Voorwoord
Monumenten in Nederland is het eerste deel in de nieuwe reeks van twaalf delen, die per provincie een compleet overzicht zal geven van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten en structuren. De reeks is een initiatief van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, in samenwerking met Waanders Uitgevers, en wordt uitgevoerd door Kolman, Olde Meierink & Stenvert, bureau voor architectuurgeschiedenis, bouwhistorie en regionale geschiedenis v.o.f.
De reeks is te beschouwen als de opvolger van het Kunstreisboek voor Nederland, waarvan in de jaren tachtig, als achtste druk, vier delen over even zoveel provincies verschenen. De eerste druk van het Kunstreisboek omvatte vier delen, die het licht zagen in de periode 1940-1953. Sinds de in 1977 verschenen zevende herziene druk van het Kunstreisboek, die in één band geheel Nederland omvatte, veranderde er veel in de manier waarop men naar de gebouwde omgeving kijkt en zich van cultuurhistorische kwaliteiten bewust is. Helaas zijn er belangrijke gebouwen en ensembles aangetast en verdwenen, maar ook zijn er gerestaureerd, herbestemd en in oude luister hersteld. Weer andere gebouwen en ensembles zijn nu pas duidelijk in ons waarnemingsveld gekomen. Ondanks de toenemende aandacht voor monumenten, ook in algemene boeken en reisgidsen, blijkt er nog steeds een eigen plaats te zijn voor een wetenschappelijk verantwoord opgezette reeks als deze. Een opvallend uiterlijk verschil met het oude Kunstreisboek is dat het rijk geïllustreerd is, grotendeels met speciaal voor deze reeks gemaakte foto's. Een ander verschil is dat de reeks niet in de eerste plaats bedoeld is als een reisgids, maar vooral als een naslagwerk, bruikbaar voor vele doeleinden.
Monumenten in Nederland geeft een bondig overzicht van alle cultuurhistorisch waardevolle objecten en structuren. In dat overzicht staan beknopt de feiten vermeld over de waardevolle objecten en structuren, over grote en kleine bouwwerken en uit alle categorieën, van het artistieke meesterwerk tot de anonieme utiliteitsbouw, van heel oud tot tamelijk recent, van mooi tot merkwaardig en van kunst en ambacht tot industrie. Per kern - stad of dorp - ontstaat zo een samenhangend beeld van de cultuurhistorische waarden. Daarin zijn de resultaten verwerkt van de voortdurend aanzwellende publicatiestroom op regionaalhistorisch gebied. Behalve de ‘klassieke oude monumenten’ krijgt ook de jongere bouwkunst, uit de periode 1850-1940, ruime aandacht. Hiervan zijn na het onder auspiciën van de Rijksdienst in 1987-'93 voltooide Monumenten Inventarisatie Project (MIP) de relevante gegevens verwerkt. Het werk is samengesteld door drie ervaren architectuuren bouwhistorisch onderzoekers: dr.ing. Chris Kolman, drs. Ben Olde Meierink en dr.ing. Ronald Stenvert op basis van een uit 1987 stammend manuscript van drs. Margreet Tholens. Ondersteuning vanuit de Rijksdienst vond, met name voor wat betreft de afbeeldingen, plaats in de persoon van ing. Ben Kooij. Voor het samenstellen van de historische inleiding kon een beroep gedaan worden op de historicus drs. Ronald Rommes.
Ten behoeve van de reeks heeft men een projectgroep in het leven geroepen, bestaande uit drs. A.G. Schulte als wetenschappelijk verantwoordelijke namens de Rijksdienst, jhr. R.J.A. van Suchtelen van de Haare, drs. F.C.A. van der Helm, ing. B.H.J.N. Kooij, eveneens namens de Rijksdienst en de drie auteurs. Speciale dank is er voor drs. C.L. van Groningen, die het manuscript kritisch heeft willen doornemen. Tevens gaat dank uit naar A.A.M. Warffemius en J.J. Jehee voor hun adviezen, naar drs. F.P. Don en de medewerkers van het foto- en tekeningenarchief. Dank ook aan Bert Stamkot van het bureau MAP en ir. René Bosch van Drakestein voor de fraai verzorgde plattegronden. Last but not least moet hulde gebracht worden aan de fotografen van de Rijksdienst, met name IJ.Th. Heins, E.H.M.v.d. Burg, G.J. Dukker, J.P. de Koning en A.J. van der Wal voor de vele en fraaie foto's die dit boek sieren.
Als metamorfose van het oude Kunstreisboek voor Nederland zal het deel over Utrecht, als eerste in de reeks Monumenten in Nederland, een wezenlijke bijdrage leveren in het uitdragen van kennis over waardevolle historische gebouwen en structuren, over ons culturele erfgoed. Kennis doet begrijpen, waarna koesteren en beheren als vanzelf volgen.
Drs. A.L.L.M. Asselbergs
directeur van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Auteursrechtelijk beschermd
