Woord vooraf
We zouden van ds. H.P. Scholte kunnen zeggen dat hij - hoewel één van de leiders van de Afscheiding van 1834 geworden - in een bepaald tijdvak van zijn leven, ongeveer 1826 tot zijn emigratie in 1847, heeft gestaan op de grens van de geestelijke wereld van Réveil en Afscheiding. Dit boek legt hiervan getuigenis af.
We komen in een ander klimaat, een ander geheel van personen en landstreken, dan in de voorgaande delen uit deze reeks over de Afscheiding van 1834. Dit deel bevat behalve 44 briefjes en blaadjes, in bijlage I genoemd, onder meer 131 brieven aan H.P. Scholte, geschreven door personen die, op misschien enkelen na, allen behoren tot de kring van het Réveil in Nederland of daarbuiten.
De brieven werden gevonden in de Scholte Papers, bewaard in Central College, Pella, Iowa, U.S.A. Met het DERDE, VIJFDE en dit ZESDE DEEL is het Scholte-archief - een gering aantal minder belangrijke stukken daargelaten - in druk verschenen, met uitzondering van een gedeelte van de ‘Handelingen van de Opzieners der onderscheidene Gemeenten in de Provinciën Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Holland’ - deze handelingen zijn de notulen van provinciale vergaderingen (particuliere synoden) over de jaren 1836-1840. Die van (Beneden-)Gelderland zijn in substantie gepubliceerd in het EERSTE DEEL (293-298), die van Noord-Holland in hun geheel in het DERDE DEEL (333-365). Wij hopen de overige notulen op te nemen in het ZEVENDE DEEL: Zuid-Holland; classes Rotterdam en Leiden.
We willen gaarne enige personen bedanken, die ons op de een of andere wijze hebben geholpen. Voor ons waren zowel persoons- als aardrijkskundige namen minder vertrouwd dan die welke voorkomen in eerdere delen: de bewoners van de Alblasserwaard werden die van Brussel, de rivier de Waal het Meer van Genève - in plaats van discussies over de Dordtse kerkenorde kwamen vragen over de waarde van de Drie formulieren van enigheid en over het Nederlandse staatsrecht...
Ook nu, evenals in drie vorige delen, willen wij de dames en heren van het Department of Archives, Central College, Pella, Iowa, hartelijk danken voor hun medewerking bij het zoeken en reproduceren van de documenten in het Scholte-archief. We ondervonden hulp van prof. dr. H. Boudin te Brussel ten aanzien van de geschiedenis van het Belgisch protestantisme in de vorige eeuw; de heer J. van Egmond, leraar Frans, te Groningen, hielp ons bij de transcriptie en vertaling van enige Franse teksten; dr. A. de Groot, redacteur van het Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme, te Utrecht, verschafte ons een aantal biografische gegevens; dra. R. Hoorn, lerares geschiedenis, te Groningen, deed hetzelfde en daarnaast verrichtte zij een onderzoek in een tweetal archieven te Genève; de heer J. Meinema, ver-
Auteursrechtelijk beschermd