Logo DBNL
De wolfjager. Deel 1 (1860)

De wolfjager. Deel 1

(1860)–August Snieders–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige

V.

Den volgenden dag was het een droevig en nevelachtig weêr. De zwaer bewolkte hemel, de mistige horizon, de wind, die van tyd tot tyd eentoonig in den schoorsteen van Bout's wooning zong, deden meer dan ooit de verlatenheid gevoelen.

Cuyl's gemoed was zwaer gedrukt en te vergeefs trachtte hy, in hetgeen hem omringde, eenige afleiding te vinden.

Als zyne verbeelding geruimen tyd in de wiegelende vlammen duizenderlei fantaziën had gezocht en gevonden, stond hy op, trad het huis op en neêr, bleef voor de wapens staen die aen den muer hingen, onderzocht het jagtgereedschap, en keerde eindelyk tot het vuer terug om zyne vorige houding te hernemen.

Eenige oogenblikken had de grommende Aecht zyne aendacht geboeid.

‘Wat bevat die pot, moeder Aecht?’ had hy gevraegd terwyl hy op een voorwerp wees dat de oude hermetisch sloot.

‘Wolvenharten, wolvenlever!’ had het wyf laconisch geantwoord.

‘Wolvenharten, wolvenlever? En waertoe moeten die dienen, myne goede Aecht?’

‘Onfeilbare geneesmiddelen.’

De jongeling glimlachte.

‘Is Bout tevens de Esculaep der landstreek?’

De oude antwoordde niet en zette haer werk voort.

‘En voor welke ziekten zyn die vreesselyke wolvenharten dan wel dienstig?’

Aecht zag den edelman een oogenblik in het half spottende oog en zweeg.

Cuyl herinnerde zich het middel hetwelk de Wolfjager den vorigen avond gebruikte, om zyne schoonmoeder tot bedaren te brengen; hy wierp een geldstuk op tafel en de klank had weêrgalm in de ziel van Aecht. Haer oogslag verslond als het ware het zilver, en echter durfde zy er de hand niet op neêrslaen. Zy onderzocht vragend het oog van den edelman.

‘Dat is voor u’ zeide deze.

De magere handen der oude vielen op het geld neêr.

‘Gy hebt my eene al te goede gastvryheid geschonken, om er u niet voor te beloonen.’

De oude glimlachte of beter gezeid grynsde, en het geld verdween in hare tesch; doch nauwelyks was het muntstuk verdwenen of ook de vriendelyke trek was van haer aengezigt weggevaegd. De edelman herhaelde niettemin zyne vraeg, waertoe de wolvenharten en den wolvenlever toch wel dienstig waren.

‘Voor die welke de vallende ziekte, de waterzucht en de tering hebben1’ mompelde de oude.

‘En wat dryft daer in die flesch, met purper nat gevuld?’ hervatte Cuyl.

‘Wolvenvleesch.’

‘En wie drommel krygt het in het hoofd zich op ingelegd wolvenvleesch te vergasten?’

‘Niemand van uw geslacht.’

‘Ha, het zyn dan de vrouwen van deze streek, welke zich van tyd tot tyd aen eenen wolvendisch neêrzetten. Aecht, beken met my, dat de vrouwen van uwe Kempen een wonderlyken smaek hebben!’

Het voorhoofd der oude rimpelde zich; zy was misnoegd

omdat men de geneesmiddelen, welke zy voor onfeilbaer hield, bespotte.

‘En waerom houden de vrouwen dien wolvendisch? Is het om in kracht en schoonheid te winnen? ofwel....’

‘Wat geeft u dat.’

‘Misschien weinig, misschien veel. Doch ik eerbiedig uw geheim. En wat is dat daer, moeder Aecht?’

‘Wat belang hebt gy er by?’

‘Zeer veel; ik kan misschien ooit gedwongen zyn in den winkel van moeder Aecht te komen.’

‘Het zyn gedroogde wolvendarmen.’

‘Nog al?’

‘Uitmuntend medicament voor graveel en koliek’ viel de oude spoedig in.

‘Opperbest. En verder?’ En de jongeling wees beurtelings met den vinger op eenen der potten, welke in de opene kas, als een vendel voetknechten, in slagorde geschaerd stonden.

‘Wolvenvet voor de zenuwen.’

‘Altyd voor de vrouwen. Verder?’

‘Gemalen wolvenbeen voor inwendige kneuzingen en wonden.’

‘Hoe zyn die geheimen u toch bekend geworden, Aecht?’

‘Van ouder tot ouder.’

‘Verder?’

‘Wolventanden.’

‘Om misschien diegenen te vervangen welke door den ouderdom het gelid verlaten.’ vroeg Cuyl opgeruimd.

‘Om het uitkomen der kindertanden bevordelyk te zyn.’

‘Ha! ha! Nu, dat is iets wat my niet meer aengaet. Wat verder?’

‘Wonderdranken.’

‘Altyd gemaekt van.....’

‘Van wolvenbloed.’

‘Maer hebt gy dan in den wolf den steen der wyzen gevonden, Aecht? Brengt het dier, dat wondt en doodt in zyn leven, genezing voort na zynen dood? Doet het dier zonder vriendschap en liefde, nadien beiden ontstaen in de harten der eerst liefdelooze menschen? Ik wed moeder Aecht, dat uw kleinhandel u reeds menig goudstuk heeft opgebragt, en dat’ voegde Cuyl er op plagenden toon by ‘er hier of daer op de erf, wel een goudmyntje zou te vinden zyn.’

De oude sprong achteruit, als hadde haer eene slang gestoken; haer oog vonkelde van gramschap en van dat oogenblik af, liet zy eene achterdocht blyken, welke alle gemeenschap afsneed.

Cuyl had eene al te gevoelige snaer aengeraekt, en de oude dacht niet anders of de vreemdeling had het blinkende geld-

stuk slechts gegeven, om achter het geheim te komen wáér zy het overige van haren schat verborgen hield.

