Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 201]

Fernand Lodewick (1909-1995)
De maan dee Sinterklaos waor

Eine vaan mien vrun waor Gradus en 't waor 'nen eve groete batteraof wie iech, of erger mesjiens nog.

Es gaillard* vaan èlf betópden 'r zien meer es die effe oet de winkel waor, wie 'r vieftien waor hojden 'r nao ziene peer mèt 'n sjöp en raakde de kat, die sinds op drei pu löp, en wie 'r achtien waor zaot 'r veur d'n ierste kier op de Berg*, boe 'r vaan toen aof vaste klant waor. Z'ne bèste vrund waor Twajn, en es die twie bijein waore, daan waor neet väöl goods veil, zoe zeker es Sinterklaos besteit.

Mèt Sinterklaos daan hawwe versjèllende börgerfemilies de geweente deen heilege maan te invitere bij hun aon hoes te komme. Ze heurde daan e pekske veur 'm, in 'n trouwvoituur kaom 'r aongerije, gaof de kinderkes daan 'n oetstamping of 'r käörde ze euver hun krolle, en 'r sjeide ederskier oet mèt 'ne greep in de tuut, die Zwarte Piet bij ziech droog, en 'n regesjoor vaan knebkes, hazelneut, kerstaanjele en amandele.

Es de kinder daan op hunne boek euver de groond sjravelde, maakde Sinterklaos ziech oet de riezer, boete kraog 'r 'ne gölle, of, bij de deftege, e stök*. Geer begrep tot zoe'nen aovend get te verdene veel en tot 'r versjèllende luikes waore, die z'ch op dees meneer 'ne sjoene Sinterklaoscent bijein sjaarde. D'r waoren 'rs ouch die werkelek slaag devaan hawwe en eine vaan de bèste waor wel Nelles en ze broor Pie. Wee veur dees okkasie Nelles naom, hoofde mer mèt ein dink rekening te hawwe en dat waor dee zienen doors, zoetot este 'm óngelökkeg get laat op d'n aovend bestèldes, wel zeker waor tot, meh neet wieste 'm kraogs.

Nou, Gradus héél rekening mèt z'nen doors, want 'n oor veurtot Nelles en Pie móste oettrèkke, waor 't gans touwvalleg, huur, tot Gradus en Twajn ze zjus troffe en hun mèt nao e kaffeeke in lóksde.

Um vief oor wouw Nelles goon, want um haaf zès mós 'r zien ierste viziet make bij z'nen deftegste klant en 'r wouw ziech gein plaat tikke*. Meh Pie zag: ‘Nog eint,’ en Gradus sjödde in. Toen wouw Pie goon, meh Nelles zag: ‘Nog e lèste’ en Twajn doog de glazer euverloupe. Enfin, 't ind vaan 't leedsje waor, dat höb geer netuurlek allang in de loker*, tot Nelles en Pie, zaat wie twie oorlogsjeper, ónder de taofel laoge, tot Gradus 't pak haw boe de kestuums in zaote en Twajn 't lieske vaan alle klante.

[p. 202]

[p. 203]

Dinkste noe woerlek totste alle ónkoste aon die paar stinkende göldes dieste hei en dao krijgs droet haols?’ vroog Twajn, óndertösse tot heer zie geziech wiksde.

‘Daan waor iech wel zwens weerd,’ griemslachde Gradus en 'r sjuifde 'n gezèt in ziene mieter, want Nelles haw 'nen dikke kop. ‘Veur wat dinkste tot iech al die meujte daon?’

‘Jeh, Sinterklaos wèt!’

‘Twajn, jong, veur op mie gemaak d'n entree en de situatie bij de femilie Vaan Brommele te bekieke. En es iech dat tegooj weet, goon veer venaovend nog ins kieke, of veer us nog alles good rappelere. En noe staank neet zoe te gape, meh help miech liever aon miene baard.’

‘'ne Sinterklaos es gawdeef, dat is nog noets op 'n Strazuvarius gespäöld,’ zag Zwarte Piet. ‘'t Is good tot iech toch al neet mie aon 'm geluifde.’

