|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Menes; Lyfwachten, met hem vooraan op het tooneel tredende.
Gy wachten, op wier dienst Biofis mag betrouwen!
Hoort my, naar zyn bevel, u zyn geheim ontvouwen.
Hy wyt zyn' vyands schuld aan lichtgeloovigheid;
Hy oordeelt Ammozis door Orus loos misleid;
Hy wil beproeven of die schoonzoon zich zou kunnen
Bedwingen in 't geluk, hem 't leven zou vergunnen;
En zal, uit loutre gunst, Amessis echtgenoot,
Schoon dinger naar de kroon, niet straffen met de dood,
Indien 't bedrogen hoofd der blinde muitelingen,
In schyn als vorst erkend, zo verr' zich kan bedwingen.
Zo toont de koning, wien men aantast in zyn eer,
Dat hy geen dwingland is, maar wettig opperheer.
Ik handel, naar zyn' wil, by zyn gewaande onttroning,
Biofis als tiran, en Ammozis als koning.
| |
Tweede tooneel.
Soïfis, Menes.
Heeft de vorst u, Menes, zyn besluit
Omtrent het hachlyk lot van Ammozis geüit?
Hy sprak bedekt met u; heeft hy u last gegeven?
Soïfis, aan myn zorg betrouwt hy kroon en leven:
'k Ontveins 't u niet, met wien byzelf te rade gaat.
| |
| |
Ik zal myn' pligt voldoen, in schyn van hoog verraad.
D'ontrouwe, denkt hy, zal te lichter hem verschoonen,
En op de proef zichzelv' genade waardig toonen,
Wanneer Amessis weent, en voor haar' vader pleit:
De vorst belooft zich veel van hare tederheid.
Zocht ooit een heerscher zo grootmoedig zich te wreken,
Wanneer men 't ryk verdeelde om hem naar 't hart te steken?
Dit is de plaats, geschikt tot die gebeurtenis.
Ik moet my spoên; ik ga, en haal hier Ammozis.
| |
Derde tooneel.
Verblinde koning! tracht myn' vyand vry te sparen;
Ontwyk en vrees me; stort me in d'uiterste gevaren;
Welhaast word door een' brief myn ongeluk verhoed.
Nooit zwicht een vlug vernuft, gesterkt met waren moed.
Straks word, door listig schrift, die vyand zo verbitterd,
Dat zyn gewaande deugd, die u in d'oogen schittert,
Door uw vereeniging my nimmer zal verraên:
Zyn eigen grimmigheid zal my van hem ontslaan;
Hy, die u doemen zal, heeft zelf de dood te wachten.
Waar blyft hy? 't ongeduld vermeestert myn gedachten,
Hoe licht verflaauwt de drift in zyn beleedigd hart,
Indien 't niet andermaal en tydig word gesard!
Den loozen brief, waarvan myn welzyn af moet hangen,
Heeft hy noch niet; dien brief kan hy eerst hier ontfangen;
En in het eerste woên van zyn getergde drift
Bestaat alleen de kracht van dat verbittrend schrift.
Hoe eer hy 't heeft... Hy komt; 'k wil zyn gedachten weten.
| |
Vierde tooneel.
Beon, Soïfis, Menes.
Gy moet het hard onthaal, uit nood geschied, vergeten.
| |
| |
De vrindschap van den vorst...
Ik weet hoe gruwelyk hy pligt en eer verbant;
Zyn' vorst, zyn' broeders zoon, zyn dochter durft verzaken;
En onder schyn van recht op 't hoogst zich schuldig maken.
Amessis vader en myn bloedvrind was my waard;
Ik zag met deernis hem door u zo snood ontäard:
Maar 't geld myn echtgenoote; ik heb voor haar te beven;
Die drift, gekoesterd, kost hem 't leven.
| |
Vyfde tooneel.
Beon, Menes.
Het is Biofis wil, dat gy hem hier verwacht.
Ik heb hem lang gedient; ik heb 't myn' pligt geacht:
Maar d'opperpriester zelf behartigt uw belangen,
Noemt u Salatis zoon, en heeft geloof ontfangen.