Zelfs Hannibal vond geen hair vertrouwen meer by de schraepzuchtige Aecht.

Nu stond de edelman aen het venster. Buiten, op de besneeuwde erf, zag hy Hannibal en Bela - die arme zinnelooze.

Bela had eenen krans van dorre immortellen om de zwarte hairlokken gehecht, en zat, nu eens gillend van blydschap, dan eens statig als eene edelvrouw op eenen sneeuwhoop. Hannibal was de onderdanige dienaer der zinnelooze; hy vloog op hare wenken, hy boog zich op het minste teeken met den vinger; hy liet zich gewillig door de schaterende Bela by den neus grypen en rondleiden - want van tyd tot tyd stond zy op, danste nu eens uitzinnig over de sneeuw, of wandelde statig, zoo als zy zonder twyfel weleer de adellyke vrouwen van het kasteel had zien doen.

Hannibal had medelyden met de ongelukkige Bela, en in zyn hart beloofde hy reeds, als een trouwe ridder, dat arme meisje te beschermen en vriendschap toe te dragen. Men kiest tusschen die persoonen welke ons omringen, toch altyd iemand uit, aen wien men zich meer dan aen elk ander verbindt: zonder dat ware het leven eentoonig en somber. Nog slechts één wezen had Hannibal waerachtig lief gehad -

zyne moeder. Sinds dien had geene vrouw hem meer gestreeld en troostend aen het hart gedrukt. Hy was ook zoo leelyk, die Hannibal! En echter God gaf hem ook een hart en legde dáérin, welligt meer dan in het hart van eenen Adonis, gouden kiemen van verkleefdheid.

Hannibal wist dat hy geen Adonis was; in zyne meestal bytende scherts scheen hy er zelfs een wreed vermaek in te scheppen, met zyne mismaekte vormen den spot te dryven; doch toen Bela hem, ofwel vleijend by de hand nam, ofwel hem zachtjes over het voorhoofd streelde en vriendschappelyk tegenknikte - toen wenschte hy schoon te zyn. Hy vreesde dat de zinnelooze, in een helder oogenblik, de wanstaltige vormen zien en hem, met een spottend gelach, van zich afstooten zou.

De mensch is altyd eigenbaetzuchtig en Hannibal dreef dit gevoel zóó ver, dat hy wenschte Bela altyd zinneloos en altyd in dezelfde gemoedsstemming te zien, waerin zy zich nu bevond. Zy ook, de arme zinnelooze, scheen verheugd te zyn iemand te hebben ontmoet, die zich met haer bezig hield. Bout, haer yader, was zelden te huis; Aecht was koud en barsch jegens haer kleinkind; de vreemden, die op de erf kwamen, vertoefden er niet langer dan zy gedwongen waren, en Bela had dus alleenlyk een der groote honden tot speelmakker.

In het midden eener vrolyke luim bleef Bela eensklaps stil staen en zag Hannibal strak aen. Er zweefde een onbeschryfelyk sarcastische lach over haer bleek gelaet.

‘Hoe heet gy?’ vroeg zy, altyd met dien vreesselyken lach op de lippen, die de onrust in de ziel van den stalknaep deed neêrdalen.

‘Hannibal.’

‘Hannibal?’ en als peinsde zy, streek zy met den wysvinger over het voorhoofd.

Eensklaps rolde er een schaterlach over Bela's lippen.

‘Wat zyt gy leelyk!’ riep de zinnelooze op eenen zoo spottenden toon, dat Hannibal er bleek van werd en de tranen hem in de oogen schoten. De begoocheling, welke hy zich een oogenblik te voren gemaekt had, verdween ten eenemale.

Doch het was alsof Bela gevoelde welk grievend leed zy haren nieuwen vriend aendeed.

‘En toch’ zeide zy op een tooverend zoeten toon, ‘toch zyt gy myn beste vriend!’

Zy streelde den ruigen kop van den knaep, en gewis, eene moeder kon zoo liefdevol met haer kind niet omgaen als de zinnelooze met Hannibal. Beminnen, in welke omstandigheid van het leven het ook wezen moge, maer vooral als het ongeluk ons treft, beminnen is der vrouw eigen; zelfs als de zinnen in haren regelmatigen loop geschokt zyn en de ver-

schrikkelykste verwarring doen ontstaen, dan nog komt somtyds dat reine gevoel opgeborreld!

‘Zou het dan waer zyn’ mompelde Cuyl, terwyl zyn hoofd naer de borst zakte ‘zou het dan waer zyn, dat de volslagene eenzaemheid den mensch niet eigen is?’

Hy dacht aen Martha van Baldrikum, en alsof het zien der vriendschapsbewyzen hem pynigde, wendde hy het aengezigt af. Alles wat hem omringde, werd naer een bepaeld punt getrokken, gelyk de zeilsteen naer de nàeld; zelfs de oude Aecht had iets waeraen zy zich hechtte; zy meende immers in het gerammel van het goud stemmen te hooren, welke haer levensgeluk voorspelden.

Cuyl integendeel had zich van alles wat hem lief was op de wereld afgescheurd. De herinnering alleen was hem overgebleven, en deze zelfs was eene marteling; doch wat gebeurd was, moest gebeuren en hy hoopte dat de inspraek zyns gewetens hem kracht geven zou om zich waerachtig man te toonen.

Cuyl dweepte altyd met eer en pligt; hy had de overtuiging dat men daeraen alles moest ten offer brengen. De neiging tot dweepery was, in het gewoel der wereld, echter veelal door een vrolyken lichtstrael van vriendschap en liefde getemperd geworden; doch nu die lichtstrael uitgedoofd was, dreigde eene sombere gemoedstemming zyne ziel te overrompelen.

Melancolisch zette hy zich weêr aen het vuer, en verzonk in gedachten.

‘Edele heer!’ klonk de stem van den Wolfjager.

