De gasthuisnon. Deel 1

[p. 4]

[p. 7]

Aen myne Moeder zy dit myn Verhael De Gasthuisnon, Toegewyd.

[p. 9]

I.

Wy bevinden ons te Antwerpen, in het hotel van de baronnes van Weeleghom, op den avond dat men er een prachtig feest toebereidt.

Reeds glinsteren de wyde zalen van licht, hetwelk duizendvoudig in de spiegels wordt terug gekaetst, en dat een tooverachtigen

[p. 10]

glans verspreidt op de ryke meubels en kunstige versieringen: bloemen, weelderige gewassen, fonteinen, marmeren beelden.

In die zalen moet men inderdaed denken, dat er geene armoede, geen ongeluk op de aerde meer bestaet, en dat eene eeuwige lente ons in hare bloemkransen geslingerd houdt.

Helaes! dat is niet zoo.

Buiten die glinsterende zalen, waer de atmosfeer door de welriekendste geuren veraengenaemd wordt, heerscht eene strenge en nypende koude: buiten is het winter.

De aerde is met een treurig wit sneeuwkleed bedekt; de hemel is scherp blauw en met millioenen starren bezaeid; de wind snydt yzig over de vlakte heen, en stolt byna het bloed in de aderen van den armen man, die daer langs het hotel voortstrompelt; van die ongelukkige moeder, welke, met haer kind aen den boezem gedrukt, op eene aelmoes staet te wachten; van dat bibberende knaepje, hetwelk te vergeefs zyn verkleumd handje heeft uitgereikt, naer u, juffers! warm in uwe pelteryen gehuld.

Laet ons de rollende rytuigen, welke de straten doen daveren om voor het hotel van mevrouw van Weeleghom stil te houden, verlaten en ons naer eene kamer der eerste verdieping van het huis begeven.

Daer vinden wy eene jonge vrouw, droomend voor

[p. 11]

het venster staen, het oog voortdurend op het woelige en zoo smartelyk kontrasteerende tooneel gerigt, hetwelk beneden in de straet plaets heeft. Zy schynt te lyden met de armen en ongelukkigen, die de voortsnorrende koetsen smeekend achterna loopen - en echter, ook zy heeft het prachtige, witte balkleed aen; zy ook draegt schitterende juweelen, en heeft bloemen in de blonde hairen gevlochten; zy ook, met een woord, gaet deelnemen aen dat feest, waer zy welligt de schoonste der schoonen zyn zal.

Wie was zy?

Isidora, freule van Herlicum, een edelkind zonder rykdom: en dan is de kleur der adellyke wapens al spoedig verflauwd. Haer eenige schat op aerde was eene engelachtige schoonheid van aengezigt en ledematen, en vooral van hart. Inderdaed, men kon die twintigjarige maegd niet beschouwen, of men moest aen de beeldtenissen der engelen denken, welke ons door de hand eens Meesters in de kunst, zyn afgemaeld. Het oog zou op dat zoete wezen, op die hemelsblauwe oogen, welke van een droomend vocht glinsterden; op dien fynen blos, die zacht gepurperde lippen, op dat goud-blonde hair, eindeloos, met liefde gerust hebben. Het was alsof de Godheid de edelste vormen voor dat tengere kind had uitgedacht, om haer eene perel onder de vrouwen te doen zyn.

Thans, in dat schitterend balgewaed, en toch met dien heeten traen in het oog, is zy nog duizendmael

[p. 12]

schooner; want het bewyst ons, dat de pracht haer hart niet versteend, hare tranen niet gedroogd; dat de ruischende muziek de stem der ongelukkigen, die misschien..... honger hebben, niet verstikt heeft.

‘O, zegde zy zacht, terwyl zy hare betraende oogen naer den glinsterenden hemel opsloeg; indien ik ryk en vermogend was, hoeveel lyden zou ik sussen, hoeveel wonden zalven, hoeveel tranen wegzoenen. Maer ik bezit niets, o myn God! Ik zelf ben maer eene ongelukkige weeze, die het brood des weldoens eet, en door eene vreemde hand getooid word. Ik heb niets - niets: zelfs niet wat gy, arme menschen! bezit: een vader, eene moeder. Somtyds denk ik, dat de hemel my toch voor iets bestemd heeft op de wereld..... Als ik de arme moeders, de naekte kinderen, de strompelende grysaerds zie, dan is er als eene aendrift in myn hart, om my by die ongelukkigen te voegen, hen te troosten, te helpen; die moeders te beminnen als myne moeder, die kinderen als myne broeders en zusters; die grysaerds als myn vader. Zie, dan had ik ook eene familie - en nog wel eene, die nauw aen God verwant is: de armen zyn toch de meest geliefde kinderen van den hemelschen Vader!

