Gerard Kornelis van het Reve en De groene anjelier

[p. 68]

[De avonden]

□ Hollands Glorie

Over het Zilveren Jubileumboek, dit. Op zondag 18 mei, 1947 zette G.K. van het Reve een punt achter zijn laatste regel van De Avonden. In mijn uitgave van 1953, een vierde druk nota bene, liggen de vele mono- en dialogen nog gevangen tussen aanhalingstekens. In mijn uitgave van 1956, het leeuwedeel van het fameuze omnibusboek, zijn de arabische cijfers bij de hoofdstukkenverdeling door romeinse vervangen en de aanhalingstekens verdwenen. Waar iets gedacht, gezegd of gemompeld wordt, staan praatstreepjes. Ook, ik zou het warempel nog vergeten, is de klassieke alineamarkering vervangen door kantlijnige alinea's.

Ik zou het bij deze typografische bijzonderheden willen laten, er is al zoveel geschreven over dit ‘meesterwerk’. Maar dat kan niet, in een Reve Boek dan nog. Vooruit dan maar, mijn moed verzamelen! Je kan je karkas kapot denken op het feit waarom deze eerste en enige roman al vijfentwintig jaar lang tienduizenden en tienduizenden lezers (telkens opnieuw) aanspreekt. Zonder een bestseller te zijn, blijft De Avonden een succesboek. Überhaupt een klassieker, kan je stellen. En toch.

H.U. Jessurun d'Oliveira's nawoord nopens aard en werkwijze van zijn interviews goed in het hoofd geprent, heeft G.K. van het Reve op 30 juni 1964 over zijn Gestaag Kassucces (bij benadering) dit gezegd: ‘Beperkt, maar wel knap.’⁽⁶⁵⁾ Let wel, het gaat hier om de Herrezen Schrijver G.K. van het Reve die aan het woord

(65) H.U. Jessurun d'Oliveira, a.w., 159.

[p. 69]

is. Zijn Op Weg Naar Het Einde is sinds een half jaar in roulatie en ik geloof dat we zijn uitspraken nopens zijn oudere werk wel degelijk in het licht van dit nieuwe moeten beluisteren. ‘Het is wel, toch, ik geloof dat met alle gebreken en beperkingen die het heeft, vooral dat ik heb moeten werken met een nog gebrekkig ontwikkelde stijl, dat je gewoon allemaal dingen doet die een volleerd schrijver niet meer doet.’⁽⁶⁶⁾ Het door mij gecursiveerde zinsdeel duidt er op dat de Herrezen Schrijver aan het woord is, zeker. Maar zeker is ook dat onze auteur van heel ver terugkwam, toen hij nogal onzeker en eerder diminuendo over De Avonden sprak. Nu moet ik, nolens volens, een gedeelte van mijn kaarten op tafel leggen. Hier zijn ze.

(66) H.U. Jessurun d'Oliveira, a.w., 160.