Cuyl zag op, en Arend Bout stond voor hem. Er lag eene pynlyke uitdrukking op zyn mannelyk gelaet te lezen. Te vergeefs wilde de jager de smart en vermoeijenis welke hem neêrdrukten, verbergen.

‘Ik ben gereed om te vertrekken, edele heer.’

‘Onmogelyk, Bout’ was het antwoord ‘ik zie dat gy rust noodig hebt, na zulk eenen togt en zooveel slapelooze nachten.’

‘Inderdaed....’

‘Rust zoo lang gy het noodig oordeelt.’

‘Ik vraeg u een paer uren. Vóór het vallen des avonds zullen wy in het godshuis zyn.’

De edelman knikte toestemmend.

Arend strekte zich, even als een zyner hazewinden zoude gedaen hebben, in den hoek van den haerd neêr. Zyne oogen loken zich en een diepe slaep, begunstigd door de weldadige warmte, zou zyne krachten hertemperen. De edelman beschouwde den slaper. Hy bewonderde den man, die, door zyn avontuerlyk leven, zoodanig met het gevaer vereenzelvigd was, dat hy, hoe dreigend het ook ware, elk gevaer als een eenvoudig voorval scheen te aenzien.

In den beginne had hy gemeend dat het stoffelyke ten eenemale zyne ziel overheerd had; doch welhaest had hy bespeurd dat er in dat krachtige ligchaem, ook eene krachtige, en voor edele gevoelens vatbare, ziel leefde. In dien man, welke daer, nederig en vergeten in zynen wolvenpels sliep, was er inderdaed stoffe om - met dezelfde kracht van zelfbeheersching, met dezelfde kalmte in het gevaer en stoutheid in de worsteling, met dezelfde mate van onberekende edelmoedigheid, en van den anderen kant met een hoogeren graed van beschaving - was er stoffe, zeggen wy, om een persoon van een gansch byzonder overwigt in de maetschappelyke samenleving te worden.

‘Alles bemint’ dacht Cuyl ‘maer wat zou het hart van dien Arend Bout toch wel liefhebben? Die ruwe heîbewooner heeft, myns dunkens, een hart om een half werelddeel door zyne liefde of door zynen haet te omvatten.’

Doch hoe aendachtig de jongeling het gelaet van den Wolfjager ook bespiedde, het verried nu voorzeker minder dan wakende, iets van 't geen er in hem omging; de uitdrukking van dat gelaet was altyd kalm, rustig, koud zelfs.

Met een diepen zucht werd Bout wakker; hy had juist twee uren geslapen. Met eene krampachtige beweging rigtte hy zich op, schudde zyn ruig hoofd gelyk de leeuw zyne manen schudt, en zeide:

‘Ik ben tot uwe dienst.’

‘Nu reeds?’

‘Ik gevoel my even sterk, als hadde ik twee nachten gerust.’

Bout hielp de paerden zadelen, en nadat de edelman de oude Aecht ruimschoots voor de genotene gastvryheid beloond had, groette hy Bela, welke hem zynen groet niet terug gaf, en steeg te paerd.

Hannibal zag de arme zinnelooze lang en weemoedig aen, terwyl zy van haren kant het oog van den stalknecht niet afwendde. Zy scheen te gevoelen, dat haer een goedhartig wezen ontnomen werd. Aecht, begoocheld door de ruime belooning, was gespraekzaem geworden; zy beval hare wolvenharten, darmen, beenderen en tooverdranken in de gunst des edelmans, en deze beloofde glimlagchend de wonderdocteres der erf gedachtig te zullen zyn.

De stalknecht wendde herhaelde keeren, alvorens hy de erf verlaten had, het hoofd om en beloofde zich weldra in het huis des Wolfjagers te zullen terug keeren.

De ruiters verdwenen in de naburige mastbosschen en bevonden zich welhaest in de uitgestrekte heide, welke zich ten allen kant rond het aloude godshuis uitstrekt. Het weêr was nog altyd nevelachtig.

‘Goed weêr voor den wolf’ had de jager gezeid. ‘Ik

twyfel er geen oogenblik aen, of wy zullen vóór het vallen van den avond met hem kennis maken.’

Hannibal rilde als een blad; Cuyl onderzocht de punt des degens, dien hy onder den mantel droeg, en verzekerde zich daerna of zyne pistoletten in orde waren. Hy scheen bereid te zyn den nog ongekenden vyand, indien hy hem den weg wilde versperren, hardnekkig te bevechten.

‘Is de wolf vriend van de nevelachtige dagen, Arend?’ vroeg de edelman.

‘Dan alleen en des nachts verlaet hy zyne holen, om zyne jagt aen te vangen en deze laetste, ik verzeker het u, weet hy met evenveel stoutheid als voorzigtigheid door te zetten.’

‘Ik meende dat de wolf uit zyne natuer bang was en het alleen durfde wagen zyne prooi met verrassing te bemagtigen.’

‘Bedrieg u niet; wat men lafheid in hem noemt is niets anders dan voorzigtigheid. Hy waegt den aenval slechts als hy zeker is te overwinnen. Doch wee! als hy honger heeft: dan rooft hy stout den hond voor de voeten des herders weg; hy draegt een schaep meê uit zyne kudde, ofwel hy randt zelfs den herder of den eenzamen reiziger aen - want menschenvleesch is voor hem eene kermisschotel.’

Hannibal beefde van schrik; hy begreep niet dat zyn meester zoo kalm over die monsters konde spreken, en hy

begreep nog veel minder, waerom men niet regtsom keert maekte en naer de erf van Bout terug reed.

‘Uw paerd snuift, edele heer!’ ging de Wolfjager voort.

‘En wat zou dat beteekenen?’

‘Het goede beest is onrustig; het schynt al een voorgevoel van den aenval te hebben.’

‘Zoo dat wy die nieuwe soort van Spanjolen wel zeker op onzen weg zullen ontmoeten?.....’

Bout deed de paerden stil staen, en hield het oor naer den wind gekeerd.