- Freule Isidora! onderbrak eene onrustige vrouwenstem, de liefderyke alleenspraek van de jonge maegd; mevrouw is ontevreden over uw lang vertoeven. De zalen zyn reeds door genoodigden opgevuld.

[p. 13]

Isidora schrikte; zy vreesde de berisping van de strenge baronnes, en na nogmaels een vlugtigen blik in den spiegel geworpen te hebben, en den traen te hebben weggewischt, die op hare wangen perelde, verliet zy hare kamer, en verscheen in de feestzael: in dien hemel van weelde, van genot, van schittering. Zy verscheen er met een hart, nog kloppend van ontroering, nog droomend aen het treffende kontrast hetwelk zy gezien had.

In het midden van al dien glans, was Isidora inderdaed betooverend schoon, en geen wonder dan ook, dat het eenvoudige kind onmiddellyk als door eenen zwerm jonkers en aenbidders omgeven was, die haer om het meest den wierookwalm der hoffelykheid toestierden. Dat deed haer het hart wel niet trotsch opzwellen; maer er kwam toch een glimlach van geluk over hare lippen zweven. Die drang van lofbetuiging rond Isidora, spaerde haer tevens, voor het oogenblik, eenige harde woorden van wege de baronnes, welke enkel in het voorbygaen een scherpen blik op haer pleegkind rusten liet: in dien blik was jaloezy gemengd.

De baronnes was eene vrouw van ongeveer vyftig jaren, tamelyk zwaer maer statig van gestalte. De tyd had haer niet gespaerd; de hairlokken zou men, by nauwkeurig onderzoek, hier en daer met zilver doorregen hebben gevonden, en het blanketsel, als wy ons niet vergissen, moest reeds aen hare wangen,

[p. 14]

dien schyn van den blos der jeugd terug geven, welke de baronnes zoo diep betreurde. De kunstmatige verjonging, vooral door de schitterende toilette, welke mevrouw van Weeleghom zich-zelve wist toe te brengen, zou een scherpen kenner, zelfs by den glans der lichtkroonen, bedrogen hebben: zy was, niettegenstaende hare vyftig jaren, eene schoone vrouw, wier hart vooral nog jong en tot het genoegen gestemd was. De vleijery was voor haer nog altyd een streelend genot, en echter was het minder voor zich-zelve, dat zy eenen blik van jaloezy op Isidora wierp. Het was, omdat zy gehoopt had, op dit avondfeest, de freule van Herlicum, door de schoone gravin van Hoogensteen te doen verdonkeren - door de vrouw, welke zy, in de oogen van haren zoon, als de perel der vrouwen wilde doen doorgaen.

Het was te vergeefs! Isidora was en bleef, in hare eenvoudigheid, de schoonste der schoonen.

Het feest was weldra in vollen gang.

De muziek weêrklonk in de zalen, en wie toch gevoelt zich de ziel niet opgeruimd, by het hooren van die betooverende walsen van Strauss, welker toonen als sylphen door de feestzalen dartelen!

Ook Isidora werd in dien stroom medegesleept, en zy scheen, in dat genot, te vergeten wat straks haer zoo innig bedroefde; zy scheen de baronnes en haren verwytenden oogslag niet meer te gedenken.

Menigeen bleef, by het zien van de lieve weeze,

[p. 15]

stilstaen om haer te bewonderen; menigeen wenschte in zyn hart haer de zyne te mogen noemen, en trotsch te zyn op de bewondering, welke zy alom deed ontstaen; maer weinigen waren er, die niet tevens berekenden. Zy had, wel is waer, een adellyken naem, maer geene adellyke fortuin, en wat geeft de schoonheid, aen de geldhuwelyken onzer eeuw, als het goud haer den aentrekkelyksten luister niet byzet?

O, ware Isidora met rykdommen overladen geweest, men zou zich voor haer, gelyk voor eene vorstinne, gebogen hebben, en de eer van hare hand te mogen aenraken, ware gewis door duizenden benyd geworden.

Had Isidora inderdaed, op dit oogenblik, genot van die algemeene bewondering; streelde het hare vrouwelyke ydelheid de meest gevierde vrouw van het feest te zyn? Neen, zy dacht er niet aen. Zy luisterde verstrooid naer de vleitael der dandys; zy beantwoordde geen enkelen dier blikken, welke vleijend op haer bleven rusten; zy scheen, na den dans, een wezen te zoeken, dat het voorregt had haer hart bezig te houden. Het was een jongeling van ongeveer twintig jaren, met een open gelaet, met blank voorhoofd, blauwige oogen, zwart golvende lokken, en wiens wangen, door de beweging van den wals, met een zacht purper overgoten werden.

