Verhandeling over de Nederlandsche dichtkunst in België, sedert hare eerste opkomst tot aen de dood van Albert en Isabella

[p. 281]

Slotwoord.

Zoo hebben wy de nederlandsche dichtkunst beschouwd, gedurende al den tyd dat zy schier uitsluitelyk in de Belgische gewesten heeft gebloeid. Ja, met fierheid mogen wy den grooten Bilderdyk nazeggen:

De hoefbron moge alom in duizend bochten springen,
'T is Vlaanderen dat den Wel op Neerlands grond ontsloot.

Eerst zuiver en krachtig waren tael en poezy, om dat het eigene nog niet verloochend was, om dat men nog den stam kende, waeruit men was gesproten. Langzamerhand verloor de tael, gelyk elke andere, van hare zuiverheid. Eerst had deze verbastering plaets door het verkeer met franschen en het vertalen hunner werken; later aen vreemde meesters onderworpen, wilden deze gedurig hunne tael ons opdringen. Vond dit voor de openbare akten tegenstand, de list vond een ander middel uit: men trachtte de tael in haer zelve te veranderen. Onder der mantel van aenmoediging, was schier niet één uitheemsch woord dat zich niet het burgerrecht aenmatigde. Ook de rederykers, door de vorstelyke aenmoediging gevleid, waren, van hunnen kant, voor den vreemdeling voorkomend, en bastaerdwoor-

[p. 282]

den gebruiken werd eene sierlykheid. Niet min dan eene geheele omverwerping der bestaende orde van zaken was er toe noodig om het vaderland uit dien poel van verbastering te redden.

Wat de poezy betreft, deze volgde by ons, als overal elders, de wisselvalligheden der tael. Zoo lang en waer ook de tael zuiver noordsch bleef, behield de poezy het noordsch karakter. Deze nam ook den franschen vorm aen, naermate de tael onzer zuidelyke naburen veld won.

Een' byzonderen trek zien wy alvroeg aen onze letterkunde eigen. De zucht voor orde en godsdienst, die trouwens ten allen tyde by den volkstam bestaen heeft, moest noodzakelyk haren invloed op de letterkunde uitoefenen. Wy hebben gezien hoe Maerlant zyne tydgenooten tegen de fransche lichtzinnigheid waerschouwde en hen tot deugd en godsdienst aenwakkerde. Sedert bleef het leerdicht een der voornaemst beoefende soorten, en een' tyd lang schier uitsluitelyk gebruikt.

Lang door het vreemde onderdrukt, herwon eindelyk de tael hare onafhanglykheid; maer in de zuidelyke Nederlanden kwam weldra 's vreemdelings dwangjuk haer drukkender dan ooit herknellen, en de dichters, die geroepen schenen om de vaderlandsche letterkunde in Belgie eenen nog ongewonen trap van luister te doen beklimmen, werden genoodzaekt hun vaderland te ontwyken, en werkten krachtdadig mede om den zetel der ware poezy aen genen kant van den Moerdyk over te brengen. Een tyd lang nog behield Belgie waerdige zangers. Maer, eilaes! weldra kwam barbaerschheid hare zwarte vlerken over het ontzenuwde Belgie spreiden, en gedurende eene geheele eeuw bleef het stikdonker. Sedert is het langzamerhand helderder geworden, en thans mogen wy, met billyke hoop, op eene gelukkige toekomst vertrouwen. Willen wy echter op een duerzaem bestaen rekenen, het is tot de volkstael dat wy ons met liefde moeten wenden. Haer beoefenen en opbouwen zal ons uit de zedelyke slaverny helpen, waerin wy nog gekluisterd liggen. Neen, met Frankryk kunnen, noch mogen wy ééne lyn houden. Tusschen ons kunnen

[p. 283]

geene andere banden dan van vreedzame naburen bestaen. Frankryk moet alle hoop op verovering verwerpen door ons te leeren waerderen. En hoe zouden wy by den vreemde ons kunnen doen achten, zonder zelve het gevoel van volkswaerdigheid te bezitten? Of wil men dat wy in tael en zeden aen Frankryk behooren? Voor zulke redeneringen trekt men thans in Vlaenderen de schouders op. Neen, wy behooren tot den duitschen stam, en wat dezen oorspronglyk eigen is, is het onze. Thans ook reikt Duitschland ons als kinderen van eenen stam de hand toe, terwyl Frankryk ons als eene bastaerdteelt met versmading bejegent. Aenveerden wy beide betooningen van toegenegenheid en van afkeer. Het zyn de uitdrukkingen van een innig gevoel, dat zoo wel by de volkeren als by enkele persoonen zich veropenbaert. Zyn wy als voorheen Duitschers van den nederlandschen stam, zyn wy Belgen!

einde.