Op de bruiloft. Geschiedenis van een Vielliebchen

[p. 82]

XII. Terug in het dorp.

De oude, vervelende diligence - des avonds een zwart grommend monster met twee vurige oogen, - komt weêr in het dorp, dat wij voor eenigen tijd verlaten hebben, aan.

Hier en daar wordt de deur van een huis geopend, en komt een half naakte bengel eens nieuwsgierig door de spleet piepen; verder, aan de hoeve, blaft de kettinghond; maar ginds aan de herberg de wilde Man, treedt de knecht met eene brandende lantaarn buiten.

Men verwisselt van paarden, en weldra hervat het zware gevaarte zijn dommeligen loop.

Slechts een enkel reiziger is afgestapt; nu hij binnen getreden is en zijn mantel afgeworpen heeft, herkent men in hem een luitenant der huzaren.

Wat mag die officier wel in het eenzaam grensdorp komen doen?

De dorpsontvanger met zijne grieksche muts op, geverfde bakkebaarden en duitsche pijp; de winderige schoolmeester, altijd in zijn hoogen stropdas gestoken; een paar hollandsche grenskommiezen, die op het dorp al zeer voorname heeren zijn, zitten of staan in de gelagkamer en draaien rondom den luitenant, zonder dat deze zich verwaardigt hen aan te zien.

Het is niet tot die personen, dat hij het woord wenscht te richten.

Uit de naburige kamer stijgt nu, bij tusschenpoozen, een dof gemurmel op: men schijnt er vereenigd voor een stervende te bidden.

[p. 83]

't Is een oud gebruik in onze heîdorpen - een indrukwekkend gebruik. Maar de ontvanger neemt aan die gewoonte geen deel: de man waant zich boven die gekheid verheven, en de schoolmeester, om te toonen dat hij verstand heeft, aapt den verlichten ontvanger zoo wat na.

Op dit oogenblik komt de stalknecht met de lantaarn binnen; hij gaat met inzicht door de gelagkamer, want hij heeft boven den kraag des mantels eene policiemuts meenen te herkennen, en een oude voerman hoort nog altijd gaarne het klappen van de zweep.

‘Luitenant!’ zegt Hein met verwondering en brengt, groetend, de hand aan de slaapmuts; want hij heeft zijn vroegeren meester, Willem Dros, herkend.

‘Drommels, Hein!’ antwoordt deze. ‘Voortreffelijk dat ik u hier ontmoet!’ en de officier schudt hartelijk de hand van zijn gewezen trompetter.

‘Voor wie bidt men in de kamer daarnaast?’ vraagt Dros, want hij kent zeer wel de dorpsgewoonte, en Hein fluistert den luitenant een woord in het oor.

Dros rijst van zijn stoel op; zijn gelaat is bleek, onrustig en de kwartiermuts afnemende, buigt hij eerbiedig het hoofd....

Dat treft den schoolmeester, maar het doet den ontvanger, als een echt esprit fort, heimelijk glimlachen.

Wat bekommert de luitenant zich om hen!

‘Hein,’ mompelt de officier, zijn mantel weêr omwerpende: ‘geleid mij derwaarts.’

En de schoolmeester en de ontvanger spitsen de ooren, doch zij hebben niets verstaan; maar Hein zal den luitenant stellig naar den nieuwen kasteelheer moeten geleiden. Zonder twijfel! Aan wien anders zou een luitenant der huzaren in het dorp een bezoek brengen?

Aan Willem Dros dacht men niet.

Maar wat eene gekheid beving dien luitenant toch, toen hij dat bidden hoorde?

Dros treedt nu naast Hein over den steenweg.

't Is donker; het lantaarnlicht werpt slechts een beperkten glans op den beregenden grond. 't Is akelig weêr, en de wind die eentonig door de toppen der boomen zingt, maakt den avond nog droever.

Alle huizen zijn donker; alleen een paar vensters van het kasteel zijn verlicht.

Hein vertelt van Rosa.