Het was Paul, heer van Weeleghom, de zoon der baronnes, de pleegbroeder van Isidora.

[p. 16]

De jongeling echter, schoon hy voorby zyne pleegzuster trad, scheen haer niet op te merken; hy was blind voor haren blik, doof voor het fluisteren van zynen naem, in het voorbygaen uitgesproken; maer ook even doof, even blind was hy voor de gravin Felicita, welke hem niettemin even sterk met hare blikken vervolgde.

Paul was de lieveling zyner moeder; op hem rustte de adellyke trots dier vrouw. Schoon van aengezigt en gestalte, begaefd met hoedanigheden welke hem, in de hooge wereld, van andere jonge lieden deden onderscheiden, had de baronnes niet geaerzeld hem vroegtydig de beau monde in te leiden, met de berekening, dat hy er betrekkingen zou aenknoopen, welke hem tot een hoog aristocratisch geldhuwelyk zouden kunnen brengen.

Van daer dan ook, ten einde meer en meer begoocheling te kunnen verspreiden, dat de baronnes de goudbeurs voor hem openstelde, en hem zelfs aenzette, om zich door schitterende verteringen, door eene ongehoorde mildheid, door eene alles verblindende pracht te onderscheiden.

De roekelooze moeder besefte niet, dat zy den ondergang van haren zoon bewerkte; dat zy hem, met geweld, uit den zuiveren droom der jeugd schudde, om hem vroegtydig in de armen der naekte wezenlykheid te slingeren. Zy berekende niet, dat zy, door hem vollen teugel te laten, zyne ziel ook van vele heilige

[p. 17]

en zoete gevoelens vervreemdde - zelfs misschien van de moederliefde.

Echter op dien jongeling rustte de blik der schoone Isidora; voor hem was de bedwongen zucht; voor hem dat vocht, hetwelk haer zuiver oog, als eenen diamant deed glinsteren.....

In de verstrooijing, welke die beschouwing veroorzaekte, had de jonge maegd byna niet bemerkt dat de vrolyke groep, welke haer omringde, eenen nieuw aengekomene met eene hageljagt van gulle, somtyds geestige en min of meer scherpe gezegden, bestormde; doch altyd met die nauwgezette kieschheid, welke dezelve als eene eervolle belangstelling, jegens den persoon tot wien zy gerigt zyn, moeten doen aenzien.

O, het was een groot en belangryk vraegpunt, eene reden te kunnen veronderstellen, waerom de blonde burggraef Adelbert, de lieveling der jonge vrouwen, de bevallige danser, de aengename spreker, de vinder van zoo menig vleijend woord - waerom deze zoo laet op het bal verscheen? Waerom hy deze of gene juffer, reeds zoo dikwyls haren vragenden blik naer den ingang der zael had laten wenden, zonder in denzelve te verschynen? Waerom hy zoo wreed was niet dáér te zyn, toen eene andere, willens of onwillens, haren bloemtuil uit de hand liet glippen? en wie weet, wat al gewigtige vraegpunten meer.

De jonge Adelbert was echter niet van gisteren. Met dien fynen geest, met dat echte sel attique het-

[p. 18]

welk de fransche salons, in de voorgaende eeuw nog kenmerkte, en waervan men thans eene flauwe kopy tracht te maken; met die welgeplaetste scherts, welke vervrolykt maer niet wondt; welke integendeel doet beminnen of ten minste de aendacht boeit - wist hy den storm van vragen af te weeren, zonder eigenlyk te antwoorden, en als een bekwaem woorden-vechter hierdoor de nieuwsgierigheid meer en meer te prikkelen.

Toen men den burggraef regtstreeks de reden vroeg, waerom hy zoo laet op het bal verscheen, maekte de opgeruimde trek voor eene ligte ontroering plaets, en byna ernstig zegde de jongeling, tot eene blondgelokte juffer:

‘Maer, mejuffer, wat my gevraegd wordt is eene droevige geschiedenis.’

Er ruischte een ligte schaterlach.

‘Lacht niet, het is zoo! hervatte de aengesprokene; gy zyt allen in feest, den bevalligen glimlach op de lippen, den glans van het genoegen in het lieve oog, en ik zou u den glimlach, die u zoo wel staet, ontnemen; ik zou in uwe oogen tranen doen glinsteren..... o neen!

Niemand echter nam die woorden als gemeend op. Isidora was opgestaen en den spreker genaderd; by haer alleen rees de gedachte op, dat Adelbert waerheid sprak. In haer oog las men de belangstelling voor hetgeen de jongeling verbergen wilde, en had

[p. 19]

men de klopping van haer hart kunnen ontleden, men zou er reeds medelyden voor dat nog ongekende geval, voor die nog ongekende persoonen, ontmoet hebben.