‘Zy zyn wakker!’ mompelde hy.

Hannibal was meer dood dan levend.

‘Hoort gy dat flauw geluid niet?’ ging hy voort.

De edelman en Hannibal luisterden met ingehouden adem.

‘Ik hoor niets’ antwoordde Cuyl ‘dan het suizen van den wind.’

‘Ik, integendeel, ik hoor duidelyk hun gehuil. Zy hebben honger, de rekels?’

Bout lachte vreesselyk. Op zyne beurt onderzocht hy zyn geweer en dagge en knikte goedkeurend, alsof zyne vyanden nogmaels zouden bedrogen worden.

‘Ziet gy dat spoor?’ vroeg de Wolfjager andermael, terwyl hy den edelman eenige indruksels aenwees, die over de sneeuw in de rigting van het bosch verdwenen.

‘Ongetwyfeld het spoor eens honds?’ antwoordde Cuyl, zich voor-over bukkende om des te beter de indruksels te kunnen waernemen.

‘Neen, het voet van den wolf; de twee middelste nagels van den klauw der voorpooten, zyn digt byeen gesloten, terwyl de twee buitenste van de middelsten afwyken. De troep is boschwaerts ingegaen.’

‘Is hy talryk?’

‘Ik telde zoo even het zesde voet.’

Hannibal verwekte reeds in zyn hart eene akte van berouw; het koude zweet perelde hem op het voorhoofd. Wel tienmael had hy reeds het voorstel willen doen van terug te keeren: doch wat zou er het gevolg van geweest zyn? Zyn meester en die duivelsche jager zouden hem hartelyk hebben uitgelagchen. De laetste vooral scheen nu eerst regt in zynen schik te zyn en volkomen den smartelyken indruk vergeten te hebben, dien de dood van Claes-Arië den vorigen dag op hem gemaekt had.

De paerden stapten sneller dan te voren, over het besneeuwde voetpad heen.

‘Hoort gy nu het gehuil?’ hervatte Bout, na eenigen tyd te zyn voort gegaen.

‘Ik hoor iets; doch myn ongeoefend oor kan onmogelyk onderscheiden wat het is.’

‘Wy zyn verraden.’

‘Hoe, op zoo verren afstand?’

‘De wolf heeft een scherp oor en een fynen reuk; hy riekt zyne prooi op een uer afstand.’

‘Indien wy onze paerden in galop zetteden?’ waegde Hannibal eindelyk te zeggen.

‘Dat is te laet; wy zullen alvorens het godshuis te bereiken met de wolven moeten afrekenen.’

‘Maer onze paerden zyn vlug.....’ hervatte Hannibal aerzelend.

‘Maer de wolf is veel vlugger; hy zal hier komen aenwaeijen, zoo snel als de wind.’

Het gehuil klonk reeds duidelyker over de heide heen en naderde blykbaer; doch de wolven zelven daegden nog niet op. De paerden werden allengs al meer onrustig, en Muro kon niet dan met moeite in toom gehouden worden.

‘Bout, wat moet er gebeuren?’

‘Regts af, edele heer! Laet ons trachten ginds die groep boomen te bereiken. Zy leveren eene uitmuntende schans op, waeruit ik die rekels reeds meer dan eens het lood in den pels joeg.’

De paerden draefden de heide over; Bout bereikte even snel als zy de aengeduide plaets. Op den heuvel staende, wees hy in de rigting van het bosch.

‘Ziet gy ginds, aen den mistigen horizon, die zwarte stippels?’

‘Gy hebt een scherp oog, Bout; ik zie niets; doch ja, ik zie vogels die langs den grond heen scheren.’

‘Het zyn wolven, edele heer; binnen eenige minuten zullen zy hier zyn.’

‘Wy zullen ze deftig ontvangen, Arend.’

‘De groep is talryk!’ ging Bout voort, terwyl hy altyd het oog in de aengewezene rigting hield. ‘Het is alsof de zes van zoo even versterking in het bosch zyn gaen zoeken.’

‘Zy verstaen de krygsmanskunst uitmuntend!’

‘Alleen voor een gewigtigen aenval vereenigt zich de wolf; in andere gevallen houdt hy zich afgezonderd. Er moet een algemeene honger in het kamp heerschen, om zóó talryk samen te spannen. Ik tel er tien.... twaelf.’

‘Een geducht vaen, voorwaer!’

‘Edele heer, wy zullen eenige harde noten te kraken hebben. De wolf is hongeriger en woedender dan ooit: ik hoor het aen zyn gehuil.’

‘Des te hardnekkiger zullen wy stryden.’

De uitdrukking van Bout's wezen werd bedenkelyk.

‘Het is dat het niet gemakkelyk wezen zal de twee paerden tegen den aenval te verdedigen. De paerden zelven worden al te onrustig.’

‘Wat is uwe bedoeling?’

‘Gy zyt innig aen Muro gehecht, edele heer?

‘By myn patroon, of ik er aen houd!’

‘Aen Arabella.’

‘Minder.’

‘Welnu, om Muro ongeschonden te bewaren en om u tevens te ontslaen van uwen stalknaep die, ik zie het, beeft als zat hem de dood op de hielen, moet gy Hannibal met den hengst laten vertrekken.’

‘En daerna?’

‘Daerna zullen wy Arabella, indien het wezen moet, aen de wolven ten prooi laten.’

‘Niettemin zullen wy den schimmel trachten te verdedigen?’

‘Dat spreekt van zelf. Wy leveren het dier slechts aen den wolf over, als er geene hoop op redding meer overschiet.’

De edelman steeg van zyn paerd, en hoewel Hannibal in een ander oogenblik zyne merrie ongaerne zou verlaten hebben, haestte hy zich nu den zwarten hengst te bestygen, en, alsof het edele dier zelf gevoelde dat het een dreigend gevaer ontvlugtte, rende het bliksemsnel in de rigting, welke de Wolfjager Hannibal had aengewezen.

