Myne eerste zangen

(1848)–August Snieders– rechtenstatus



[pagina 21]
Roosje. O Hemel! ô bewaer myn wichtje! De luister van zyn oog verdween, Zyn roode koontjes zyn al heen, De doodskoû is op 't aengezigtje! Dr. J. Renier Snieders. Reeds toch vlood uw schoonheid heen, Zonder onschuld is er geen. Tollens.
I. Dertig trappen hoog, daer woonde Walter, wit van baerd en lok: Wit gelyk het helder sneeuwkleed, Dat den aerdboôm overtrok. Lang was 't voor hem levenswinter, Bange winter - bange nacht!... Hoeveel dagen reeds in kommer En in weemoed doorgebragt!
[pagina 22]
Jongling zynde, huisde Walter In een lusthof voor het oog; Man geworden klom hy droomend Vyftien trappen naer omhoog. En toen eens de gryze vlokken Daelden op zyn' schedel neêr - O toen stapte hy, al zuchtend, Vyftien trappen hooger weêr. Daer, door de gebroken ruiten, Viel de hagel, floot de wind. ‘Vader,’ bad hy, ‘ach niet hooger! Schenk genade! spaer uw kind!’. Zyn' verdorde en stramme handen Hield hy hemelwaerts gerigt; ‘Niet voor my!’ zoo bad hy snikkend, ‘Niet voor my, maer voor myn wicht! Niet voor my!.... Neen, duizend smarten Hebben my het hart doorwroet: Nog zou ik myn schedel bukken, Vader,.... als het wezen moet.
[pagina 23]
Maer myn kind is rein en schuldloos! O uw schrikbre vloek dael' nooit Op dat blonde zilvrig hoofdje, Dat zoo smeekend voor u plooit!.....’ Naest hem stond een lieflyk meisje, Nauwlyks negen zomers oud. O met hoogmoed had een' moeder, Zulk een dochterken aenschouwd. ‘Vader,’ sprak het ‘waerom weent ge, Wil de hemel ons dan kwaed?....’ ‘Roosje,’ snikte weêr de grysaerd, ‘Ach!..... hy mint hen, die hy slaet!....’ En hy wischte dan de tranen Van 't gerimpeld aenzigt af, Klemde Roosjen in zyne armen - Roosje dat hem kusjes gaf. En toen nam zy van haer halsje Het geruitte doekje, dat Haer nog nauwlyks voor de koude Van den wind beveiligd had;
[pagina 24]
En zy stopte 't kleinste spleetje Van het klein versleten raem, Zocht de kleinste brokjes brandhout In het arm vertrekje zaêm; En toen ging zy naer beneden, Bad daer: ‘'t Is zoo koud, zoo guer, Geef my, buervrouw, in myn klompke, Slechts een enkel kooltje vuer.’ Weldra zat de gryze Walter, Met zyn Roosjen op de kniên, Stom en spraekloos als een standbeeld, In de gele vlam te zien. En de wind sloeg nog gestadig 't Venster klapprend heen en weêr; En de hagel viel nog klettrend Op 't verdoofde glasraem neêr.
[pagina 25]
Negen jaren waren henen Sinds dien onvergeetbren dag; En sinds Walter 't eerste scheemren Op 't gebroken venster zag. Negen jaren sinds de grysaerd, Vyftien trappen hooger trad, En zoo vuriglyk den hemel Om geen hooger treden bad. Waer men over negen jaren Zucht en beê ten hemel zond; Waer men immer tranende oogen, Armoê, snydende armoê vond; Daer, daer bogen frissche bloemen, Haer fluweelen kroonen neêr; Daer ontbrak noch stoel, noch tafel, Noch de donzen peuluw meer. Daer, waer over negen jaren 't Bange zuchten werd gehoord, Werd de stilte door het zingen Van het minnelied gestoord.
[pagina 26]
Roosje!.... zyt gy zoo gelukkig? Waerom kweelt ge toch zoo bly?.... Is het tydstip van ellende Reeds vervlogen, reeds voorby? Heden telt gy achttien zomers; O men roemt u, maegdelyn! Kan een engel in den hemel Schooner, reiner dan gy zyn! Maer gy zwygt, gy buigt zoo schuchter, 't Lelieblanke voorhoofd neêr. Waerom toch die blos der schaemte?... Roosje!..... neem uwe armoê weer!... Zoeter is de traen der armoê, Die 't aen zuivre harte ontvliet, Dan de glimlach, die u schuldig Om de rozenlippen schiet!..... Schuldig!.... Denkt ge in uw gebeden Aen uw zaelge moeder nooit?.... Arme!.... 't asch wordt, nu vergeten, Als het stof uit een gestrooid!
[pagina 27]
Want gy hangt geen bloemkrans weder Aen het kruis, dat zich zoo droef Ginds, in stede van een' treurwilg, Neêrbuigt op uws moeders groef. Nimmer glanst meer de avondzonne In den parel uwer ziel - In de traen, die op het moskleed Van haer' heuvel nederviel. O! dat alles is vergeten! Wen daer iets nog glinstren zou, 't Waer de hartelooze druppel, Roosje, van den killen dauw. En de bloem die 't graf zal kleuren, Is 't viooltje, dat, te vroeg! Reeds de teering in zyn hartje By de ontluiking mededroeg. O, gy hebt haer lang vergeten! Blozend', Roosje, wen ge thans Aen die tranen somtyds mymert, Of wel aen dien bloemenkrans.
[pagina 28]
En toch minde u deze moeder, En toch hoedde zy u teêr, En toch blonken uwe tranen, In haer' moederoogen weêr! Daer in blonk, als in een' spiegel Zoo getrouw, de lieve lach, Dien zy in uw blauwende oogen Rein en schuldloos zweven zag. Rein en schuldloos!..... arme moeder! Sinds zy dwaelde zoo alleen, Zweefde uw Roosjen als een' vlinder, Over menig bloempje heen! Rustend hier en rustend ginder, Zoenend wat het prachtigst blonk; Onverschillig of het harte Gift of zoeten honig dronk! Roosje!.... Ach, uw gryze vader Weet niet dat gy zoo bedriegt; Weet niet, dat de stille vroomheid Op uw lieflyk aenzigt liegt.....
[pagina 29]
Weet niet, dat één enkele oogslag, Eén, één vuerge harteklop, U op 't pad der deugd deed struiklen!.... Ach! geen engel rigtte u op!

