeldaken, met in de binnenhoek een serre. Parkwijk (Wilhelminalaan 3) daarentegen is een zeer grote villa in Engelse landhuisstijl uit 1905. Het pand is in 1912 verbouwd naar plannen van Rigter en Van Bronkhorst. De beide vrijwel identieke villa's Hertog Hendriklaan 1 en 17 kwamen beide omstreeks 1910 tot stand en vertonen Jugendstil-details. Ook de wat sobere

Baarn, Villa Berg en Dal

Baarn, Villa Florence Grove

Baarn, Villa Svea

dubbele villa Eemnesserweg 81-83 werd, door H. Onvlee, ontworpen in simpele Jugendstil-vormen. J.L. Overtoom bouwde in 1932 voor zichzelf de plastisch vormgegeven villa De Berkjes (Dalweg 7) in een door W.M. Dudok geïnspireerde stijl die men ‘kubistisch expressionisme’ noemt.

Landhuizen. Villetta (Jacob van Lenneplaan 55), een villa in neoclassicistische vormen, werd van 1893 tot 1900 bewoond door K.L.M. Alberdingk Thijm (Lodewijk van Deyssel) en zijn vrouw. Met geld dat ze hadden gekregen bij hun koperen bruiloft, bekostigden ze een nieuw landhuis: De Bremstruik (Waldeck Pyrmontlaan 26). Dit pand verrees in 1901 naar plannen van K.P.C.

[p. 88]

Baarn, Landhuis Nicolaas Beetslaan 48

de Bazel, waarschijnlijk na intensief overleg met de schrijver. In één van zijn artikelen betoogt de schrijver dat een huis behaaglijk moet zijn en dat de verlangens van de opdrachtgever zwaarder moeten wegen dan de vormopvattingen van de architect. Landhuis 't Spijker (Smutslaan 1) heeft twee verdiepingen en een grote kap. De ontwerper was J.C. van Epen. Dezelfde architect ontwierp in 1907 het landhuis Lijsterhof (Ferdinand Huycklaan 9). Meer nog dan beide vorige landhuizen is De Dennenhof (Rugters van Rozenburglaan 1) een voorbeeld van een landhuis in Engelse stijl. Het huis, uit 1909, is een ontwerp van J.W. Hanrath. L.A. Springer ontwierp de tuin. Majestueuzer is het landhuis Carpe Diem (Van Lenneplaan 57) uit 1912-'13, naar plannen van C. de Groot uit Hilversum. Uitgaande van een vierkante plattegrond verrees in 1929 het landhuis Eemnesserweg 98, een ontwerp van G. van Bronkhorst. Het heeft een groot rieten tentdak. Het opmerkelijkste voorbeeld van een landhuis is wel het op een

Baarn, Station

cirkelvormige plattegrond ontworpen en met een parabolisch, rieten dak gedekte landhuis Nicolaas Beetslaan 48. In 1933 werd het voor M. de Zwart gebouwd in laat-expressionistische vormen, naar ontwerp van architect A.H. van Wamelen uit Leusden.

Het Rode Dorp (Mesdagplein en Marisstraat) is een vanwege zijn aanleg rondom het zes-zijdige Mesdagplein een opmerkelijk complex van eenvoudige arbeiderswoningen. In 1920-'21 liet de woningbouwvereniging ‘Ons Belang’ dit bouwen in de trant van de Amsterdamse School. Het ontwerp is van A.M. van den Berg uit Hilversum.

Het station (Stationsplein 66) werd in 1874 gebouwd voor de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij langs de door haar aangelegde lijn Amsterdam-Amersfoort. Ter linker zijde bevindt zich een, in de Nederlandse stationsbouw unieke, buitentrap die via een loggia naar het voormalige café-restaurant op de verdieping leidt. Boven de perronoverkapping strekt zich een terras uit. Vanwege de nabijheid van Paleis Soestdijk heeft het gebouw een koninklijke wachtkamer - een eer die het slechts deelt met het Amsterdamse Centraal Station en het Haagse station Hollands Spoor. De ajour bewerkte houten gootlijsten, windveren en balustraden verlenen het gebouw een chalet-achtig uiterlijk.

Van het Amaliapark, dat in 1873 vóór het te bouwen station werd aangelegd, staat op het Stationsplein nog het rijk versierde gietijzeren toegangshek. In het verlengde daarvan ligt langs de spoorbaan en de Gerrit van der Veenlaan een park met ruïnebruggen uit 1911. In 1911 werd over de spoorlijn een voetgangersbrug gebouwd in

Baarn, Telefooncentrale

gewapend beton. De brug met een overspanning van 22,5 meter is een vroeg voorbeeld van een brug in gewapend beton. Ze is vrijwel identiek aan de drie nog resterende bruggen over de lijn Maastricht-Aken tussen Valkenburg en Simpelveld.

Het voorm. buurtstation (Lt.-Gen. Van Heutszlaan 1-7), werd in 1898 gebouwd naar ontwerp van J.F. Klinkhamer voor de Utrechtsche Locaalspoorweg-Maatschappij. Het was het eindpunt van de speciaal voor forensenvervoer aangelegde lijn Utrecht-Baarn. Het gebouw heeft een hoog middengedeelte en korte, lagere vleugels. De gevels vertonen siermetselwerk. De oorspronkelijke luifels boven ingang en perron zijn behouden. In 1949 is het station buiten bedrijf gesteld en in 1983 werd het verbouwd tot café-restaurant.

De voorm. telefooncentrale (Eemnesserweg 50), nu woonhuis, is een haast vertederend pand in chalet-stijl. De Nederlandsche (Bell) Telephoon Maatschappij liet het in 1890 bouwen. De bakstenen neorenaissance-watertoren (Sophialaan 31) verrees in 1903 op het hoogste punt van Baarn, in opdracht van de Utrechtsche Waterleiding Maatschappij. Het is een ontwerp van ingenieur P.E. Rijk. De 29 meter hoge watertoren is gebouwd volgens het Intze-model, met kenmerkend uitkragend reservoir. Schacht en reservoir zijn voorzien van een reeks segmentbogen en de uitkraging is versierd met baksteenpatronen.

De vier grenspalen langs de Hilversumsestraatweg dateren uit 1719. Ze werden daar geplaatst toen de grens tussen Noord-Holland en Utrecht in dat jaar opnieuw werd vastgesteld.