Bout en Cuyl plaetsten zich in de vervallen schans en achter eenen boomstam.

De merrie, van zadel en toom ontdaen, werd een oogenblik later door den jager in de vlakte gedreven. Het dier liep, door den schrik voortgezweept, eene tegen-over gestelde rigting in als die welke Muro volgde. De wolven naderden; zy liepen in een halven cirkel voort; twee hunner, gewis de slimsten en de oudsten, liepen de bende op eenigen afstand als éclaireurs vooruit. Het waren twee sterk gebouwde dieren, met zwaren nek, ruigen pels en dikken staert. By de minste beweging die zy opmerkten, spitsten zy de korte ooren en staken den langwerpig stompen muil in den wind, terwyl zy by tusschenpoozen een akelig gehuil lieten hooren.

‘Ziet gy in wat regelmatige slagorde zy afkomen?’ vroeg Bout, terwyl hy aendachtig den naderenden vyand beschouwde.

‘Bewonderenswaerdig!’ antwoordde Cuyl, die alles even opmerkzaem gade sloeg.

Het gehuil, waervan wy hooger spreken, klonk andermael over de heide heen, en werd door al de wolven herhaeld; de bende scheen plotseling van rigting te willen veranderen. Dat was ook zoo; zy had in de verte den vlugtenden Hannibal in het oog gekregen.

‘By den nikker!’ riep de edelman ‘onze list mislukt; de schurken zullen trachten Hannibal en Muro in te halen.’

De Wolfjager zweeg en hield het oog op de bende gerigt

even als de veldheer die, uit zyne stelling, de vyandelyke krygsbewegingen gade slaet, en volgens deze zyne oorlogskans berekent. Cuyl zag hem op dat oogenblik aen: Bout was kalm, alsof hy in het hoekje van zynen haerd zat; alleen zyn oog flonkerde helderder dan gewoonlyk.

‘Geen nood!’ mompelde hy ten antwoord op het gezegde zyns reisgenoots ‘zie, zy zwenken reeds. De voorloopers hopen een gemakkelyker buit in Arabella te vinden.’

Inderdaed de wolven kwamen nu, als een vaen ruitery, snel, huilend en met gapende muilen, regt op den armen schimmel aen. Cuyl was niet bevreesd; maer onwillekeurig liep hem eene rilling over de ledematen. Arabella werd instinctmatig naer de schans terug gedreven, alsof het dier wist dat het daer hulp en verdediging zou vinden. Zy rende, wel is waer, met gerekten staerten vliegende manen; doch, eer zy in veiligheid was, had de hongerige bende haer bereikt.

‘Zy is verloren!’ zeide Bout. ‘Ware zy onder bereik van het schot gebleven, wy hadden haer het leven kunnen behouden.’

De aenval was allerwoedendst. Het gehuil der wolven klonk als een krygslied over de heide heen. De bloeddorstige kring omringde welhaest het paerd en ieder keer als een der wolven de kans klaer had, vloog hy als een bliksem opwaerts, om het sidderende ros by den strot te grypen.

De eerste aenranders tuimelden huilend naer beneden; doch zy sprongen weêr op en vlogen hardnekkig de prooi achterna. Arabella scheen nieuwe krachten bekomen te hebben, om aen den dood te ontsnappen; doch wat vermogt het arme dier tegen die onvermoeide vyanden, wier getal telkens aengroeide!

Brieschend en snuivend zwenkte het eensklaps en kwam nu regt op de schans aengevlogen. Een groote wolf hield zich met de tanden aen deszelfs nek vast. De blanke borst van het paerd was met bloed gevlekt en in zynen loop maekte het bloedige kringen over de sneeuw. Toen Arabella binnen bereik van het schot kwam, legde Bout zyn geweer aen: het knalde en de wolf, die zich aen den nek van het paerd gehecht had, tuimelde in den kop getroffen ter aerde.

Het schot dreef de wolven een oogenblik uiteen, gelyk de byenzwerm die door eene regenvlaeg verspreid wordt; doch ook het paerd, door den sissenden kogel verschrikt, week andermael van de schans af en werd op eenigen afstand van daer weêr door de woedige bende overrompeld.

Arabella sloeg, sprong, wierp zich ter aerde, rolde door de sneeuw om zich tegen de wolventanden te vrywaren; doch hare dood was besloten en eindelyk zakte het overweldigde paerd niet verre van de schans neêr. Het bloed gudste uit breede wonden aen de borst.

Zóó lang had Bout den edelman tegen gehouden; maer nu

sprong hy met het rapier in de vuist te voorschyn; doch eer hy den vyand bereikt had, viel er andermael een schot; nog een der wolven rolde dood neêr en zyn rookend bloed mengde zich met dat van Arabella.

Ieder schot dat de Wolfjager deed, was gemeend; niet nutteloos wierp hy eenen kogel weg. Nu ook verliet hy op zyne beurt de wykplaets, terwyl de roofdieren over de heide wegvlugtten. Rogchelend en in haer bloed badende, stierf Arabella; de gebrokene oogslag, dien zy op haren meester en Bout wierp, ontroerde den eerstgezegde. Het was alsof er een pynlyk verwyt in gelegen was, omdat hy haer zoo onbarmhartig had opgeofferd. Dat toch had niet anders kunnen zyn!

Bout, en hy was meester in de kunst, oordeelde dat de worsteling ongelyk was en men behoedzaem achteruit wyken moest. Naermate beiden achteruit gingen, kwamen de wolven weêr nader.

De duisternis begon allengs te vallen; regts en links ritselde het kreupelhout en blonken er vurig-blauwe oogen. Al de wolven die zich in den omtrek bevonden, kwamen ten disch. De heide was de feest-tafel, de sneeuw het tafelkleed, het geregt rookend warm, het gehuil was de toast. Een half uer nadien zou men van Arabella niets meer vinden dan het afgeknaegd geraemte.