[pagina 30]
II. Daar waar de mensch het toppunt van zijn aardsch geluk zoekt, daar woont ook zijne smart. E.Th. Van Bruskkon. 't Was dansfeest - en de bonte groepen Bewogen zich nu heen, dan ginds; Gelyk een ligte bloemenslinger, Zich kronkelt op den aêm des winds. O daer - daer heerschte zielenvreugde! Op 't zoet, betooverend akkoord, En onder 't smachtend boezemzwoegen Zweeft daer het puntig voetje voort. Maer zachtjes zweeft er ook verleiding, In haer satynen tooisel rond; De glimlach op 't blanketsel zwevend, En 't liefde-woord in haren mond.
[pagina 31]
O zeg my, eer de morgenzonne, En licht- en luchterglans verdoofd, Hoevele bloemen aen den stengel Van deugd en onschuld zyn ontroofd! O tel my! - tel my al die wezens, Die, dartlend in den valschen schyn, Thans bly en onbedwongen zweven En dwazer nog dan kindren zyn!..... Ginds kaetst de heldre spiegel weêr Het mymerende Roosje; - heure hand Klemt om den gulden spiegelrand; Haer lieflyk hoofdje helt te neêr. Een stille lach is op dat hemelsch wezen - Maer toch geen lach die stil geluk verspreid, De valsche glimp der ydelheid - Op 't lieflyk aengezigt te lezen. Ja, schoon zyt gy! - Men boog voor u, Wen men u zag zoo sierlyk nu In 't reine blank gewaed getooid, - Den krans om 't mymrend hoofd geplooid, - De goudwrong die aen 't voorhoofd flikkert, - Het zinnebeeld van 't Christenkind, Dat u aen 't hemelsch blauwe lint Daer boven op den boezem blikkert, -
[pagina 32]
Men boog voor u wis biddend neêr, Als voor een geest uit hooger sfeer!.... Maer ach! wat men in u ook huldig' Is, Roosje, slechts een valsche schyn!.... Rampzalig kind! want gy zyt schuldig!.... Zoo jong en reeds zóó schuldig zyn!.... O wryf dat kleine gouden kruis, Het zinnebeeld der Christenwereld, Waerop uws moeders traen nog perelt, Wryf, schuldige! wryf dat tot gruis!..... 't Hangt treurend op uw' boezem neêr, Het heeft voor u geen' godsdienstzin, Geen dierbaer heiligdom nog in; Het is een schittring - ach! niets meer! En, Roosje! - brand die hoofdwrong niet? Wier flonkerende gouden slinger Een' schaduw op uw voorhoofd giet? Voelt gy niet, dat een scherpe vinger, Gelyk een' rood gegloeide stift, Gestolen! - op uw voorhoofd grift? Voelt gy niet!.... Neen, hy is u ligt, Als 't kransken, dat men 't doode wicht Om 't bleeke en dorre hoofdje weeft!.... Rampzaelge rust, die soms de misdaed geeft!.... Droom, Roosje! want de gulden droom,
[pagina 33]
Die onze ziele zachtjes wiegt, Is dikwyls kort! - Het is een stroom, Wiens effen blauwe vlakte liegt; Die mymrend, in den zonneschyn, Langs bloemryke oevers henenwiegelt; Die straks onstuimig, woest zal zyn, Wen 't bliksemvuer er hel in spiegelt. Droom, droom van al den schitterglans, Die vrouwlyke ydelheid kan streelen! Droom van satynen, goud, fluweelen, Van schatten, weelde, feest en dans! Droom, droom van wellust - droom, melieve, Al wat de zinnen streelt en vleit! Een leven waer geen smart u grieve, Waer nooit uw oog een traentje schreit.... Zie, in uwe eigen schoonheid, lacht Al dat geluk, dat heil u tegen..... Nog hooger kind, noch hooger pracht Met hygend harte thans betracht! Niet moedloos op uw pad gezegen! O voorwaerts Roosje, droom nog meer!.... Daer buigt het adelyke hof, Daer drukt de koningsknie, in 't stof Voor 't arm vergeten Roosje neêr!.... Droom!..... Neen, rampzaelge, want Uw droom is uit!... - De bruine hand
[pagina 34]
Die zich op uwen schouder legt, Klampt zich in 't lelieblanke neêr, Rukt u van 't hof in 't modder weêr.... Ha!.... 't is de handgreep van 't geregt!.... ‘Diefegge!’ bromt het dof en naer..... En 't oog dat vurig op haer ziet Ontwapent zich by 't smeeken niet.... O God! wat knelt die hoofdwrong daer! Wat is 't gestolen siersel zwaer!....

