Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

[p. t.o. 3]

Stalpart, die waerde man, op dese plaet gesneden,
Vermaerd in Eer, en Deughd, en Christelijke seden;
Die in sijn leven was in Godelijke tucht,
En Rechtsgeleerdheijd meed', een Doctor wel berucht.
Taelwetend', Constrijk, wijs, voorsigtigh in sijn daden;
En voor sijn naeste-mensch een Hulper wel beraden.
Hij heeft sijn naem, en beeld, gelaten op de Aerd',
En 'tlichaem: Maer de ziel die word bij God bewaerd.

[p. 7]

Woord vooraf

De zeventiende-eeuwse dichter Stalpart van der Wiele geniet in onze dagen een groeiende belangstelling. Daarmee komt steeds meer de wens naar voren dat heel zijn oeuvre in moderne uitgaven toegankelijk wordt gemaakt, zowel voor de letterkundig geïnteresseerde lezer als ook voor de musicoloog. Reeds zijn de Madrigalia uit Gulde-Iaers Feest-dagen bestudeerd en onlangs opnieuw uitgegeven door M.C.A. van der Heijden. Met de heruitgave van een van Stalparts belangrijkste werken, zijn lievelingswerk mogen we wel zeggen, beogen wij thans opnieuw verandering te brengen in de nog steeds onbevredigende situatie.

Aanvankelijk koesterden wij het plan de Gulde-Jaer ... Zonnen-dagen uit te geven zoals dit boek in 1628 is verschenen, d.w.z. de tekst mèt de muziek, een voornemen dat echter om verschillende redenen niet uitvoerbaar bleek. Daarom hebben wij ons grotendeels bepaald tot een kritische tekstuitgave met commentaar. Daarbij hebben wij getracht niet alleen aan wetenschappelijke eisen te voldoen, maar ook ruime steun te bieden aan de grote groep van belangstellenden in bredere zin. Overigens konden wij het aantal voetnoten binnen zekere grenzen houden door het toevoegen van een enigszins uitvoerige woordenlijst, die naar wij hopen ook bruikbaar zal blijken bij een heruitgave van de andere werken, met name van Gulde-Iaers Feest-dagen.

Om het bestek van de onderhavige uitgave niet te buiten te gaan, hebben wij de inleiding tot het noodzakelijke beperkt.

Achterwege blijft een waardering van Stalpart als kunstenaar,

[p. 8]

die trouwens niet zou kunnen worden gegeven naar aanleiding van slechts deze ene liederbundel. Voorlopig zal een verantwoorde studie van de dichter èn de musicus nog enige tijd tot de vrome wensen blijven behoren. Er moet nog te veel grondwerk worden verricht. Wij hebben daarom slechts aandacht besteed aan wat direct nodig leek voor het indringen in de tekst. Bewijzen zijn slechts zelden gegeven, met een enkele illustratie ter ondersteuning wordt doorgaans volstaan. Van de motieven die geleid hebben tot het opnemen van slechts een aantal melodieën, doet de inleiding bericht. Slechts ten aanzien van de filologische en historische verklaring bij de liedtekst is gestreefd naar volledigheid. Wij zijn ons echter van een aantal hiaten bewust. Aan pogingen om deze te delgen heeft het niet ontbroken, maar waar bleek dat verder speuren, indien al mogelijk, te veel tijd zou vergen zonder redelijk uitzicht op resultaat, zijn wij over alle bezwaren heengestapt.

De bewerking, en misvorming, van een aantal liederen uit GJZ. in het Ronde Jaer van Christianus Vermeulen, en in het algemeen de invloed van Stalparts werk op latere liedbundels hebben wij buiten beschouwing gelaten. Dit alles raakt trouwens niet de intrinsieke waarde van zijn gedichten, ofschoon het wel te eniger tijd een afzonderlijk hoofdstuk zal hebben te vormen in een studie over de dichter.

Ingewijden weten dat onze uitgave niet tot stand zou zijn gekomen zonder de voortdurende actieve belangstelling en steun van Professor L.C. Michels, die de inleiding en de aantekeningen zorgvuldig heeft nagelezen en herhaaldelijk van kritisch commentaar voorzien. Voor verschillende moeilijke plaatsen danken wij hem een overtuigende oplossing. Vaak wees hij althans een richting, of maande tot nauwkeurigheid en nadere bezinning. Het uitkomen van het boek is ons een ongezochte en welkome aanleiding, om jegens hem, alsook jegens mevrouw Michels, bij menige lange bespreking zo onmisbaar betrokken, uiting te geven aan onze warme erkentelijkheid.

Ook Professor W. Asselbergs zijn wij in menig opzicht dank verschuldigd, niet het minst om zijn nimmer aflatende en stimu-

[p. 9]

lerende belangstelling. De bestendige bereidwilligheid van de functionarissen der Universiteitsbibliotheek te Nijmegen, waar ook de drie stemboeken werden gefotokopieerd, zij met grote waardering vermeld, naast de morele en financiële steun van het Ministerie van C., R., M. De daadwerkelijke belangstelling van zo vele zijden betekende voor ons een krachtige aansporing tot voltooiing van een arbeid, die op de gewenste wijze moge ten goede komen aan de waardering van Joannes Stalpart van der Wiele als een van de grote dichterfiguren uit onze zeventiende eeuw. Een laatste woord van waardering zij gewijd aan de bijzondere zorg van de uitgever. Zelfs de typografische overeenstemming met het origineel is op menige plaats opvallend.