‘Wat biste eigelek vaan zinnes, die erm kinder wies te make?’ vroog Zwartpetaar* aon Sinterklaos, dee mèt 'ne gerumpelde veurkop de regedröppels zaot te bekieke die langs 't vinsterke vaan de voituur nao ónder brubbelde.

‘Este miech doed sleis, iech weet 't neet.’

‘Daan zalste diech mote spooje, want hei zien v'r d'r.’

Zwartpetaar trok aon de bel en Sinterklaos houwde vaan azjitatie ziech zelf mèt ziene staaf op zien tiene. Dao stónge ze in de gaank en hoorte in de kamer e meidske beuke en 'n vrouwestum, die zag: ‘Ojoj, dao höbste Sinterklaos, noe bis mer gaw stèl!’

Sinterklaos voolt of ziene baard nog tegooj zaot en stapde d'n dölper euver, de klaorverliechde kamer in, boe al dat leech en die lui 'm obbins zoe vaan ziene sus brochte, tot 'r zien möts wouw aofnumme en iers mèrkde tot 'r 'ne mieter op haw, wie 'r mèt zien vinger door 't klatspepier devaan stoetde.

‘Kinderkes!’ begós 'r en toen sjeiden 'r oet umreie de groetste waore begós te zinge vaan ‘Zie de maan schijnt...’ Zoe haw 'r gelökkeg tied weer e bitteke bij z'n positieve te komme.

‘Kinder! Luustert ins nao wat 'nen awwe maan uuch geit vertèlle.

Es iech uuch... es geer miech... wie iech uuch hei zeen zitte...’

‘Zouw dat ech zèlver zien, dee coupe?’ fluusterde Zwarte Piet.

Sinterklaos graajelde in ziene baard en dat doog 'm 'ne vlook binne hawwe, - noe waor 'r zjus zoe good op dreef!

‘Wie iech dus al zag, iech bin 'nen awwe maan, en iech höb väöl mètgemaak allezeleve’ (Zwarte Piet lachde huurbaar achter ziene wiks,

[p. 204]

meh Sinterklaos bleef dees reis in zien rol). ‘En es geer groet weurt, wee wèt wat geer daan allemaol mètmake zölt. Noe, noe höbder 't good, en alles is zoe sjoen bij uuch, loert ins wat 'n prachtege kristalle vaze, loert mer ins wie sjoen of dat zèlver blink, en in dee rink vaan mama is minstens 'nen echte briljant.’ (Zwarte Piet bewoonderde Sinterklaos veur z'n brutaoliteit um alles zoe doedgemóddereerd te bekieke). ‘En wat e prachteg speulgood höb geer. Dat otoke höbste zeker al in 't klumpke gevónde, wah?’

‘Dat höb d'r toch gistere zelf debinne gedoon, Sinterklaos?’

‘Ao-jao, jao, jao netuurlek, dat höb iech toch zelf debinne gedoon, - en löp 't sjoen?’

Mèt laog de jong al op ziene boek en leet d'n oto tege 'nen taofelpoet veróngelökke. Sinterklaos wouw ziech op zien huukskes zètte, meh oet angs zien sjoen kleiaasj te begaoje, bleef 'r stief stoon.

‘En wie vins diech de pupke?’

't Meidske dorf niks te zègke en puunde ze pupke en leet ziech zelf vaan zie meerke pune.

‘Sinterklaos is... iech bin 'nen awwe maan,’ begós Sinterklaos veur d'n derde kier, ‘en iech höb woondere gedoon bij huip! Iech höb, gans, gans vreuger, ins drei meidskes en hunne peer gelökkeg gemaak door 'ne bugel vol gouwe geld door 'n roet nao binne te smiete. Later, es geer groet zeet, daan is dat 't bèste wat geer doen kint: aander lui get gelökkeg make. Wat geer eweg gef, kinne ze uuch neet mie stele, en God, dao zien 'rs zoeväöl die 't nudeg höbbe, dat bitteke gelök. Dao zien 'rs zoeväöl die neet kinne trouwe allewijl en die neet wachte tot Sinterklaos 'ne bugel door de vinster smit!’