Zoo was zy! Hare ziel leed zooveel door de inbeelding van het ongeluk, als anderen door de wezenlykheid zelve lyden. Zy had de eindelooze liefde der Godheid willen bezitten, om het eindelooze ongeluk der menschen-kinderen te kunnen verzachten.

Terwyl Isidora, met een zielvollen blik, den jongeling in het oog staerde, zegde zy byna smeekend:

‘En waerom, heer Adelbert, zoudt gy niet aen onze wenschen voldoen?

- Maer freule, ik herhael het.....

- Kom, vertel ons dat; het is zonder twyfel eene afwisselende gebeurtenis, in de geschiedenis van dezen avond?

De pétillante glimlach zweefde nog om menigen mond, toen de jongeling eindelyk, de zoo vurig verlangde geschiedenis ging vertellen; maer hy verdween, toen men bemerkte dat de heldere en bespraekte stem des burggraefs dat geestige verloor, hetwelk haer zoo onderscheidde, en zelfs eene ligte ontroering zich van dezelve meester maekte.

‘.....Niet waer, zegde Adelbert, zynen blik latende rondgaen; wy gevoelen het lyden der armoede niet, mejuffers; wy genieten, wy zyn gelukkig, en ik zelfs, ik dacht slechts eigenbaetzuchtig aen hetgeen

[p. 20]

my in de salons van mevrouw de baronnes wachtte, toen myn rytuig my door de straten der stad voerde.

De eene juffer zag de andere vragend aen, of wel men rigtte een twyfelachtigen blik op den jongen burggraef.

‘Gy zyt verwonderd over dien aenvang?.... Ik heb het u gezegd, de geschiedenis is niet vrolyk, mejuffers. Ik dacht dan, in myn donzen rytuig, aen het geluk van uw byzyn, aen het gezelschap myner vrienden, aen den dans, aen de muziek - toen eensklaps myn rytuig stil stond, en een hartverscheurende kreet my uit dien zoeten droom schokte. Ik zie op, en bemerk, by het schynsel der maen, eene zwarte vrouwengestalte, welke zich, schrik niet, mejuffers! van de leuning der brug, jammerend, in den diepen stroom wierp.....

Een ligte kreet ontsnapte aen den mond van Isidora, en elke jonge vrouw voelde eene siddering over de ledematen; echter, men drong zich digter by den spreker.

‘En toen, heer burggraef? zegde Isidora haestig, bemerkende dat de verhaler een oogenblik stil hield.

- Toen?.... Ik opende snel de portel des rytuigs, om te zien wat er gebeuren zou; doch eer eene gedachte van redding my in het hoofd kwam, rees eene tweede gestalte boven de leuning op. Het was die van een' man, welke moedig de rampzalige vrouw achterna sprong, en krachtig uitriep: ‘Ik zal haer

[p. 21]

redden?’ Deze woorden maekten op dat oogenblik, dien menschenvriend in myne oogen zóó groot, dat ik myne fortuin zou gegeven hebben, om zynen dood af te koopen, indien zyn leven van de Godheid ware te koop geweest. Ik volgde, met een kloppend hart, de pooging van dien grootmoedigen man; ik zag hem verdwynen, terugkomen, worstelen tegen den stroom en de ysschotsen, en ik jubelde gelyk een kind, toen ik zag, dat hy de drenkelinge aen den oever bragt.....

- Goddank! onderbrak Isidora.

- Ik snelde naer hem toe, gelyk de overige volksmenigte; ik drong tot by hem, en drukte hem de hand..... Zie, dat was my zoo vereerend, alsof ik den koning de hand mogt drukken..... Ik wilde hem eene belooning geven, hy weigerde; ik vroeg hem zynen naem, hy gaf geen antwoord, en zich aen de bewyzen van achting en loftuiging onttrekkende, drong hy door de menigte, omhelsde de drenkelinge, kuste haer op het bleeke wezen, riep haer de zoetste namen toe - ha! mejuffers, het was de vader, die zyn eigen kind gered had.

- Welk een moed! - Dat is edel! - Dat is schoon! - Dat verdient eene glinsterende belooning! klonk het uit verschillende monden.

- Maer de vrouw? hervatte Isidora.

- Altyd deelnemend, freule! vleide de jonge burggraef. Die vrouw werd in een naburig huis gebragt: het was by een nederig werkman - en zie,

[p. 22]

dat deed my nogmaels goed, toen ik daer alles wat die menschen bezaten, ten dienste zag stellen van het ongeluk. Bekent toch, het volk, hoe onbeschaefd ook, is wel groot en edelmoedig!

