De heer van 't kasteel

[p. 64]

VII. De heer van 't kasteel.

't Is den ganschen winter op het kasteel bijzonder druk geweest. In den herfst heeft Portunaculus Peters, ontgoocheld, het aloude adellijk verblijf verlaten: gelukkig is hij heengegaan met een zwaren buidel geld, die hem gewis voor veel verloren hoop schadeloos stelt.

De zoon van Peters heeft zijn plan op de adellijke dochter van Schut-van Tulden niet verzwegen en, zooals dit in de meeste gevallen plaats greep, is ook dit geheim in het dorp le secret de polichinelle geworden.

Nu hij integendeel de baan moet ruimen voor een ander, die zelfs bezit komt nemen van het kasteel - dit is vernederend!

De Petersen werden nooit bemind of geacht in het dorp; vele personen waren echter afhankelijk van die kasteelbewoners en, wat tamelijk eigen is aan den dorpeling, hij zweeg en, zooals het spreekwoord zegt ‘hij huilde met den wolf in het bosch.’

Doch nu eens het ijs gebroken was, nu men wist dat de dikke Portunaculus zou heengaan, nam gansch het dorp eene andere houding aan, en mijnheer Eleodoor had op een zondag-namiddag, in de herberg, reeds moeten ondervinden dat de boerenjongens niet het minste ontzag meer voor hem aan den dag legden.

Toen men op het kasteel de meubelen verkocht had, was Portunaculus Peters onder het uiten van eene zesdubbele verwensching, dat aan geestverstomping toegewijd dorp ontvlucht, en naar het centrum van ‘licht en beschaving’ naar de hofstad Brussel gestoomd, om er zich te vestigen.

[p. 65]

Op een der zoogenaamde boulevards - domme woord-naäping van Parijs en die hier geen reden van bestaan heeft - woonde Portunaculus, met zijn lieven zoon en poëtische dochter, altijd en meer dan ooit, spokend tegen adel en geestelijkheid, aan welke hij een lang en met een helsch talent gesponnen complot toeschreef, waarin hij - met zijne door hem zelf geroemde goede trouw - gevallen was.

De omstandigheden van dit complot heeft Portunaculus niet alleen, naar goedvinden saamgesteld; maar hij, evenals zijn opbruisende Eleodoor, heeft dit verzonnen verhaal voortdurend vermeerderd en verbeterd, en eindelijk geloofden de oude en de jongen dat dit alles zóó was en niet anders.

Van het kasteel en den nieuwen bewoner hoort men niets; doch terwijl Portunaculus, op zekeren morgen, evenals de beruchte Joseph Prudhomme aan het ontbijt, zijn dagblad opent ‘om te zien welke opinie hij dien dag hebben zal,’ - zag de gewezen kasteelheer de intocht vermeld van baron Plos van Peelland, op het kasteel zijner voorzaten.

De dagbladschrijver - en toch was ook hij een voorstander des lichts - had ergens in zijne verheerlijkende beschrijving gezegd, ‘dat het kasteel een erfelijk goed der familie Plos van Peelland was, en ten gevolge van zekere gebeurtenissen in de handen was geraakt van... zekeren Peters.

Zekere Peters, en zoo durft een vrijzinnig dagbladknoeier van een vrijzinnig man spreken!

Mijnheer Portunaculus greep en neep het dagblad tot een bol ineen, en wierp het onder eene tienvoudige verwensching in den hoek der kamer.

Van dat oogenblik zocht Portunaculus Peters voortaan zijne dagelijksche denkwijze in een ander blad.

Een paar maanden daarna ontmoeten wij den dikken Portunaculus Peters aan het station te Brussel; hij staat daar tusschen het publiek voor de houten leuning te wachten.

De oude Peters ziet er, wat de Brusselaar zegt, crâne uit; hij heeft den blinkend zijden hoed zoo wat schuinsch op het hoofd staan; hij is geborsteld en geschoren en zijne dikke, mollige hand, met den grooten ring aan de pink, omklemt den gouden knop van een sierlijken rotting.

Wie verwacht Peters?

Daar is de trein, en terwijl Portunaculus den rotting boven het hoofd steekt, laat hij een lang gerekt ‘ha!’ hooren, dat door een dubbel ‘ha!’ van de zijde der aangekomenen beantwoord wordt.

Twee oude kennissen dringen zich vooruit: kapitein Taptoe, die nog altijd zijn grijzen knevel, zijn grijs en borstelig haar en zijn onmisbaar rood lint in het knoopsgat draagt, en Hafter, het evenbeeld van Portunaculus in dikte en lengte.

[p. 66]

Men heeft eindelijk besloten vriend Peters in de hoofdstad te gaan bezoeken, en nog eens lustig saam te drinken en over ‘onzen tijd’ te keuvelen.

Men steekt elkander, dwars door het volk heen, de handen toe, op gevaar af van hier tegen een neus, daar tegen een hoed te recht te komen.

Eindelijk is men buiten het gedrang.

‘'t Kost moeite als men zoo gezond is als wij, niet waar Hafter?’ roept Portunaculus, terwijl hij den ontvanger der belastingen tegen den ronden tonbuik klopt.

‘Altijd dezelfde vroolijke kerel!’ antwoordt Hafter, zich tot Taptoe wendende, die zoo ernstig is als een schilderhuis voor het paleis van den koning.

‘Toujours vingt ans’ antwoordt Portunaculus, en meteen stoot hij zijne twee vrienden naar een open rijtuig, waarin Hafter zich eenigszins verlegen, Taptoe met militaire statigheid en Portunaculus gedruischmakend met blijkbaar welgevallen neêrzet.