‘Later höbbe ze miech bisjop gemaak, boe weit iech neet mie,’ rappeleerde ziech Sinterklaos wijer, 'en doog iech nog väöl mier woondere. Iech höb störm laote zwiege en lui vaan d'n hóngerdoed gered, en iech höb kinderkes, zoe sjoen en leef wie geer, die 'ne koeje maan doedgemaak en in hoonderd stökskes gesnooje haw, weer leveteg gemaak. Mesjiens höb geer dao wel ins e printsje vaan gezeen: drei kinder in e kuupke en iech. Jeh, iech wèl hei neet stoon opsjöppe, meh altied höb iech geperbeerd de lui e bitteke gelökkeg te make, want nog ins, dao zien väöl miejer óngelökkege es gelökkege lui (hei snoufde Sinterklaos zoe hel tot ziene baard wapperde), en väöl miejer erme es rieke en väöl miejer slechte es brave, en minnegein is slech umreie 'r erm is en óngelökkeg, want daan weurste gifteg en zjeloes op de aandere en 't is neet ierlek verdeild op de wereld. En daan weurde ze gifteg op Sinterklaos, en iech kin ouch niks draon doen en ze weure gifteg op Slivvenhierke,

[p. 205]

meh dee heet toch werechteg wel genóg gedoon. En daoveur moot geer later es geer groet zeet, miech mer altied helpe en alle erm lui...’ Zwarte Piet stóng ziech aof te vraoge boe Sinterklaos 't vandan haolde, meh 't waor köstelek. 'r Kós ziech haos neet hawwe vaan de lach en rolde mèt zien ouge um ouch get te doen.

Mèt de rögk vaan zien hejs veegde Sinterklaos ziene moond aof, heer wis eigelek zelf neet wat 'r gezag haw. De zèlvere coupe zaog heer gaar neet mie stoon umtot de krolle vaan 't jongste döchterke väöl sjoender waore en vaan goud. En heer zaog de briljante rink vaan mevrouw neet mie, umreie de uigskes vaan de jong väöl fijnder blónke. 'r Mós zien neus oetsnouve, meh heer wis neet boe in, en ziene baard kietelde häöm euver ze gans moelwerk en 'r zwètde vaan alle kante. 'r Wouw tot 'r weg waor en 'r wouw nog blieve en 'r wouw tot 'r al wat 'r gezag haw nog ins veur z'n eige kós euverleze. 'r Dach aon de laoj vaan zien meer zaoleger en aon de kat mèt de drei pu, toen drejde 'r ziech opins um en góng de deur oet. 'r Mèrkde neet tot 'r de maog die veur 't sleutellook stoont 'n öts houwde, op de gaank leep 'r hel en in de kojts jenkde 'r snótsèllelaank, tot de ganse krol oet ziene baard waor en 'r niks mie verdene kós, de gansen aovend.

Zwarte Piet houwde 'r deen eigensten aovend ze neusbeinsje kepot, umtot dee 'ne zèlvere sigrèttekoker vaan de sjouw gejats haw.

D'n daag drop vónt menier Vaan Brommele tösse de sjerve vaan 'n kepotte roet in de väörkamer ziene zèlvere sigrèttekoker gans geblöts en begaojd.

‘Noe geluif iech ouch weer haos aon Sinterkloas,’ zag heer tege zien vrouw.

Aantekeningen

Uit: Veldeke 17 (1942-1943) 16-20, gepubliceerd onder het pseudoniem ‘Mang’. Een ander verhaal van Fernand Lodewick, getiteld ‘Vertèlsel vaan d'n doedskop’, is afgedrukt in Mosalect, 189-190 en in Mestreechs aajd, 84-88.

gaillard: kwajongen

op de Berg (of Minnebreureberg): in de gevangenis

e stök: muntstuk van twee gulden vijftig

ziech gein plaat tikke: geen flater slaan

in de loker: in de gaten

Zwartpetaar: vuilpoes, hier: Zwarte Piet