Nagelate schriften

Eenenzeventigste Brief.
Antwoort op de voorgaande. ..... aan B.d.S.

Myn Heer,

IK zou wel willen dat gy my in deze zaak beliefde, met my aan te wijzen hoe, uit de ^abevatting der ^buitgestrektheit, volgens uw

a Conceptus.

b Extensio.

[p. 649]

^cbedenkingen, de ^dverscheidentheit der dingen ^evan voren getoont kan worden, dewijl gy van Deskartes gevoelen verhaalt, daar in Deskartes gestelt heeft dat hy haar op geen andere wijze van d' uitgestrektheit kan afleiden, dan met ^ft' onderstellen dat door de ^gbeweging, van God verwekt, dit in ^hd'uitgestrektheit gewrocht is. Hy leid dieshalven, volgens mijn gevoelen, de ⁱwezentlijkheit der lighamen niet van de ^krustende stoffe af; 't en waar gy misschien ^ld' onderstelling van dat God de ^mbeweger is, niets achtte, dewijl gy niet getoont hebt hoe dit uit Gods ⁿwezentheit ^ovan voren nootzakelijk moet volgen; 't welk Deskartes, toen hy dit tonen zou, geloofde de menschelijke ^pbevatting t' overtreffen. Ik verzoek dan deze zaak van u, dewijl ik wel weet dat gy andere ^qgedachten hebt, 't en zy 'er misschien enige andere gewichtige oorzaak onder schuilt, om 't welk gy dit tot noch toe niet hebt willen openbaren, en zo dit, gelijk ik niet twijffel, niet nodig had geweest, gy zoud niets zodanig duisterlijk aanwijzen. Maar gy hebt u dit zekerlijk ^rt' overreden, dat, 't zy gy my oprechtelijk iets zult aanwijzen, of voor my verborgen houden, mijn ^sgenegentheit echter tot u onverändert zal blijven. Doch de redenen, om de welken ik dit bezonderlijk verzoek, zijn dezen, dat ik in de ^tWiskundige dingen altijt waargenomen heb, dat wy uit yder zaak, in zich aangemerkt, dat is uit de ^ubepaling van yder zaak, niet meer dan een enige ^weigenschap konnen ^xafleiden: maar dat, indien wy meer ^yeigenschappen begeren, het nootzakelijk is dat wy de ^zbepaalde zaak tot andere dingen ^abetrekken; want dan zullen 'er uit de ^bsamenvoeging der ^cbepalingen van deze dingen nieuwe eigenschappen voortkomen. Tot een voorbeelt, indien ik ^dd' omtrek van de ^ekring alleen aanmerk, zo kan ik niets anders besluiten, dan dat hy overäl met zich zelf gelijk, of ^feenvormig is; door welke ^geigenschap hy warelijk van alle andere ^hkromme lijnen ⁱwezentlijk verschik; en ik zal 'er nooit anderen konnen van ^kafleiden. Maar indien ik deze ^lomtrek tot andere dingen ^mbetrek, namelijk tot de ⁿstralen, uit het ^omiddelpunt getrokken, tot twee lijnen, die malkander snijden, of ook tot meer andere lijnen, zo zal ik meer ^peigenschappen hier van konnen afleiden: 't welk enigsins tegen de zestiende ^qVoorstelling schijnt te strijden, die bijna de voornaamste van 't eerste boek van uw ^rZedekunst is. Want in deze Voorstelling word als bekent aangenomen, dat men van de gestelde ^sbepaling van yder zaak meer ^teigenschappen kan afleiden; 't welk my onmogelijk schijnt, zo wy de ^ubepaalde zaak niet tot andere dingen ^wbetrekken. Dit heeft ook te weeg-

c Meditationes.

d Varietas.

e A priori.

f Supponere.

g Motus.

h Extensio.

i Existentia corporum.

k Materia quiescens.

l Suppositio.

m Motor.

n Essentia.

o A priori.

p Captum.

q Cogitationes.

r Persuadere.

s Effectus.

t Mathematica.

u Definitio.

w Proprietas.

x Deducere.

y Proprietates.

z Res definita.

a Referre.

b Conjunctio.

c Definitiones.

d Peripheria.

e Circulus.

f Uniformis.

g Proprietas.

h Linea curvae.

i Essentialiter.

k Deducere.

l Peripheria.

m Referre.

n Radir.

o Centrum.

p Proprietates.

q Propositio.

r Ethica.

s Definitio.

t Proprietates.

u Res definita.

w Referre.

[p. 650]

gebracht, dat ik niet kan zien op wat wijze uit enige ^xtoeëigening, alleen aangemerkt, tot een voorbeelt, uit ^yd'uitgestrektheit, een ^zonëindige verscheidenheit van lighamen zou konnen ontstaan. Immers, indien gy acht dat dit ook niet uit een enige toeëigening, alleen aangemerkt, maar uit alle, gezamentlijk genomen, besloten kan worden, zo wilde ik hier in wel van u onderwezen zijn, gelijk ook hoe men dit zou bevatten, enz.

23. Jun. 1676.

x Attributum.

y Extensio.

z Varietas infinita.