Mijnheer Peters klopt Hafter nu onstuimig op de knie, en herhaalt lachend:

‘Ik ben gelukkig u hier te zien, ouwe jongen! Dat is hier een ander leven dan bij u, niet waar? Drommels, hier leeft men ten minste, terwijl men in het dorp niets ontmoet dan domme en kwaadwillige boeren. A propos, hoe gaat het daar ginder met dat nieuwe volk op het kasteel?’

‘Om de waarheid te zeggen,’ mompelt Hafter, ‘er is daar eene kolossale verandering gekomen.’

‘Zoo, zoo!’ zegt Portunaculus. ‘Laat eens hooren.’

‘Ja, eene kolossale zwenking in den algemeenen marsch!’ laat er kapitein Taptoe op volgen, zonder echter veel aandacht te geven op het gesprek; want de man, die in twintig jaren niet meer in de hoofdstad geweest is, heeft zich wel met belangrijker dingen bezig te houden dan met Hafter's mededeeling.

‘Het gansche kasteel,’ zeide deze, ‘is geverfd, geborsteld en op dezelfde wijze geschikt gelijk het was toen de oude Plos van Peelland daar woonde; het park is weêr in den ouden vorm hersteld, en gedurende gansch den winter heeft Dreuzel over al de werkzaamheden het bevel gevoerd.’

‘Een door en door gemeene kerel, die Dreuzel!’ mompelt Portunaculus.

‘Nu een maand geleden is het jonge paar uit Italië gekomen en heeft zijne intreê in het dorp gedaan.’

‘En die gemeene hondentroep van boeren was gewis uitgelaten van vreugde?’ valt Portunaculus barsch en nijdig in.

‘Dat laat zich begrijpen! Nu om de waarheid te zeggen, 't was een prachtig feest. Gansch het dorp was versierd met bloemen en groen. Er stonden eerebogen....’

[p. 67]

‘Nu ja, dat weten we!’ onderbreekt Portunaculus berstend van nijd en spijt, ofschoon hij niets van al die bijzonderheden kent.

‘Dreuzel opende den stoet, en zeide dat hij nu gelukkig genoeg was, nu hij het oude kasteelvolk weêr in het bezit van het huis achter het hekken zag.’

‘Wat ondankbare rakker!’

‘Kaat Dreuzel bood een prachtigen bloemtuil aan.’....

‘Dat schandaal!’

‘De burgemeester.’.....

‘Die moet gekropen hebben als een slak; wij zien dit van hier. En de pastoor?’

‘Ja, die was blinkend van geluk, dat laat zich begrijpen. Die heeft nooit iets vuriger verlangd dan die terugkeer. In het dorp heeft men drie dagen lang geteerd en gesmeerd, en 's avonds was er geen huis waar geen lichtje voor het venster pinkte.’

‘En bij mijne vrienden?’

‘Ja, beste Portunaculus, uit het oog uit het hart; iedereen huilde met den wolf...’ zegt Hafter min of meer verlegen.

‘En van het werk der beschaving? ...’

‘Och, dat alles is verdwenen; men danst en woelt niet meer; men leest de door u ingevoerde dagbladen niet meer; de politieke voordrachten zullen door wetenschappelijke, zedelijke en godsdienstige vervangen worden. De door u gestichte volksbibliotheek is gezuiverd, sommige boeken daarvan verbrand en de moderniseerende ambtenaars houden zich doodstil. Sommigen zijn zoo gelukkig als de engelen in het paradijs, als zij eene uitnoodiging ten eten op het kasteel bekomen.’

‘Wat lafaards!’ dondert Portunaculus.

‘Nu, om de waarheid te zeggen, de baron en zijne vrouw zijn allerliefste menschen....’

‘Het zijn schurken, die mij op eene eerlooze wijze hebben bedrogen. Ik zal u dat eens uitleggen later....’

‘Heeft hij u misschien niet betaald?’ vraagt Hafter eenigszins onthutst over de hevigheid van zijn vriend Portunaculus.

‘Ja, betaald heeft hij mij; maar... Doch neen, laat ons van thema veranderen. Het bloed kookt me, als ik er aan denk. Zoo'n prachtige eigendom.... Ik had hem driemaal zooveel moeten vragen... Gemeen boeltje en anders niet! ...’

Mijnheer Portunaculus doormengt dien stroom van woorden, met de noodige krachtige bewijzen; hij stampt met zijn rotting op den bodem van het rijtuig; hij zwaait met zijne armen, hij verzet, verschuift, verdraait zijn hoed; rood, vuurrood is hij als een kalkoensche haan.

Hafter gevoelt dat hij te ver gegaan is; Taptoe zwijgt: - de man dacht: ‘Wie weet of die dikzak ons onmiddellijk niet uit het rijtuig werpt en ons hier, op het brusselsche gaanpad, aan ons

[p. 68]

droevig lot overlaat - en ik heb honger, en zelfs verbazend lekkeren honger....’

De twee vrienden hebben schuld - want beiden hebben onlangs bij den baron Plos van Peelland gemiddagmaald en er duivelsch lekker gegeten!

Indien Portunaculus dat eens wist!

Wat Judassen! niet waar mijnheer Peters, hunne overtuiging verkoopen voor een schotel snijboonen!

‘Hoort eens,’ zegt mijnheer Portunaculus na een oogenblik; ‘laat ons over dit alles niet meer spreken, vooral niet aan tafel.’

‘Dat is het beste,’ mompelt Hafter.

‘Ja, ja, ingerukt, marsch!’ zegt Taptoe, en het rijtuig snelt over de druk bezochte boulevards en verdwijnt eindelijk in de wemelende menigte voor ons oog.

1872.