Een hemelsche glans straelde, by die woorden, uit Isidora's oogen.

‘De vrouw, welke zich aen zelfmoord wilde pligtig maken, was nog jong, en dat was een prikkel te meer voor my, om te weten welk ongeluk haer tot die misdaed gedreven had. Ik vernam het weldra..... Mejuffers, zy had met haer kind op den arm - want zy was moeder - aen onze huizen om eene aelmoes gebeden. Te vergeefs! gy waert allen naer het feest; gy kondet uwe liefderyke hand niet tot haer uitsteken, en toch..... zy leed honger, met haer onnoozel wicht. Dan, in de wanhoop, wilde zy haer kind redden, en het ongetwyfeld uwer liefdadigheid aenbevelen, als gy terugkeeren zoudt van het feest. By het openen der poort van een hotel, legde zy bliksemsnel haren dierbaren schat op den dorpel, en nam radeloos de vlugt, denkende, dat ten minste haer kind leven zou. De man, die haer later redde, had die beweging gezien; hy achtervolgde haer en zy, zich pligtig denkende en bevende voor het geregt, vloog zinneloos de leuning der brug op, en stortte zich in den stroom.....

- Arme moeder! sprak Isidora met hartverscheurende stem, en tranen in de oogen. Geeft, vrienden

[p. 23]

en vriendinnen! Geeft wat van uw goud voor dat ongelukkig kind, voor die rampzalige moeder!

En het edele jonge meisje stak hare handjes uit, om de gift des weldoens te ontvangen, en zóóveel indruk deed die plotselinge, maer als door God ingegevene beweging, dat de beide handen weldra de goudstukken niet meer konden omvatten, welke er in neêrgelegd werden, en dat de burggraef de edele vracht moest overnemen.

Wat was zy schoon op dat oogenblik; wat was de uitdrukking harer oogen welsprekend; wat moest men haer eindeloos liefhebben, als men haer zag, in het midden der weelde, goud inzamelende voor het ongeluk!....

Alleen de baronnes volgde haer met een scherpen blik, en men zag het wel, zy bedwong moeijelyk de boosaerdigheid, welke in haer hart opwelde.

Isidora trad in de speelzael, waer het geld mild over het groene tapyt geworpen werd. Zy naderde eene tafel, waeraen de jonge baron Paul van Weeleghom zich bevond. Hy was slecht gezind, verloor veel en had ook daerom de geschiedenis, welke van mond tot mond ging, met een onverschillig hart, aengehoord. Toen Isidora zich by hem aenbood, toen zy hem een weinig van dat goud vroeg, het zelfs byna eischte, hetwelk hy zoo ruimschoots aen het spel waegde, wierp hy haer eenen blik van minachting toe, en boosaerdig voegde hy er by:

[p. 24]

‘Gy veroorlooft u vryheden, freule, die mevrouw de baronnes niet duldt. Indien gy dan zooveel liefde hebt voor de eerste ellendige de beste, ga dan ook by deze eene schuilplaets zoeken.....’

Er glinsterde één oog van genoegen, op dat oogenblik: dat van Felicita.

‘Paul! riep Isidora, als van den donder getroffen en in tranen losberstende; Paul, dat heb ik van u niet verdiend.....

En als uit den menschlievenden droom geschokt, waerin zy zoo gelukkig was te verkeeren, liet zy eenige der verzamelde goudstukken, welke zy in de hand had, vallen, en de oogen bedekkende, verliet zy de feestzael, zonder dat haer verdwynen door velen opgemerkt werd.

In haer vertrek gekomen, zakte zy moedeloos op eenen zetel neder, en er berstten als twee fonteinen uit hare oogen. Het was echter minder de belemmering in het liefdadige doel, dat haer deed weenen: want dit laetste was bereikt - maer het was, omdat Paul haer dien harden, dien wreeden slag toebragt; het was omdat hy, in die weinige woorden, gevoelen deed, dat hy geene zusterliefde voor haer meer in het hart koesterde, en hare tegenwoordigheid in het huis, voortaen slechts geduld werd. Zy had nu twee vyanden: én de zoon, én de moeder.

‘O, Paul, Paul! snikte Isidora; elk ander had my die verpletterende woorden mogen toespreken; maer

[p. 25]

gy, gy hadt de arme Isidora dien dolksteek niet in het hart moeten dryven. Moeder! welke ik nooit gekend heb, zie uit de hemelen op uw arm verlaten kind neder. Het heeft niets meer in de wereld: de pracht die het voert, is gebedelde pracht; het brood dat het eet, is gebedeld brood..... Het heeft niemand om lief te hebben: de familie, aen welke zyn vader het toevertrouwde, verstoot het hulpelooze schepsel.....

