Leerzaame zinnebeelden
(1714)–Adriaan Spinniker–
Auteursrechtvrij
[pagina 46]
| |
[pagina 47]
| |
Op het XIIde zinnebeeld.Wat arbeid, ongemak, en hygen
Een mens zich troosten moet, die op een' berg wil stygen;
Hoe licht, in tegendeel, men daalen kan beneên,
Leert de ondervinding, en de reên.
Wyl hert en oogen dit betrachten,
Komt my de Wysgeer van Athenen in gedachten,
En 't overdeftig woord, waar meê zyn mond weleer
Den roem van Thaïs ging te keer.
Want als die dertele hem vraagde,
Hoe 't kwam, dat zyne leer zo weinigen behaagde,
Daar zy in haaren dienst had zulken grooten stoet,
Schoot hy haar deeze taal te moet;
Ons oogwit is geheel verscheiden:
Ik tracht het volk met pyn ten bergspits op te leiden,
Gy voert het van de hoogte al zachtjes naar om laag;
't Eerst wil het noode, 't laatste graag.
Dus toonde 't kloek vernuft de reden,
Waarom zo weinige op het deugdig heilpad treeden,
Waarom zo veele, in 't hert te dwaas en slecht beraân,
Den schadelyken doolweg gaan.
Maar als ik eens met andere oogen
Opmerkende beschouw der mensen doen en poogen,
Dan keert het blad zich om, en stelt me een' and'ren stand
Van tweederlei bedryf ter hand.
In 't klimmen, en in 't nederstreeven
Ontdekt zich duidlyk een bezond're staat van leven,
Wier eene is opgepropt van moeite en tegenlust,
En de and're vol gemak en rust.
Die 's waerelds schat en staat beminnen,
Zyn hier de klimmer, die den bergtop zoekt te winnen;
En die in laagen stand zyn' hertelust bepaalt,
| |
[pagina 48]
| |
Is hy, die van de hoogte daalt.
Want die het lot van deeze beide
In zynen grond beschouwt op redens wys geleide,
Zal 't eigen onderscheid, dat in het voorbeeld ligt,
Terstond zien ryzen voor 't gezicht.
Wat moet een mens al pynlyk slaaven,
Gevlei, en kruipery, en woelen, loopen, draaven,
En arbeid ondergaan, eer hy het wit beschiet,
Waar op zyn' geld- en staatzucht ziet!
Maar wie kan hier zyn wit beschieten?
Wie 't eind van zynen wens, en van zyn werk genieten,
Daar zich op elke stap noch hooger staat ontdekt,
Die telkens nieuwe lust verwekt?
Het sterk gevoel van nieuwe lusten
Haakt naar verzaadiging, en laat den mens niet rusten.
Zo blyft hy aan het werk, en kan zich nooit ontslaan,
Wyl nooit zyn hert zich vind voldaan.
En schoon hy kon zyn' lust bepaalen
Door een' beoogden trap van aanzien te behaalen,
Noch voelt hy hals en hert belaaden met een pak
Van zwaare smert en ongemak.
De bergen, die zich hoogst verheffen,
Zyn door het bliksemvuur gemakkelykst te treffen.
Zo staat ook meest de stand van 's waerelds ryk en groot
Voor woedende onweêrvlaagen bloot.
Hier zoekt de nyd hem steeds te krenken,
En oefent haar vernuft in midd'len te bedenken,
Om hem by vorst of volk te brengen in den haat,
En af te werpen van zyn' staat.
De zee aan 't woeden, 't huis aan 't branden,
Trouwloosheid van een' knecht, des roovers schalke handen,
En duizend rampen doen, dat Krezus onverwacht
In staat van Irus word gebragt.
Omsingeld van zo veel' gevaaren,
| |
[pagina 49]
| |
Moet bange zorg op zorg des mensen hert bezwaaren,
Om nergens mis te treên, op dat geen leed hem drukk',
Of schielyk van zyn' hoogte rukk'.
