Vernuft, gevolg van ver loren onnoozelheid.
DE reine onnoozelheid, geveiligd voor de zonden,
Had by zich, tot behulp, al wat zy noodig had;
Maer, toen zy, door bedrog en boosheid, was geschonden,
En dus, gansch arm en naekt, als op een' mesthoop, zat,
Zogt nooddwang list, en heeft de konsten uitgevonden.
Behoefte bragt den mensch tot vroeten in den grond;
De kruiden gaven wel het voedsel allerwegen,
Maer vieze keur bedorf den smaek, en gaf den mond
Een walg, door 't lang gebruik dus stond hem alles tegen,
Tot dat de schrandre zorg een ander middel vond.
De tyd gaf aen 't vernuft gedurig stof tot zoeken;
Het vinden van het eene ontdekte 't andre spoor.
De mensch begon den mensch, in 't speuren, te verkloeken;
De schranderheid won veld; de wetenschap drong door,
En kroop tot diep in de aerde, in onbekende hoeken.
't Geluk ontstak den moed, om alles te bestaen:
De Roekeloosheid, stout in 't tarten der gevaren,
Bestond zelfs van haer' grond, en over zee, te gaen,
Dreef, op een vlottend hout, door ongestuime baren,
Koelmoedig en gerust, als op een effe baen.
| |
De preutsche Hoovaerdy weet uit gekeurde steenen,
Uit schulp, uk visch en worm, voor zich, een weitsche prael,
Die zin en oog voldoet, met aertigheid te ontleenen,
Dat zy zich zelf niet kent, en schittert meenigmael,
In die geleende pronk, als, met een licht, omschenen.
De ontuchtige Overvloed teelt weelde en overdaed,
En, walgend van 't vermaek, dat ligtlyk is te krygen,
Ontziet geen dartle moeite, in wellust onverzaed,
Die zyn begeerlykheid, naer vreemd genot, doet hygen,
Verteert zich zelf', en houd, in 't wenschen, pael noch maet.
De Heerschzucht, uit begeerte, om alles te overheeren,
Gebruikt geweld en magt, en forsse dwinglandy,
Om haren evenmensch gehoorzaemheid te leeren,
Opdat hy, dus geboeid, in strakke slaverny,
Hare overmagt, gelyk een' God, op aerd zou eeren.
Maer 't snoodst van allen is de dwaze Gierigheid,
Die laet haer land en erf, en gaet vrywillig dolen,
Die speurt de starren naer, met schrander onbescheid,
Die dringt ten afgronde in, door ongerepte holen,
En zoekt, met vlyt en list, wat daer verborgen leit.
Zy duikt tot op den grond, in 't diep der holle baren,
En worstelt met de zee, om den gesloopten buit;
Het droevig schouwtoonneel van duizende gevaren
Verschrikt haer schraeplust niet, maer lokt de heblust uit,
En streelt de grage hoop van schatten te vergaêren.
| |
En wat toch is het eind van dit gewoel? de Dood,
Een welgepast beloop van noodlooze ydelheden,
Die al de vrucht daer van verzamelt, in zyn' schoot,
Den zoeker overvalt, of, door zyn trage schreden,
Het slepend leven rekt, en 't naberouw vergroot.
|
|
Auteursrechtvrij