Verbeeld u 't grootste deel der wachten op uw zy',
Elk legerhoofd getrouw voor 't recht der heerschappy,
Het volk tot nadeel van uw' vyand saamverbonden,
Met deze maar' een' bode aan Orus afgezonden,
En u terstond erkend als erfgenaam der kroon.
Hoe, Menes! al myn ramp verdwenen? groote goôn!
Maar mag ik waarlyk my met die verlossing vleijen?
Kan ik myn' waren vorst door logentaal misleiên?
Niets: uw deugd is my bekend;
'k Geloof u, op uw woord: de boosheid blykt in 't end';
| |
| |
Gy dient geen' dwingland meer. Maar meld d'omstandigheden.
Men zal op 't oogenblik u 't gantsch geheim ontleden.
Acht u reeds opperheer; en duld, dat ik vertrekk':
De tyd laat my niet toe, dat ik u meer ontdekk'.
| |
Zesde tooneel.
Gelukkige omkeer! gade en vaderland behouên!
De teêrste liefde moest den wreedsten dwang weêrstaan:
Ik vreesde Amessis weêr in doodsgevaar t'aanschouwen:
Maar in een oogenblik is al die vrees vergaan.
| |
Zevende tooneel.
Amessis, Beon.
Is 't waarheid, Beon! vind d'onnoozelheid ontferming
't Vergunt ons zyn bescherming;
Het stelt, hoe spade, in 't eind' de boosheid aan den dag;
't Verlost ons van 't geweld, en schenkt my 't hoog gezag.
Zo onvoorziens kan 't lot der droevigsten verkeeren.
Wie op de goôn betrouwt, zal hulp noch heil ontberen.
ô Dierbare echtgenoot! verdien dit groot geluk;
Verdien der goden hulp, door 't eêlste heldenstuk:
Gy, die hun voorbeeld volgt, moet schuldigen vergeven:
Vergeet grootmoedig wat myn vader heeft misdreven.
Hy, die, met weêrzin wreed, myn leven heeft verschoont;
Die my dit oogenblik zyn liefde heeft betoont;
Wien ik zyn tranen zag met myne tranen mengen;
Heeft slechts uit nood geveinst myn bloed te willen plengen.
Beschermt hy echter noch 't onwettig ryksgebied,
| |
| |
Hy kent in myn' gemaal zyn' waren koning niet.
Zo acht gy 't noodig voor uw' vader my te smeeken!
Kan zich uw echtgenoot op hem lafhartig wreken?
Het ryk erkent in 't eind' my voor zyn' opperheer;
't Verheft, uit leed en hoon, my in gezag en eer;
't Verschaft my wraak genoeg, door hem 't gebied t'ontrukken;
Soïfis kan door hem Amessis niet verdrukken;
Ik vrees voor u niet meer; al 't onheil is voorby;
En Beons hart vergeet Biofis dwinglandy.
| |
Achtste tooneel.
Amessis, Beon, Kanope.
ô Prins! aan dit geschrift, my heimelyk gegeven,
Hangt, zo men waarheid spreekt, uw beider dierbaar leven.
De bode ontweek me fluks, en was my onbekend.
Beon, 't geschrift ontsluitende.
| |
Negende tooneel.
Amessis, Beon.
Ach! weder nieuwe elend'!
Uw dwingland poogt, ô prins! gewis uw bloed te plengen
Voor d' oogen uwer gaê, haar bloed voor uw gezicht,
Ja door een lange dood tot wanhoop u te brengen,
Opdat gy valsch uzelv' met landverraad beticht.
Hy wil u streelen, om te wisser u te treffen;
Zyn goedheid is een strik, dien hy uit wreedheid spreid.
Een trouwe hulp zal u terstond ten troon verheffen.
Verzwyg dit schrift; straf hem; betracht uw veiligheid.
| |
| |
Myn vader zo geveinsd! Ach! meld men u de waarheid?