In het wyken loste de Wolfjager hier en daer nog een schot.

Hy liet zynen buit echter ongedeerd liggen; morgen, by klaren dage, zou hy met zyne honden, de neêrgevelden gaen opzoeken, en niet alleen het kostbaer pelswerk, maer ook de door de ordonnantie beloofde premie, by het consistorie van den horen, gaen invorderen.

Op eenigen afstand van de schans hoorden de twee reizigers menschenstemmen: het was Hannibal die, na Muro in eene naburige hoeve gestald te hebben, aen het hoofd der boeren, zyne reisgezellen ter hulp kwam.

De knaep was kostelyk om zien: hy stapte aen het hoofd van den troep, die met gaffels en rieken gewapend was, wakkerde zyne helpers door woord en gebaer aen en spiegelde den stoutmoedigsten eene schitterende belooning voor. Had Hannibal inderdaed moed op dat oogenblik? Ziedaer iets wat wy niet zouden durven verzekeren; maer toen hy in veiligheid was, gevoelde hy spyt zynen meester in het gevaer te hebben gelaten.

Met zyn lang rapier in de hand, en bewerende alles aen het lemmer te zullen rygen wat hem in den weg mogt staen, al ware het zelfs een weerlooze haes, trad de knaep over het sneeuwveld voort. Zyn hart klopte van vreugde toen hy in de verte de stemmen van zynen meester en van Bout hoorde; doch hy was diep bedroefd toen de eerste hem het einde der arme Arabella vertelde.

Een half uer nadien waren de reizigers in de breede laen van eeuwenoude eikenboomen, welke aen de eene zyde het godshuis van Postel verborgen. Het klooster was door eene breede gracht omgeven en daerenboven door een hoogen sluitmuer omringd. Het lag daer als eene vesting, tegen elken onverwachten aenval gewapend. Alleen eene poort, met hoogen steenen boog, verleende toegang tot het gesticht.

Binnen dien muer lag het godshuis zelve, met zyne prachtige kerk, zyne hoeven, zyne tuinen - de doolhof geheeten; het lag daer in zyn vollen rykdom, waervan wy nog eeuwen nadien den laetsten luister mogten bewonderen.

De reizigers waren aen het doel van hunnen togt. Na dat zy in het godshuis waren opgenomen, nam Bout afscheid van den edelman en Hannibal. Hy weigerde alle belooning, hoe dringend Cuyl hem deze ook aenbood, en met de belofte van welhaest terug te komen en een bezoek aen zyne nieuwe vrienden te brengen, verliet de Wolfjager het gesticht.

Cuyl zag hem met smart vertrekken; hy had dien man leeren waerdeeren - en voorwaer! onder dien wolvenpels klopte een gouden hart. Ook, de vriendschap tusschen die twee persoonen kon voortaen als bezegeld aenzien worden.

 

Laet ons middelerwyl eenen oogslag op het godshuis werpen, dat in ons verhael eene ruime plaets zal beslaen.

Toen ik nog schoolknaep was, dwaelde ik dikwyls verre van het ouderlyke huis, in de uitgestrekte heide, welke tusschen myn dorp en het aloude gesticht gelegen is, en als ik dan boven de zwart-blauwe bosschen, die den gezigteinder beperken, de torenspitsen van het aloude Postel zag uitsteken, herinnerde ik my de vertellingen en legenden, welke myne moeder my aengaende dit godsdienstig huis had leeren kennen. Toen ik jongeling was geworden en ik my in de wyde heivlakte met de jagt kwam verlustigen, hielden my dikwyls andere en ernstiger denkbeelden bezig, wanneer de torens my hunnen stommen groet schenen toe te brengen.

Wat was dat huis voorheen, en wat was het toen?

Straks acht eeuwen geleden kwam een vroom ridder, Fastradus van Utwick of van Uytwyck geheeten, uit het land van Altena aen de Maes, in onze Kempen aen. De dorpen lagen destyds in die landstreek zeer dun gezaeid en behalve het aloude Pladella, Haperdum, Ereslo, Hulislaum1, welke reeds in de negende eeuw in bloei waren, trof men er schaers eene bewoonde plek aen. De uitgestrekte heiden, dorre woestenyen, waren slechts afgewisseld door moerassige vlakten, met lis, riet en gras doorgroeid; door eeuwenoude eikenbosschen, schrale duinen, slapende en drabbige watervlakten, dorre zandplaten

met een mozaïk van millioenen keisteentjes gezevenkleurd. Daer huisden ongestoord de wolf, de vos, de wilde kat, de das, de otter, de wezel, de hagedis; daer stegen klepperend de ooijevaer, de reiger, de wilde ganzen en eenden boven de watervlakte op; daer, in de toppen der boomen, krioelde het van millioenen vogelen, zelden of nooit door eene menschelyke stem verontrust. Ook het hert met zyn trotsch gewei, de haes en het konyn werden, in de dorre vlakte of in het digte woud, zelden door den stoutmoedigen jager vervolgd.

Onderstond de vrome ridder in die streek al de ongemakken der reis, toen hy door die woeste natuer trok? Heeft hy pelgrims of ridders in die woesteny zien verdwalen, verhongeren, of verstikken door den brandenden dorst in den zomer, verscheuren door den wolf in den winter, zonder dat er eene reddende hand opdaegde?

Dat blyft een geheim; maer zeker is het dat Fastradus dáér, in het midden dier bosschen, heiden en moerassen een godshuis bouwde en er weldoende zielen plaetste, om den reiziger, hetzy arm of ryk, eene liefderyke hand toe te steken1. De landbouw, door de invallen der Franken, Noormannen en Hunnen

verwoest of belemmerd, herleefde. De geestelyke broeder verzorgde niet alleen den armen reiziger, maer hy greep hak en byl en velde de bosschen; hy ploegde en spitte den grond en door de tooverkracht van den wil, ontstond er rondom het godshuis een oasis, hetwelk de reiziger met dankbaerheid begroette, en dat hy niet dan met spyt weêr verliet1.

