Weeën in de nacht

Ervaringen van een vroedvrouw

[p. 33]

13 Bescheidenheid en autonomie

Autonomie betekent recht op zelfbeschikking. Bij het geboorteproces wil dat zeggen dat een vrouw zoveel mogelijk zélf de verantwoordelijkheid neemt voor haar bevalling. Veel Nederlandse vrouwen zijn tijdens het bevallingsproces al zo zelfstandig en autonoom, dat zij de verloskundige slechts ‘gebruiken’ voor deskundige ondersteuning op de achtergrond. In die gevallen, waarbij alles goed gaat, speelt de verloskundige eigenlijk nauwelijks een rol van betekenis. Een van de belangrijkste eigenschappen van een verloskundige is dan ook het vermogen om bescheiden te kunnen zijn en de bereidheid te hebben om zichzelf overbodig te maken. De verloskundige is tijdens de bevalling dan vooral een procesbewaker op de achtergrond. Ze is dan bij wijze van spreken als een vlieg op het behang, die slechts toekijkt en er van een afstandje op toeziet dat de bevalling normaal verloopt, niet wordt verstoord en de vrouw stimuleert het samen met haar partner zoveel mogelijk zelf te doen.

In diverse westerse landen wordt het begrip ‘autonomie’ echter totaal anders geïnterpreteerd. Zo kent men in Frankrijk de wettelijke bepaling dat een vrouw bij elke bevalling recht heeft op een ruggenprik. En in de Verenigde Staten betekent autonomie dat je zélf mag beslissen of

[p. 34]

eisen dat het een keizersnede wordt en wanneer die zal plaatsvinden. Zo wordt in de Verenigde Staten in diverse bladen zelfs geadverteerd met commerciële teksten als ‘Take a caecarean section in our hospital and keep your vagina honeymoon fresh!’. De angst voor de bevalling, voor de pijn die ermee gepaard gaat, én de angst voor wérkelijke autonomie, wordt daar op een grove en commerciële wijze misbruikt. Het lijkt alsof je in die landen keuzevrijheid hebt en er sprake is van autonomie, maar in werkelijkheid dient dit systeem slechts het commerciële en juridische belang van ziekenhuizen, die hierdoor een steeds grotere monopoliepositie krijgen. Wérkelijke keuzevrijheid bestaat daar niet. Wat er wel bestaat is slechts de illusie van vrijheid van keuze.

In Nederland betekent het recht op autonomie iets heel anders. Natuurlijk zijn de mogelijkheid van een ruggenprik en een keizersnede op de achtergrond altijd aanwezig. Maar het Nederlandse verloskundigensysteem is er vooral op gebaseerd om vrouwen zoveel mogelijk meester te laten zijn over hun eigen lichaam en bevalling. Niet door de bevalling uit handen te nemen, maar door vrouwen de kans te geven hun bevalling met steun en aanmoediging en zonder hulpmiddelen zelf te laten volbrengen, in de wetenschap dat hiermee haar zelfvertrouwen en zelfrespect het meest zijn gediend. De essentie is dat met een beetje aanmoediging op de goede momenten vrouwen hun gevoel van autonomie juist kunnen vergroten. Nederlandse vrouwen zijn in het algemeen heel sterk en kunnen hun bevalling vaak met een minimum aan professionele ondersteuning volbrengen. In een onbescheiden en totaal vermedicaliseerde verloskunde, zoals bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, is deze zienswijze absoluut ondenkbaar. Natuurlijk komt er tijdens een bevalling een moment waarop een vrouw denkt de pijn niet meer aan te kunnen. In de landen waar de verloskundige hulp in de ziekenhuizen een buitenproportionele rol heeft aangenomen, herkent men deze momenten natuurlijk ook. Maar daar reageert men met het instant aanbieden van vergaande pijnstilling of ruggenprikken. De vrouw heeft dan geen enkele autonomie meer, zij is immers overgele-

[p. 35]

verd aan apparaten en machines en de bevalling zal haar achteraf veel minder trots en zelfvertrouwen geven.

Het Nederlandse systeem is erop gericht om nét iets verder te gaan, om de vrouw juist dóór die moeilijke momenten heen te helpen, waardoor zij zichzelf overtreft en haar autonomie en zelfrespect juist vergroot. Daardoor zal ze met voldoening en trots op haar bevalling terugkijken. Zij heeft het immers zélf gedaan.