Van all' dien last en pynlykheden
Bevind hy zich bevryd, die, in het laag te vreden,
Den milden Hemel dankt, wanneer hy dag aan dag
Des nooddrufts eis vervullen mag.
Die hoeft verstands en lichaams krachten
Niet af te slooven, om gestaâg naar meer te trachten.
Die hoeft geen' and'ren Heer, dan God alleen, te ontzien,
Of eer en diensten aan te biên.
Die hoeft van kommer niet te kwynen,
Dat de afgunst zynen staat met list zoekt te ondermynen:
En wyl hy steunt op God, bekruipt geen' zorg het hert
Voor ongeval, of droeve smert.
Dus in zyn' laagheid hoog verheven,
Kan hy zyn' dagen stil in zoete vrede leeven,
Tot hem de dood in 't eind, door 't knippen van dien draad,
Den weg ontsluit tot beter staat.
Maar schoon men zich zo veel moet vergen,
Noch haakt het meeste deel naar hoogheids steile bergen,
Noch zyn 'er weinige te vinden, die zich graag
En willig geeven in het laag.
O dwaaze keur? verkeerde lusten,
Die moeite omhelzen doen voor 't aangenaame rusten,
Gevaar voor veiligheid, de zorg en hertenwee
Voor zoet genot van stille vreê!
Verblinde mens, ontstluit uwe oogen,
Om noch by tyds te zien de dwaasheid van uw poogen,
Die, wensende om de rust, de rust nochtans versmaad,
En zelf den arbeid op u laad.
Weeg, weeg eens met bezadigd oordeel,
Hoe kleinen overwinst van nuttigheid en voordeel
Uw' slaafse vlyt behaalt: zie, wat gy al verliest,
| |
[pagina 50]
| |
Terwyl gy de aardse hoogheid kiest.
Op dat zulk grondelyk bemerken
In 't binnenst van uw hert eene and're zucht mag werken,
Waar door de dwaaze lust werde uit de ziel geweerd.
Wys is hy, die ten beste keert.
| |
Toezang.Stem: Heeft iemand door gestadig draaven.I.
Zo gy, ô Mens, met hert en zinnen
't Genot van schat en rykdom mint,
Of tracht op aarde een' staat te winnen
Van heerschappy en hoog bewind,
Van heerschappy,
Gerust, en vry
Van zorg, en angst, en al wat smert verwekt,
Zie hier den weg voor uw gezicht ontdekt.
II.
Laat al uw poogen, al uw jaagen
Alleen daar toe zyn aangeleid,
Om steeds met u den schat te draagen
Van waare vergenoegzaamheid:
Laat uw vlyt
Zich te aller tyd
En enkel aan dit hooge wit besteên,
Om heer te zyn van uw' genegenheên.
III.
Die zulken rykdom heeft verkreegen,
Die hier geraakt tot zulk gebied,
| |
[pagina 51]
| |
Ziet zyn geluk in top gesteegen,
Meer dan ooit waereldvorst geniet:
Die leeft altyd
In 't hert verblyd;
Die vind zich staâg, hoe 't buiten stormt en woed,
In stille kalmte en effen van gemoed.
IV.
Komt herwaarts, groote waereldslaaven,
Die door begeerte zonder maat
U dag en nacht getroost te draaven
Naar meerder rykdom, hooger staat,
Ziet de idelheid
Van uw beleid,
Die uw gemoed door zorgen steeds ontrust,
En nooit naar wens verzaad word, of geblust.
V.
Daar gy met al uw pynlyk slooven
Uw leven lang vergeefs naar streeft,
Bezit een mens, die hier verschooven,
Doch naar G[o]ds wil, in kleinheid leeft.
O waardig lot,
Vol heilsgenot!
Gelukkig, die u heeft! en wel beraan,
Dien wyze keur met ernst naar u doet staan!
|
|