Dan stond zy op, en trad naer een kruisbeeld, hetwelk aen den muer hing; zy bad om troost, in aendenken van Hem, die een Vader is voor hen die lyden. Beneden dit beeld bemerkte men, by den flauwen schyn des lichts, een miniatuer-portret. Zy nam het, nadat zy gebeden had, in de beide handen en bragt het in vervoering aen de lippen: het was het portret van Paul, toen hy een knaep was, en er tusschen hem en Isidora het zuiverste en reinste broeder- en zustergevoel bestond, hetwelk men droomen kan.

‘Paul! sprak zy; gy hebt uwe Isidora niet meer lief, zoo als voorheen; maer zy, zy bemint u altyd, en wat gy haer heden misdeedt is u reeds, uit den grond haers harten, vergeven. Maer uwe woorden waren als de eisch onzer scheiding: welnu, het zy zoo, Paul: ik zal gaen. Waerheen? ik weet het niet..... Vaerwel, Paul! - en zy kuste het portret - vaerwel; neen, broeder, neen! tot wederzien.

Zy bleef met het miniatuer in de hand staen, en

[p. 26]

dacht aen het verledene, aen de gansche levensgeschiedenis tusschen hem en haer, zonder dat zy bemerkte, dat de baronnes het vertrek was binnengetreden, en reeds eenige oogenblikken elk harer bewegingen, elk harer zuchten, elk harer afgebroken woorden bespiedde.

‘Paul! murmelde Isidora; ik heb u lief, eindeloos lief.....

- Ik had my dan niet bedrogen! klonk de scherpe stem van de baronnes van Weeleghom.

Isidora liet een bangen gil ontsnappen, en zich omwendende, ontmoette zy den gramstorigen blik van de baronnes.

‘Mevrouw! sprak zy bevend; vergeef my indien ik u iets misdaen heb.

- Ik wil over het gebeurde van dezen avond niet spreken; maer ik duld niet, freule, dat gy denkbeelden koestert op het hart myns zoons. Ik heb sinds lang gezien, welke poogingen gy aenwendt om u behagelyk in zyn oog te maken, en hoe gy u beyvert om meesteresse van zynen naem en zyne fortuin te worden.

- Maer, mevrouw.....

- Ha! freule, ik heb een scherp gezigt; ik heb sinds lang in uw hart gelezen, wat gy daer zoo even onbedachtzaem zegdet. Gy wilt de geliefde, de bruid, de echtgenoote van mynen zoon worden! spotte de baronnes op nydigen toon.

[p. 27]

- Ik! zegde het meisje ontroerd; maer ik heb er nooit aen gedacht; ik beloof het u heilig, mevrouw.

Het was waer. Nooit was dat denkbeeld in Isidora's ziel gedrongen. Zy had den jongeling van zyne teêre kindschheid af lief gehad; zy zou zich alle opoffering getroost hebben, om hem gelukkig te zien worden; maer jagt maken op zyne fortuin, op zyn adellyken naem, op hem zelven - neen! daertoe was haer hart te zuiver, te eenvoudig, te kinderlyk.

‘O, loochen het niet! hervatte de baronnes, op zegevierenden toon. Uwe veinzery, uwe arglistigheid zal my niet bedriegen; maer koester geene hoop, freule! de hand myns zoons is bestemd voor eene vrouw, adellyker dan gy, en ryk wat gy niet zyt. Vergeet niet, dat gy hier slechts door myn weldoen leeft.

Die woorden waren verpletterend.

‘Vader, moeder! kermde Isidora, terwyl zy de fyne handen wanhopig zamenwrong. Hoort gy, hoe men uw kind verwyt, dat men het genade-brood laet eten!.....

Dan zakte zy op de kniën neêr, het hoofd diep naer de borst gebogen, en niet meer luisterend naer de hevige tael der baronnes. Zoo beweegloos zat zy daer nog, toen het feestgedruisch reeds lang in de zalen tot zwygen gebragt en het hotel tot de rust terug gekeerd was. Het flauwe licht, in de kamer der freule, was uitgedoofd; alleen het maenlicht wierp

[p. 28]

een zachten glans in dezelve, en bescheen de in een gekrompene gestalte van Isidora. Haer feestgewaed was, onder het wanhopig zamenwringen der handen, verfronseld, zelfs hier en daer verscheurd; de bloemen, welke hare lokken versierden, lagen verstrooid op den grond, en de blonde hairen hingen haer verward om hals en schouder.

Toen zy tot hare zinnen terugkwam, scheen een vast besluit haer te bezielen; zy stond op en wankelde weêr naer het portret van Paul.