Ja, zij woont ginder weêr aan den steenweg. Eerst heeft de timmerman haar in zijn huis genomen, toen ze uit Antwerpen terug kwam; maar daar weet Hein niets van, want toen was hij nog onder dienst. Nu, dat ging ook niet bij den timmerman: die man suft sinds den dood zijner dochter. Juffer Rosa gaat nu als naaister in het dorp, voor eenige centen daags, werken en ze heeft het wel

[p. 84]

hard! Moed, o die heeft ze getoond, en als Hein soms 's nachts naar de stad gaat, zit ze nog te werken; want hij ziet het licht door de spleten van haar venster.... Doch overal en altijd vindt ze geen werk, want men spreekt al eens wonderlijk van haar. De ontvanger vooral wil heel veel weten, dat hij niet zeggen wil. Ja, dat gaat zoo! Men kan die wonderlijke geschiedenis van baron Raphaël, en Hein weet niet wat al van vroolijk Truike, niet vergeten! En dat weg gaan en terugkeeren uit de stad..... Maar als Hein tegenwoordig is, zwijgt men doodstil; want bij zijne ziel! luitenant, hij zou dien ontvanger en heel het dorp, den huzarendans leeren! Verwonderlijk dat Rosa nooit van mijnheer Dros spreekt, en als Hein daarvan rept, wendt zij de oogen af en begint van iets anders te spreken.....

Willem heeft naar Hein's redeneering niet altijd geluisterd; hij haast zich het huis te bereiken.

Hoeveel denkbeelden bestormen het hart des jongelings, sedert hij in het dorp is aangekomen.

Zooeven, in een hoek der diligence gedoken, had hij nog zooveel zoete droomen! Hij heeft de woorden gekozen, welke hij Rosa zal toerichten; hij wist reeds dat zij ziek was en verborgen armoede geleden had; maar eindelijk zou hij de zoo lang gedroomde schatten - alles wat zijn oom had nagelaten - voor haar neêrleggen en daarna heen gaan; want hij wilde niet dat zijn geweten hem eens zeggen zou: ‘Toen zij arm was hebt gij haar vergeten, eerst toen zij rijk was, is zij u welkom geworden.’

Het goud lacht hem wel toe - men is en blijft altijd min of meer duivel, al gaat men voor engel door! - maar uiterst gevoelig op het punt van eer, verkiest hij een arm luitenant dan een ingedrongene te zijn, die enkel geleid wordt door Hein met de dubbeltjes.

De wereld zal roepen: Willem Dros is een gek; zijn leven is een aaneenschakeling van gekheden!

Het afbreken met zijn oom - gekheid; de herinnering aan eene dwaze eerste liefde - gekheid; het weigeren der hand van Elisa - gekheid; het afstaan der erfenis, die hij voor het minst gedeeltelijk kan behouden - gekheid; het voornemen om alles van den beginne af te bekennen, in plaats van de liefdebanden eerst weêr zachtjes aan te knoopen, en daarna door een huwelijk het bezit der fortuin te wettigen - gekheid, driedubbele gekheid!

Maar er zijn, God dank! nog aanbidders van die heilige gekheid, welke ik, misschien ten onrechte, waarachtig gevoel van eer noem.

Men heeft het huis bereikt: Hein zet de geronde hand aan den mond en blaast de trompet, alsof hij iemand verwittigen wil.

't Is het teeken dat men veilig de deur kan openen.

De vrouw van den timmerman opent behoedzaam.

De goede ziel waakt bij de arme weeze, en soms ook de timmerman en Hein ook wel eens. De ex-trompetter doet de zware klom-

[p. 85]

pen uit en treedt vóór den vreemdeling binnen. Stil.... Och, 't gaat maar slecht met het arme kind! Nu slaapt ze een weinig; de nacht kan echter noodlottig zijn, en toch het kan niet lang meer duren! - en Hein, die dit alles op mysterieusen toon heeft hooren fluisteren, zet zich in den gang neêr en laat het hoofd in de beide handen rusten.

Willem - de vrouw van den timmerman ziet hem voor een geneesheer aan - treedt binnen.

Dros staat nu met ontbloot hoofd aan 't hoofdeinde van het bed, en slaat met ingehouden adem de bleeke, maar schoone slaapster gade.

De vrouw van den timmerman zit voor de legerstêe en bidt haren rozenkrans, ten minste te oordeelen naar de snelle en gedurige beweging der lippen; maar het gebed schijnt niet zeer innig, dewijl zij gedurig de oogen rechts en links laat gaan, nu dit dan dat voorwerp verzet en door het nemen van een snuifje uit een houten doos, haar onderhoud met den Heer afbreekt.