De plaets heette Postel2; het doel, dat Fastradus zich voorstelde, werd in alle opzigten gezegend. Hy zelve legde speer en wapenschild neêr, en mengde zich onder de nederige kloosterbroeders.

Wy zullen by de historische betwistingen, noch by de giften en legaten die aen het godshuis beurtelings gedaen werden, niet stilstaen. Genoeg zy het te zeggen, dat zyne weldaden, den vorste van den lande ook verpligtte eene beschermende

hand over hetzelve uit te steken1. Die weldaden vinden wy onder ander breedvoerig uit-een gezet in een belangwekkend memoriael, hetwelk de monniken, in den jare 1600, den koning van Spanje overmaekten ‘voor het recht van Exemptie eeniger lasten2.’

Ieder reiziger was er welkom en werd er naer rang en staet onthaeld; de armen, zoowel mannen en vrouwen, als gebrokene grysaerds en kinderen, stroomden naer het godshuis om er een voedzaem eten te ontvangen. Men herbergde er de eene week door de andere duizend vreemdelingen, behalve de ridders van den koning, die er met paerd en schildknaep vertoefden - kortom, de hongerige kreeg er brood, de dorstige werd gelaefd, de naekte gekleed, de dwaler geherbergd, de zieke verpleegd. Wie iets te kort kwam in den omtrek, ging naer de monniken en keerde nooit met ledige handen terug.

De stormen der omwentelingen hebben die heilige schuilplaets van het ongeluk evenmin gespaerd als het overige van

den lande, en zelfs werd zy niet altyd geëerbiedigd toen de wapens van Albert en Isabella en die van Maurits van Nassau, naest elkander boven de poort prykten, ten bewyze dat beide oorlogvoerende partyen, het huis des Heeren beschermden. Nadat rabauwen het geplunderd, en de Spanjaerd er brandschatting geligt had, werd het deels verwoest door de inwooners der omliggende dorpen, die echter van ouder tot ouder deszelfs gunsten genoten hadden1. Doch het werk van Fastradus was als een andere Anteus: het vond immer nieuwe krachten in het Christendom; de verjaegde kloosterheer kwam er telkens terug en met hem hield ook de arme weêr aen de poort van het gesticht stil.

In 1621 werd Postel van de abdy van Floreffe, waertoe het altyd als provisoirschap behoord had, afgescheiden en zelf tot abdy verheven2. Op het laetst der XVIIIde eeuw, toen god Decadi over ons land zyn bloedigen arm uitstrekte, werden eindelyk de kloosterheeren met de bajonnet uit hunnen eigendom verdreven, en de bloeddorstige sansculotte schreef met zyn wapen op de deur der abdy: vryheid, gelykheid, broederlykheid. Hy stelde holle woorden in de plaets van

de wezenlykheid, en het kind der rede meende een schitterenden triomf behaeld te hebben!

Het schrikbewind verkocht den prachtigen eigendom. Van de eene schraepzuchtige hand ging hy in de andere over. Eene hoofsche pracht scheen een oogenblik de rust en de eenzaemheid te zullen vervangen, waerin het huis sinds vele jaren verzonken was. De weelde zette er zich ten troon en de toenmalige eigenaers schenen te willen opbouwen, wat hunne voorgangers in puin hadden laten vallen.

De vroeger zoo stille cellen waren in prachtige kamers herschapen; de refter, waer de monniken den pelgrim ten disch noodigden, was een modern salon; de kamer, waer de abt zyne gebeden ten hemel zond of zich in de overweging verdiepte, was een keurig boudoir geworden, waerin eene schoone vrouw zich aen al de luimen en grillen der wereld overgaf; het was niet meer de galm des orgels en de hymne des priesters, welke men er hoorde - het was integendeel de romance van onze dagen.

In den doolhof dwaelden jeugdige vrouwen en elegante jonkers; in de lommerryke dreven renden amazonen naest hunne ruiters; op de heide en in het bosch klonk het hoorngeschal der klopjagt. Het oude Postel, met zyn grys uiterlyk, scheen gansch verlevendigd en verjongd te zyn, en een nieuw tydperk van glans en voorspoed in te treden.

Doch neen, dat leven van bloemen en klatergoud, van feest en schaterlach stierf welhaest weg; het was aen die muren niet eigen, en telkenmale dat de schoone eigenares my er den roomer met verfrisschenden wyn heeft aengeboden, woelde de gedachte ook in my op, dat eigenlyk andere handen onder die aloude gewelven, den gastvryen wyn moesten schenken.

 

Wy stappen nu weêr over eenige eeuwen heen en in het godshuis van Postel terug.

Cuyl zit in een zindelyk en eenvoudig gemeubeleerd vertrek voor een koesterend vuer, uit hout en turf aengelegd. Op de wit geschuerde eikenhouten tafel staet eene flauw brandende lamp; doch de schyn van het vuer verlicht genoegzaem de kamer. Aen den muer der schouw hangt een Christusbeeld; op de schouwplaet staet een memento mori, en daernaest ligt het schoonste boek, na het Evangelie, de Navolginghe Christi.

Er heerscht eene stille, zelfs doodsche rust in de kamer; doch zy is den jongeling welkom. Eene poos te voren had de klok geklept: een der kloosterheeren was hem komen verzoeken de vespers by te woonen. Hy heeft in de kerk om rust en sterkte gebeden, en het is of deze hem nu ook ruimschoots is verleend geworden.

De overste, Huibert Simonart trad, in de kamer1. Hy droeg, volgens het voorschrift des gestichts, het wit lakensche habyt; het reeds vergrysde hoofd was door de witte soli Deo bedekt. Geheel het uiterlyke van dien man was innemend en zelfs indrukwekkend. Zyn gelaet was zacht en kalm, en boezemde van den eersten oogenblik af vertrouwen in.