De hulp, die reeds ons bleek, vertoont ze in volle klaarheid.
Hy word op 't snoodst verleid tot zulk een wreed besluit:
Hy neemt het, maar met smart, en voert het nimmer uit.
Neen, vrees, zo lang hy leeft.
Wilt ge u op hem dan wreken?
Het bloed spreek? u voor hem!
Hoort hy 't voor ons wel spreken?
Wat dwingeland heeft ooit zo veel als hy verricht?
Hy komt: denk aan myn' angst.
| |
Tiende tooneel.
Biofis, Amessis, Beon, Menes. Lyfwachten.
Amessis treed aan de eene, en Beon aan de andere zyde van het tooneel, in een peinzende gestalte, en een' schielyken omkeer verwachtende, een weinig achterwaarts. Terwyl spreekt, vooraan op het tooneel getreden,
ô Hagchelyke proef, daar 't all' van af moet hangen!
Tegen Amessis en Beon.
Tegen Beon.
'k Zocht dreigende uw bekentenis t'erlangen:
| |
| |
Maar 'k was noch vader; 'k had noch liefde voor myn bloed:
Die liefde heeft uw gade, en u met haar behoed.
Met welk een vreemde list my Orus hebb' bedrogen,
Uw toestand, waarde zoon! verdient myn mededoogen.
Ik heb, helaas! beproeft hoe verre uw ontrouw gaat.
Gy voegt het wreedst bedrog by 't schandlykst kroonverraad.
Gy laat d'onmenschlykheid naar goedheid listig zweemen.
Menes, toegetreden, met een' der lyfwachten, die op dit oogenblik met Beons geweer is uitgekomen, spreekt tegen Biofis.
Ik, die myn' koning dien, moet u 't geweer ontnemen.
Menes ontneemt het geweer aan Biofis, en geeft het aan den wachter, die hem dat van Beon geeft, en naar zyn plaats keert. Intusschen spreekt
Hoe! dient ge uw' koning? Neen, ô neen! verblinde wacht!
Gy waant dat gy den pligt van onderdaan betracht,
Maar dient den valschen, en veracht den waren koning.
Wat blyken hebt ge toch? wat wettigt myn onttroning?
Gy kent uw' vorst niet, neen.
Volvoer gerust den pligt, dien ik hem schuldig ben.
Tegen Beon.
Hy, die zyn' opperheer staatzuchtig dorst belagen,
En waant dat hof en heir zich yvrig voor hem wagen,
Zal ondervinden, dat de vorstlyke erfenis
Met haren eigenaar volkomen veilig is.
Hy geeft het geweer aan Beon, tegen wien by knielende spreekt.
Laat my (dit eischt myn pligt,) u nedrig hulde toonen,
Rys. Ik zal uw' dienst beloonen.
Menes keert terug naar de lyfwachten,
| |
| |
Nu 't wuft geluk u streelt, Amessis echtgenoot!
Verwys, indien gy durft, haar' vader vry ter dood:
Wees wreed; misduid in my een teder mededoogen;
En werk uw' eigen val, door 't vleijend ryksvermogen.
My, die uw veinzen ken, bedriegt ge door geen' schyn.
Verbitterde gemaal! zoud ge óók onmenschlyk zyn,
En 't bloed vergieten van den vader uwer gade?
Verdien, ô Beon! nooit des hemels ongenade.
Ach! dat uw groote ziel haar grimmigheid bedwing',
En u op hém niet wreek', maar op zyn' gunsteling.
Deze edelmoedigheid zal 't hart myns vaders winnen:
Hy hééft u teêr bemint; hy zál u teêr beminnen.
Zoud gy gelukkig zyn, zo ik 't met u niet waar'?
Zo gy uw egaê mint, ontferm u over haar;
Herstel ons echtheil, by 't verkrygen uwer staten;
Dwing uw Amessis niet, u doodelyk te haten.
Beminlyke egaê, rys; ontroer myn ziel niet meer.
Gy spreekt als dochter; maar ik waak als opperheer.