‘Een laetsten kus, broeder! sprak zy zacht en gelaten. Vaerwel! en geen wederzien. Isidora verlaet uw huis; zy legt de pracht neêr, welke zy van uwe moeder ontving, om de armoede te omhelzen, welke haer vader haer ten erfdeel gelaten heeft; zy betreurt het niet - neen, integendeel. Zy gaet heen om hare familie te zoeken: de arme menschen, de wanhopige moeders, de verlaten kinderen, de hulpelooze zieken..... Ja, ja! God heeft het my, door de stem myner moeder, gezegd ‘dat zyn myne geliefden; dat is myn huisgezin.’ Vaerwel, Paul! denk soms aen uwe zuster, en wees gelukkig.

In den voormiddag van den volgenden dag, trad Isidora het salon binnen waer de baronnes van Weeleghom zich bevond. Zy scheen hetzelfde meisje niet meer; integendeel, zy scheen eene fiere vrouw te zyn geworden, kalm en vast in het genomen besluit en bezield met overtuiging.

[p. 29]

De oogslag der baronnes was onrustig, toen zy hem op de freule rigtte.

‘Mevrouw, sprak deze laetste, op eenen toon die niet vry van ontroering was; ik kom afscheid van u nemen, en u tevens bedanken voor het goede, dat gy aen de arme weeze van Herlicum bewezen hebt.

- Hoe, freule, wat beteekent dat? onderbrak de baronnes, met verwondering.

- Mevrouw, ik verlaet uw huis.

- Wie zegt u zulks te doen?

- Niemand, mevrouw! Ik ga vrywillig heen. Ik laet alle rykdommen achter, die uwe goedheid my schonk; ik draeg niets meê dan de dankbaerheid voor uwe weldaden jegens my, en deze, mevrouw, zal eeuwig zyn.

- En waerheen wilt gy u dan begeven, freule? vroeg de baronnes met belangstelling.

- Daerheen, waer God my dezen nacht meer dan ooit geroepen heeft: naer een klooster.

- Naer een klooster?.... Zyt gy zinneloos?

- Neen, mevrouw! ik weet volkomen wat ik zeg en wat ik doe. Ik ga de zending voortzetten, welke ik dezen nacht in uwe salons begonnen heb; ik ga liefde en geluk zoeken in het weldoen der armen, in het ondersteunen der ongelukkigen.

- Nog eens, gy zyt zinneloos, freule!

- Als liefde tot het ongeluk, liefde tot God zinneloosheid is, was het vaste antwoord; ja, mevrouw!

[p. 30]

dan ben ik het. Ik ga, en ik hoop dat gy my de toelating niet weigeren zult, ik ga my aenbieden in het gasthuis.....

- Hoe, gy wilt?....

- Gasthuiszuster worden, mevrouw.

- Iets zoo walgelyk, zoo afschuwelyk!

- Iets zoo schoon, zoo verheven, zoo goddelyk, dat het my sinds lang betooverde. Ach, mevrouw, is het niet schoon zich ten dienste van het ongeluk te stellen; maer het liefst van al den arme te dienen? Weêrstreef my niet in myn besluit, ik smeek er u om. Mevrouw, indien ik u ooit beleedigde, dan deed ik dit zonder het te weten; indien ik u eenen oogenblik smart veroorzaekte, dan was het toe te wyten aen myne jeugd, aen myne weinige ondervinding: vergeef my dat alles - en Isidora zakte op de kniën - vergeef my, alvorens ik dit nieuwe leven intrede.

De baronnes sidderde, en rigtte de weeze bedremmeld op. Zy was beschaemd over hare berispelyke handelwys, jegens het pleegkind van haren echtgenoot; maer het berekenende hart dier vrouw was tevens te vreden, dat de hinderpael voor het geluk des jongen barons, zoo afdoenend uit den weg geruimd was. Zy huichelde dan ook slechts, toen zy Isidora van haer voornemen wilde afbrengen, en den traen, dien zy uit het oog wischte, kwam niet voort uit de ziel.

Geruimen tyd scheen de baronnes aen den wensch

[p. 31]

van Isidora te willen weêrstaen; eindelyk zegde zy met een diepen zucht:

‘Het is dan vrywillig, dat gy ons verlaet, Isidora? en hare stem beefde.

- Vrywillig, mevrouw.

- Betreurt gy de wereld niet; hare pracht, haren luister?

- Neen, mevrouw.

De baronnes aerzelde nogmaels; slechts na eenige oogenblikken zegde zy:

‘Welnu, ga dan en indien gy haer eenmael mogt betreuren, keer dan in myn huis terug, als in het huis eener moeder.