Toen Cuyl die eerbiedwaerdige gestalte zag, rees hy uit zynen zetel op en ontblootte zich het hoofd.

‘Pax vobis!’ mompelde de voogd, en luider ging hy voort: ‘welkom in ons godshuis, edele heer.’

‘Ik dank u, eerweerde, voor de welwillende ontvangst welke my hier, na een zoo vermoeijenden togt, verleend werd.’

‘En die tevens niet zonder gevaren was. Uw stalknaep’ zoo ging de overste voort, terwyl een ligte glimlach om zyne fyne lippen speelde ‘heeft ons wyd en breed de byzonderheden uwer lotgevallen verhaeld.’

Cuyl kende Hannibal's zwak: hy begreep dat hy zich-zelven, zoo min in den aenval van Claes-Arië's hut, als in dien der wolven zou vergeten hebben; zelfs dat hy zich een goed deel

van de daeruit voortvloeiende glorie zou hebben weten toe te schryven. De glimlach die de trekken des kloosterlings verhelderde, overtuigde den edelman, dat deze reeds zeer goed de waerheid van de overdryving had gescheiden, en hy het verhael van den dwerg niet ten eenemale als klinkende munt had aengenomen.

‘Ik hoop, edele heer’ hervatte de overste ‘dat gy in ons midden zult uitrusten, alvorens de reis te hernemen. Wy zullen u datgene aenbieden, wat het godshuis vermag te geven.’

‘Heer overste, ik hoop inderdaed hier in uw midden uit te rusten, niet van de vermoeijenis des ligchaems, maer van die der ziel. Myne reis eindigt hier, indien uwe goedheid zich daertegen niet verzetten mogt.’

De voogd zag den jongen edelman met een ondervragenden blik aen.

‘Gy wilt dan verre van het gedruisch en gewoel der wereld leven.’

‘Dat is myn wensch.’

‘Het is een gewigtig besluit, myn zoon.’

‘'Ik heb gedacht eer ik handelde.’

‘Daerby, gy zyt jong!’ ging de geestelyke op vertrouwelyken toon voort. ‘In uwe jaren zyn er zooveel schitterende tooverbeelden, die ons in de woeling van het leven lokken.

Wat heeft de wereld u toch wel misdaen, om haer zoo vroeg den rug toe te keeren, en in de rust des kloosters troost en balsem voor het gewonde hart te zoeken?..... Doch neen! wy kennen elkander nog niet genoeg, om reeds hartsgeheimen te ontsluijeren. Later, zoon, zult gy my het verledene doen kennen, en geloof my, gy zult een hart ontmoeten dat ook weet wat lyden is.’

‘Ik dank u!’ riep de jongeling diep aengedaen, en terwyl hy den grysaerd broederlyk aenstaerde, greep hy de beide handen des priesters in de zyne en drukte ze vurig.

‘Fastradus, onze stichter, was ook een vroom ridder; hy ook was de wereld moede en kwam hier den maliënkolder verwisselen tegen het witte habyt. Hy, de magtige ridder, gewoon een leger bedienden op zyne wenken te zien draven, kwam hier op zyne beurt den armen reiziger helpen en ondersteunen. Doch ik herhael het, gy zyt jong.....’

‘Het is schoon zich-zelven te kunnen verloochenen gelyk die vrome ridder; doch met dat doel, eerwaerde heer, ben ik nog niet herwaerts gekomen. Ik wil nog slechts een halve kluizenaer zyn!’

De overste glimlachte.

‘Te veel banden’ ging de jongeling voort ‘te veel dierbare banden hechten my nog aen de wereld. Er zyn beelden uit het verledene, met dewelke het gevaerlyk wezen zou

het geestelyk gewaed aen te nemen, en ik beken het, zóódanigen voer ik nog in myn hart om.’

De geestelyke knikte ten teeken dat hy den spreker begreep.

‘Eens, en op een gegeven oogenblik, hoop ik in de wereld terug te keeren; doch middelerwyl vraeg ik u eene zitplaets aen tafel, eene peuluw onder myn hoofd, een hoekje in uwe kerk, en vooral eene plaets in uw hart.’

‘Even welkom zyt gy zóó, myn zoon, en mogt het in ons midden vrede worden in uwe gekrenkte ziel.’

‘Ik hoop het.’

‘In den winter is Postel stil en doodsch; de reizigers en bezoekers, tenzy de hongerige armen, zyn niet talryk in het strenge saisoen; doch in den zomer is het godshuis zoo levendig als eene kleine stad.’

‘Ik zoek, ik wensch dat niet; ik zou den vreemdeling enkel van tyd tot tyd willen vragen, of hy niemand kent van die welke my lief zyn aen het hart.’

‘Dan’ ging de overste voort ‘onze tuinen zyn bloemryk onze lanen en wandelingen schaduwryk; onze vyvers en vennen zyn mild voorzien van visch; onze heide en bosschen bevatten een ruimen voorraed van keurig wild. Zyt gy integendeel een vriend van de studie, treed dan in myne bibliotheek.’

‘Hoffelyker kan men gewis niet spreken.’

‘Heer Cuyli hang hier dus vry uw adellyk wapen en rapier aen den wand, om dezelve er weêr van te onthechten als eer en pligt u roepen.’

Toen hy alleen was, sprak Cuyl tot zich-zelven:

‘Ja, hier wil ik vertoeven en wachten. Wachten?..... Wanneer zal ik diegenen weêrzien, welke my lief zyn en altyd zullen blyven? Welligt nooit. De toekomst van het vaderland is donker, en die welke my vroeger beminden, zullen my welligt als eenen zinnelooze bespotten en welhaest vergeten. Zóó is de wereld; doch zóó wil ik niet zyn. Ik wil integendeel myne eenzaemheid met al de beelden van het verledene bevolken - en vooral met het uwe, Martha!’ voegde de jongeling er liefdevol by, alsof de beminde vrouw in der wezenlykheid voor hem gestaen had.


Vorige