Wat ziet het er vervallen en armoedig in die kleine kamer uit!

Een paar stoelen, eene lompe tafel, naakte muren, aan een nagel een onafgewerkt kleed, aan 't welk de zieke nog pas eenige dagen geleden werkte om eenige stuivers te verdienen.

Nu valt Willem's oog op een brief die op de nachttafel ligt, met het opschrift: Aan den Heer Willem Dros van Neerstein, luitenant der huzaren. Met kloppend hart, met bevende hand neemt hij den brief, en zet zich op eenige stappen van het bed aan de tafel, waarop het licht brandt. Tranen zijn, in verheven oogenblikken des levens als deze, schoon in het oog eens mans!

De brief, voor eenige dagen en in het voorgevoel van den dood geschreven, is het laatst vaarwel van Rosa, eene laatste herinnering aan het Vielliebchen. Altijd, altijd heeft zij hem liefgehad! Noch de jaren, noch de laster, noch de ongelukken hebben dat gevoel kunnen dooden!

Er staat nog meer in dien brief.

Majoor Buffel heeft haar geschreven, dat de droom harer moeder eene wezenlijkheid is. Hij heeft oom Dirk gekend, en indien de fortuin sedert jaren verdwenen is, dan toch kan ze opgespoord en aan de wettige erfgename teruggegeven worden.

Welnu, zegt de brief, indien die fortuin ooit mocht terechtkomen, verklaart Rosa Ranke dat Willem Dros, de eerste vriend harer jeugd, de eenige dien zij liefhad - dat de onterfde van Neerstein, haar wettige, eenige erfgenaam wezen zal....

De jongeling verbergt het hoofd in de beide handen. Zijne tranen rollen op den laatsten heiligen wil, waarin de verlatene en verstootene weeze zoo treffend, zoo liefdevol en zonder het minste verwijt, het Vielliebchen herdacht heeft.

De wereld teelt geene engelen, maar Rosa Ranke is toch een dier wezens, welke de engelen nabij komen!

[p. 86]

‘Vielliebchen!’ murmelt de zieke ontwakend. ‘Ik heb een zoeten droom gehad,’ zoo spreekt ze voort tot de vrouw van den timmerman. ‘Mijn Willem zal komen om mij te zeggen, dat hij mij nog altijd lief heeft; ge moet de kamer wat opschikken, want komen zal hij.....’

‘Hij is reeds hier!’ spreekt de jongeling en neemt diep ontroerd de hand der zieke vast.

‘Ik wist wel dat gij komen zoudt!’ murmelt Rosa zacht, met een gelukkigen glimlach op de lippen, en hijgend van ontroering sluit zij de oogen en fluistert: ‘Ik dank u, God, ik dank u.....’

De lente strooit bloemen over de aarde, de zon schijnt vroolijk door het eerste loover, de vogelen zingen hun feestlied - maar heerlijker is de lente in het hart van Rosa Ranke en Willem Dros, en geene hymne kan treffender zijn, dan die welke daarin gezongen wordt, nu zij te zamen over den met bloemen bestrooiden steenweg naar de kerk gaan om er hun huwelijk te doen inzegenen - maar zij gaan zachtjes, want bleek en zwak is de weeze nog.

Hoezee, hoezee! leve de bruid, leve de bruidegom!

Och, 't is juist weêr dezelfde voorjaarsdag als toen zij elkaêr voor het eerst ontmoet hebben. Allen zijn weêr daar, de winderige schoolmeester, gelijk de kwaadsprekende ontvanger - uitgenomen vroolijk Truike, moeder Ranke, Raphaël en de oude barones.

‘Wat eene prachtige fortuin het blonde naaisterke nu nog maakt!’ zoo roept de ontvanger.

‘Integendeel,’ zegt Willem zich omkeerend, ‘zeg: wat prachtige fortuin de arme luitenant der huzaren maakt; want Rosa Ranke brengt mij meer ten huwelijk dan eene beurs goud: zij brengt mij een gouden hart, dat ik nooit genoeg zal kunnen waardeeren.’

Wat twee amandelpitten, op eene bruiloft gewisseld, toch in het leven van twee menschen kunnen te weeg brengen!

1863.