- O, ik dank u! stamelde de freule en kuste de handen der baronnes. Vaerwel, mevrouw! wees gelukkig; ik zal God voor u bidden, opdat Hy zynen zegen over u uitstorte. Vaerwel!

Hartelyk omhelsde zy de vrouw, in welke zy eene moeder had moeten vinden; niets gedacht zy van het geledene, en zy beminde haer op dit oogenblik, alsof het hare eigene moeder geweest ware, welke uit de dooden tot de levenden was terug gekeerd. Zy ging heen.

‘En zult gy geen afscheid nemen van Paul? vroeg de baronnes op twyfelachtigen toon.

Isidore stond stil. Haer hart klopte sneller dan te voren, en slechts met moeite bedwong zy hare tranen.

‘Ik heb reeds afscheid van hem genomen! sprak

[p. 32]

zy diep aengedaen; ten minste, zoo voegde zy er in haer hart by, zoo als ik gewenscht had het te mogen doen!....

Zy dacht aen het portret, dat zy steeds als een heiligdom in hare kamer bewaerd had.

‘Mevrouw, ging zy voort; zeg aen Paul dat Isidora hem zusterlyk lief heeft; dat zy gansch haer leven God bidden zal voor zyn geluk.

Kort daerna verliet zy het huis, waer zy vele gelukkige kinderjaren had doorgebragt, en waer haer pleegvader, zelfs nog op zyn sterfbed, gehoopt had haer eens als wezenlyke dochter te zien aenvaerd worden.

Elk der dienstboden had zy, met tranen in de oogen, vaerwel gezegd en elk hunner eene herinnering geschonken. Daerna bezocht zy hare gezellinnen der hooge wereld, en ontmoette daer ook weder den jongen edelman, die, den vorigen avond, zoo levendig de gevoelens van liefdadigheid in de harten der feestgezellen had opgewekt. Zy gaf hem het weinige dat zy bezat, met verzoek het by de opgehaelde som te willen voegen, en de arme moeder steeds te gedenken.

‘Ik ga, sprak zy, omringd door een bloeijenden kring van jonge vriendinnen, by welke de tranen uit de oogen biggelden; ik ga my-zelve toewyden aen de dienst der ongelukkigen. Siddert niet om die sombere woorden; beklaegt, beweent my niet: ik gevoel dat God my tot die zending roept.

[p. 33]

- Maer gy zyt jong? zegde een der meisjes, terwyl zy Isidora's hand zusterlyk drukte, en haer smeekend oog op de jonge maegd rusten liet.

- 't Is waer! gaf deze ten antwoord; maer des te langer hoop ik my ook aen de dienst van het lydende menschdom te kunnen toewyden.

- Maer gy zyt schoon!.... liet de jonge edelman er vreesachtig opvolgen.

Isidora onderbrak hem door een zachtaerdig gebaer, door eenen glimlach van ongeloovigheid. Die hoffelyke woorden streelden haer de ziel minder dan ooit.

‘Maer gy zyt de bloem, gy zyt de vreugde onzer feesten!.... ging hy voort.

- De vreugde uwer feesten!.... Welnu, gy zult andere vreugde vinden. Gy zyt ryk en dan is gansch het leven immers eenen glimlach van geluk. Ach, benyd aen den arme de weinige vreugde niet, welke ik hem zou kunnen toewyden.

- Maer Isidora, onderbrak eene der vriendinnen; er wachtte u zooveel liefde en geluk in deze wereld.

- Liefde en geluk!.... en de maegd sloeg het oog, waerin tranen blikkerden, ten hemel. Ja, er wacht my liefde en geluk in het verzachten van het lot der armen. Misschien, myne dierbaren, kom ik eens tot u terug; maer het zal zyn, als gy niet meer feesten kunt; als de gasthuiszuster uw stervend hoofd zal komen ondersteunen Vaerwel! gy zyt my allen lief,

[p. 34]

alsof gy allen myne broederen en myne zusteren waert.....

Slechts ééne onder al die vrouwen, had een heimelyk genoegen in de ziel, het was Felicita; zy hoopte thans alleen te schitteren, en geene zoo geduchte mededingster meer te zullen ontmoeten, als de freule voor haer geweest was.

Isidora trad denzelfden dag in het gasthuis, en nadat men te Antwerpen, en vooral in de hooge wereld, een of twee dagen over dat plotselinge besluit gesproken had, werd de naem van Isidora als van de lyst der levenden weggevaegd.

Dit was ook het geval in het hotel van de baronnes van Weeleghom en zelfs by haren zoon, die, in zyne onbezonnenheid, de freule van Herlicum voor eene zinnelooze uitkraeide.