[pagina 35]
III. Al uw vreugd verstoof als kaf.... 't Roosje brak in 't bloeijen af. Tollens. Voorwaerts, Roosje, zaei geen' tranen Op het kil, bevrozen pad! Wilt gy 't hart der wet verbidden, Haer - die nooit een harte had?.... Nooit een hart van medelyden! Bied geen weêrstand, ga gedweê, In het blank gewaed der onschuld Met de ruwe beulen meê! Wreed ontwaekte! door de droomen Van geluk in slaep gesust, Dacht gy, dat de weelde of liefde U daer wakker hadd' gekust.
[pagina 36]
Arm en wreed bedrogen Roosje! Straks was alles schitterglans, Rykdom, schatten, parels, kroonen, Feesten, liefde!.... Kind, en thans!... Thans?.... Voor liefde?... Smaed, verguizing! Voor paleis?.... Een hol, een graf! O daer rollen op uw ketens, Voor geparelt - tranen af! Daer zult gy geen toekomst droomen, Die geluk en vreugde biedt! Daer slechts is de droeve spiegel, Waer men in 't verleden ziet! Waer men leest in 't boos geweten, Als in 't opgeslagen boek!.... Waer de traen soms op een' bladzy' Neêrrolt - maer ook vaek de vloek! Vroeg! te vroeg, gestorven Roosje! Vóór den morgenwind verdord! - O wat is de droom der misdaed In dit broze leven kort!
[pagina 37]
En reeds krast de deur des kerkers, En reeds waggelt uwen voet Op den grenssteen eener wereld, Die m'een grafkuil heeten moet. Wend het hoofd om; - onze wereld 't Laetste vaerwel toegebragt! Hoor, daer ruischt een stemme ‘Roosje!’ Droef verstervend in den nacht..... En zy wendde 't hoofd - en smeekend Hief zy de armen droef omhoog; ‘Vader!’ riep zy; doch geen vader Die zyn kind in de armen vloog! Neen, hy stond daer onbewogen In het maenlicht, doodsch en bleek. Niets bewoog zich, dan de baerdlok Waer de wind door henen streek. ‘Roosje!’ sprak hy droef en somber, Maer doordringend: ‘Roosje, ik zoek U den nachtgroet nog te brengen..... En die nachtgroet is..... myn vloek!’
[pagina 38]
En van af de kerkertrappen Klonk een akelige gil; En de zware deur des kerkers Sloot zich droef.... 't Werd alles stil.... In die doodsche kerkhofstilte Droeg de wind zyn' woorden meê: ‘O! voor eeuwig dan verzwolgen In die bandelooze zee! ‘Dertig trappen opgestegen, Droomde ik al myn leed ten top!.... Ha!.... zy daelt er vyftien neder; Ik.... styg er nog vyftien op!’ En hy ging met snelle schreden, 't Hoofd naer 't zwoegend hart geheld; En voor 't laetste heeft de nachtwind 't Luttel zilvrig hair geteld. Ach! geen reine geest der godsdienst Die den zwakke hulpe biedt!.... Wie slechts bidt in onspoedsdagen, Treedt toch langs zyn rigtsnoer niet!
[pagina 39]
En de zonnegloed viel bevend Op 't gebroken vensterglas Van de vliering, - vyftien trappen Hooger dan zyn wooning was. En daer hing de gryze Walter!.... Arme vader, die, te zwak! Voor den zwaren slag der liefde Als een' rype strooihalm brak!.... 1846.

Vorige Volgende

Roosje.

I.

II.

III.