Besef zyn oud verraad; besef zyn nieuwe treken.
Had ik geen ander leed dan eigen leed te wreken,
En kon men veilig zich verlaten op zyn trouw;
't Is zeker dat ik hem het leven sparen zou.
Tegen Biofis.
Amessis echtgenoot moet zich uw' rechter toonen;
Gy dwingt me 'er toe; ik wil, maar kán u niet verschoonen.
Wreed gemaal, die onverbidlyk zyt!
Deert u de doodsangst niet, dien uwe gade lyd?
Welaan, is 't uw besluit, den vader óm te brengen,
Laat dan niet na, het bloed der dochter óók te plengen:
| |
| |
Dan is de kortste dood de beste dood voor my.
Myn vader, dien gy doemt, is niet zo wreed als gy:
Gy durft, niet meer gedreigd in kroon, in eer, of leven,
Uw kermende echtgenoote in hem den doodslag geven;
Daar hy, op 't snoodst misleid, geperst door hoogen nood,
En fel gewroegd, op nieuw tot tiranny besloot.
Ontzeg my niet, de list eens vleijers na te sporen;
Dan zult ge in 't grimmig hart uw drift uit deernis smooren.
Ontzie de kracht van 't bloed; ontzie de huwlyksmin;
Of ken in uwe gade uw grootste vyandin.
Ach! moet ge, feller dan uw vader, my verdrukken?
Uw wanhoop smart my meer, dan al myn ongelukken.
Tegen Biofis.
Gy hebt uw' vorst welëer verraên om 't hoog gezag;
Gy hebt uw schuld verzwaart op dezen droeven dag;
Gy waart dit oogenblik van d'eigen wreedheid zwanger;
De brave veldheer spreekt; de priester zwygt niet langer;
Die mannen, zo oprecht, getuigen wie ik ben;
Salatis, ja uw hart getuigt het neffens hen;
Ik heb het wettigst recht om my op u te wreken:
Maar 'k hoor myn echtgenoote in wanhoop voor u spreken;
Ik ben een teêr gemaal, die haar van u ontfing;
Ik ben uw' broeders zoon, en 's veldheers voedsterling:
Ik wil Soïfis voor myn' hoofdverrader houên,
In hoop dat u in 't einde uw wreedheid zal berouwen.
Leef, leef gelukkig; poog, na nutte tegenheên,
Op 't heilryk glorispoor uw' broeder na te treên:
Zo zal Biofis, die Salatis kroon moet derven,
Egiptes achting met myn vrindschap weêr verwerven.
Gy spreekt ons beider vonnis uit.
Verneem een nut bedrog; verneem een groot besluit.
| |
| |
Tegen Menes.
Bewys wie magt heeft om te sparen, of te doemen.
Menes, 't geweer aan Biofis wedergevende.
Menes keert terug naar de lyfwachten.
Ik kan 't my nóch beroemen;
Het veinzen van myn wacht is op myn' last geschied;
De magt, die my beschermt, zwicht noch voor d'uwe niet;
Ik kan op 't oogenblik myzelven wraak verschaffen,
Den dinger naar het ryk als landverrader straffen,
En leven, eer, en kroon behoeden voor gevaar:
Maar ik ben schuldig, en de misdaad weegt me zwaar.
Salatis heimlyk schrift heeft my uw recht bewezen;
'k Erken u voor zyn' zoon, tot myn geluk verrezen.
Gy, in uw jeugd, ô prins! gestreeld door kroon en staf,
Vergeeft uw' vyand meer, dan iemant ooit vergaf;
Toont u, na 't vinnigst leed, op d'eêlste wyz' bevredigd:
Gy zyt, als bloedverwant en koning, wreed beleedigd;
Noch wreeder in uw eer en dierbare echtgenoot;
En bied me uw vrindschap aan: uw ziel is waarlyk groot.
Myn staatzucht, loos gevleid, vermeesterde myn zinnen;
Uw voorbeeld leert me in 't eind' myzelven overwinnen.
Knielende.
Ontfang Biofis hulde, als wettig opperheer:
Uw dwingland, noch in staat, herstelt u in uw eer.
Uw deugd kon, wreed verdrukt, my wel genaê betoonen;
Zy zal, naar eisch erkend, niet minder my verschoonen.
ô Beon! ken in my uw' trouwsten onderdaan,
Geneigd om neffens u naar waren roem te staan.
Beon, den knielenden Biofis omhelzende, en vervolgens hem opheffende.
Broeder van Salatis! waarde vader!
Hoe valsch beschuldigde u een listig hofverrader!
| |
| |
Een onbekende hand ontstak, door logenschrift,
Bedekt my toegeschikt, my tegen u in drift.
Wie, dan Soïfis, heeft my 't lasterschrift gezonden?
Hoe wys ontwykt ge in 't end' zyn gruwelyke vonden!
Had my dat vloekgedrocht op u niet aangesart,
Ik had geen ydle wraak gekoestert in myn hart;
En, zo ik eenigzins uw' inkeer had geweten,
Terstond het ongelyk vergeven en vergeten.
Ik zal 't bewyzen. Gy, tot hooge deugd bekwaam,
Verdient ontzag: regeer; 'k vernoeg me als erfgenaam.
ô Neen, geliefde zoon! u past, niet my, die luister.
Onthef myn zuchtend hart van zyn vergulde kluister;
Onthef my van myn' ramp; en wreek u niet op my,
ô Beon! door 't geschenk der opperheerschappy.
'k Verlaat een' troon, waarop de wroeging my deed beven.
Ach! mogt my 't godendom, zo wel als gy, vergeven!
't Aanschouwt het groot berouw, dat waarlyk my bezielt;
Het kent den hoveling, die dit berouw weêrhield;
Den vleijer, zonder wien gy nimmer waart verraden;
Den booswicht, die de vrees van wraak voor euveldaden
Verbande uit myn gemoed; reeds in myn eerste jeugd
Het veinzend zelfbelang my aanprees als een deugd;
Toen ik uw onschuld wist, uw dood op nieuw my vergde;
En u, zo fel getergd, door logens feller tergde,
Opdat ik, radeloos, my weêr aan hem verbond.
't Zal duidlyk blyken, dat hy 't lasterschrift u zond:
Geen ander had belang om ons vanëen te scheiden.
Straf dien bedrieger; wreek de goden; wreek ons beiden.
Biofis, in de armen van Amessis.
Amessis, onder 't omhelzen.
Myn vader is in deugd gelyk aan myn' gemaal.
| |
| |
Haar' echtgenoot omhelzende.
ô Beon! wat geluk voor myn ontroerde zinnen!
Uw edelmoedigheid kan alle harten winnen.
Besef hoe zich myn liefde om uw geluk verblyd.
Tegen Biofis.
Hoe meer gy 't ryk versmaad, hoe meer gy 't waardig zyt.
't Is voor den stervling veel, het eerspoor nooit te missen;
Maar u noch meer, uw schuld grootmoedig uit te wisschen.
De boosheid zy gestraft, d'onwetendheid verschoond,
En d'ongeveinsde trouw door u en my beloond.
Wy zyn volmaakt hereend, door vrindschap en belangen.
Tegen de lyfwachten.
Getrouwe dienaars, neemt Soïfis fluks gevangen.
Menes vertrekt, met twee der lyfwachten.
Ik heb, om 't waar geluk, het schyngeluk verzaakt;
En meer genoegen in dit oogenblik gesmaakt,
Dan in den langen tyd van 't rusteloos regeeren.
'k Erken 't bestier der goôn, die my door d'uitkomst leeren,
Dat niemant ooit met recht gelukkig word geacht,
Dan die den hemel vreest, en zynen pligt betracht.
Laat ons, ô waarde prins! by 't angstig volk verschynen;
De poort ontsluiten voor uw vrinden, nu de mynen;
Oprechte dankbaarheid betuigen aan de goôn;
En 't ryk gelukkig zien, door vorst Salatis zoon.
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij