| |
| |
| |
Literatuur / bronnen
A. Algemene werken betreffende de Afscheiding, tijdschriften etc.
H. Algra, Het wonder van de 19e eeuw, Franeker 1966. |
‘De Bazuin’, (1e nummer 4 aug. 1853). |
F.L. Bos, Archiefstukken betreffende de Afscheiding van 1834, deel I-IV, Kampen 1939-1946. |
J. Bosch, Figuren en aspecten uit de eeuw der Afscheiding, Goes 1952.
- | Om waarheid en recht - Eenige strijdschriften, smeekschriften en smaadschriften uit de dagen der Afscheiding, Kampen 1933. |
|
J.C. van der Does, De Afscheiding in haar wording en beginperiode, Delft 1933. |
Handelingen van de Synoden van de Christelijke Afgescheidene gemeenten en van de Christelijke Gereformeerde kerk (1836-1892). |
Handelingen van de Algemeene Christelijke synode der Hervormde kerk in het koninkrijk der Nederlanden, 1830-1847. |
Honderd dertig jaar gemeenten en predikanten, uitgave van het algemeen bureau van de Gereformeerde kerken in Nederland, Utrecht 1964. |
Jaarboekje voor de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde kerk etc. vanaf het jaar 1856. |
G. Keizer, De Afscheiding van 1834, Kampen 1934. |
Officiëele stukken betreffende den uitgang uit het Nederl. Herv. kerkgenootschap van de leeraren H.P. Scholte, A. Brummelkamp, S. van Velzen, G.F. Gezelle Meerburg en dr. A.C. van Raalte, Kampen 1863. |
L. Oostendorp, H.P. Scholte - Leader of the Secession of 1834 and Founder of Pella, academisch proefschrift V.U., Amsterdam, Franeker 1964. |
‘De Reformatie’, tijdschrift uitgegeven en hoofdzakelijk geschreven door ds. H.P. Scholte.
Serie I, 8 delen, 1837-1840; serie II, 8 delen, 1841-1845; serie III, 3 delen, 1846-1847. |
|
‘De Stem’, 1851-1863 |
‘De Wachterstem’, jaar 1857 (no. 1-53). |
J.C. Rullmann, De Afscheiding in de Nederlandsch Hervormde kerk der XIXe eeuw, Kampen, 1930. |
J. Verhagen Jr., De geschiedenis der Christelijke Gereformeerde kerk in Nederland, Kampen 1881. |
W. Volger, De leer der Nederlandsche Hervormde kerk (1816-1852), academisch proefschrift V.U., Amsterdam, Franeker 1946. |
L.H. Wagenaar, Het Reveil en de Afscheiding, Heerenveen 1880. |
W.J. de Wilde, Geschiedenis van Afscheiding en Doleantie van Hervormd standpunt gezien, Wageningen z.j. |
I. de Wolff, De strijd om de kerk in de 19e eeuw, Enschedé 1954. |
J.A. Wormser / J.C. Rullmann, Een schat in aarden vaten
I. | Albertus Christiaan van Raalte, Nijverdal 1915 |
II. | Hendrik Peter Scholte, idem |
III. | Hendrik de Cock, idem |
IV. | Simon van Velzen, Nijverdal 1916 |
V. | George Frans Gezelle Meerburg, Baarn 1919. |
|
| |
| |
| |
B. Plaatselijke en regionale kerkgeschiedenis
Joh. de Boer, De Gereformeerde kerk van Zuid-Beijerland 1836-1936, Rotterdam 1936. |
K. Deddens e.a., Geroepen om vrij te zijn, Gedenkboek Leerdam 1835-1960, Culemborg 1960. |
K.J. Kapteyn, Het gedenken van de daden des Heeren, 75-jarige herinnering aan de Afscheiding te Giessendam en Neder-Hardinxveld, 1835-1910, Sliedrecht 1910. |
G. Keizer, Uit de geschiedenis der Gereformeerde Kerken, Vuren - Herwijnen - Ommeren - Tiel, 1835-1853, 2e druk, Kampen 1905. |
G. Keizer, Herinneringen uit de dagen der ‘Afscheiding’, in Jaarboekje voor de Gereformeerde Kerken in Nederland voor het jaar 1906, pag. 22-33 - (betreft Beneden-Gelderland). |
Kerkhistorische Kroniek, redactie H.M. Stoppelenburg, 's Heer Arendskerke (Zld.). Tot heden verschenen de jaargangen 1-6 (1964-1970). |
J. de Lange, De Afscheiding te Leiden, Rotterdam 1934. |
Chr. W.J. Teeuwen, Wegen Gods in Gelre - een bijdrage tot de geschiedenis der Afscheiding op den noordoostelijken Veluwerand, Kampen 1935. |
D.H. Th. Vollenhoven, De Afscheiding in de residentie in het midden der 19e eeuw; in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde, zesde reeks, zesde deel 1928. |
J. Wesseling, Afscheiding en Doleantie in de stad Groningen (1834-1900), Groningen 1961. |
| |
C. De Kruisgezinden
F.L. Bos, Kruisdominees - Figuren uit de Gereformeerde kerk onder 't Kruis, Kampen 1953. |
J.C. van der Does, Kruisgezinden en separatisten, 2e druk, Franeker z.j. Notulen van de Algemeene kerkelijke vergadering van de opzieners uit onderscheidene gemeenten der Gereformeerde kerk (onder het kruis) in Nederland; 1844-1869. |
J. van Raalte, Wat was de Gereformeerde kerk in Nederland? De geschiedenis van de ‘Kruisgezinden’, Goes 1954. |
| |
D. Speciale onderwerpen
Bibliotheek van oude schrijvers, uitgave van Lindenburgs boekhandel en antiquaraat, Rotterdam 1968. |
H. Bouma, Een vergeten hoofdstuk - Een bladzijde uit de worsteling van de sedert 1834 wedergekeerde kerken voor gereformeerd schoolonderwijs, Enschedé 1959. |
H. Bouwman, De crisis der jeugd, Kampen 1914. |
Jan van Brakel, ds. L.G.C. Ledeboer - zijn leven en kerkstrijd, 2e druk, Utrecht 1960. |
A. van den Brink, Het zichzelven verdrukkend Sion - het onrechtvaardig uitoefenen der kerkelijke tucht in de Christelijke Afgescheidene gemeente te Amsterdam, Amsterdam 1842. (Kon. Bibl. pamflet 28000) |
H.J. Budding/W. van Nas, Nagelaten geschriften van H.J. Budding, Rhenen z.j. |
Helenius de Cock, Hendrik de Cock, eerste afgescheiden predikant in Nederland beschouwd in leven en werkzaamheid, twee delen, Kampen 1860, 1864.
- | Na vijftig jaren - Feestrede bij de herdenking der Afscheiding te Ulrum. |
|
Gerrit Demper, Eigenhandig geschrift van den heer Gerrit Demper, geboren te Langerak den 6den Juli van 't jaar 1793, en aldaar overleden 26 Augustus van 't jaar 1855. |
D. van Dulst, Een woord tot opwekking aan mijne land- en geloofsgenooten, aangaande mijne uitleiding uit het zoozeer vervallen en verbasterd kerkgenootschap, 's-Gravenhage 1835. |
W.F. Emck Wz., Kroniek van Gorinchem 1230-1927, Gorinchem 1929. |
H.A. van Gogh, Van Arkel's Oude Veste (Gorinchem), Gorinchem 1898. |
| |
| |
J.H. Gunnink, H.J. Budding - Leven en arbeid, Rhenen 1909. |
G.M. den Hartogh, Het Christelijk Gereformeerd Seminarie te Amsterdam, (1850-1852) Delft 1939. |
J. Hasselman, De Afscheiding der geloovigen van het Herv. kerkbestuur en genootschap in Nederland, getoetst aan het Woord Gods, 's-Gravenhage 1841. |
M.E. Kluit, Het Reveil in Nederland, Amsterdam 1936. |
Gera Kraan-van den Burg, Brandende harten - De geschiedenis van Maurits en Suze van Hall, Kampen 1961 (historische roman). |
H.H. Middel, Eenvoudig verhaal van Gods menigvuldige reddingen uit de grootste nooden, 's-Gravenhage 1866 (latere drukken zijn uitgegeven bij Den Hertog, Utrecht).
- | Gods vrije genade verheerlijkt in het zalig afsterven van Anna Harmina Middel dochter van H.H. Middel, Den Hertog, Utrecht. |
- | De treurigste staat der geloovigen - predicatie naar aanleiding van Psalm 88 vers 6a, Utrecht z.j. |
- | Wonderen van Gods genade - leerrede over Ezechiël 16 vers 6-8, Ter Aa z.j. |
|
Overgeschoten brokskens - Verzameling van brieven nagelaten door geliefde kinderen Gods, eerste en tweede bundel, Gorinchem 1930 en 1933 (deze bundels bevatten een groot aantal brieven van o.a. Machiel Verbeek uit Nieuwaal). |
M.W. Schakel, Geschiedenis van de hoge en vrije heerlijkheden van Noordeloos en Overslingeland, Noorduijn en Zn., Gorinchem 1955. |
K. Schilder, De dogmatische beteekenis der ‘Afscheiding’, Kampen 1934. |
H.P. Scholte / J.A. Wormser, Aanmerkingen betreffende een geschrift, getiteld: Verslag van de synode der Afgescheidene Gereformeerde gemeente in Nederland - 1840 - Amsterdam, Hoogkamer & Comp., Amsterdam 1841.
- | Verbondsbevestiging - predikatie over Deuteronomium 16 vers 17 en 18, Amsterdam 1837. |
|
Klaas Smit, Iets over vrijheid en scholen of overweging der beide vrijheids-besluiten van den 5 Julij 1836 en 9 Januarij 1841 - met een voorrede van L.G.C. Ledeboer, 's-Gravenhage 1846. |
F. Staal Pz., De apostel van Zeeland (Ds. Cornelius van der Meulen), Bruinisse z.j. |
A. van Stuyvenberg e.a., 1838-1938 Ledeboer herdacht, Rotterdam 1938. |
C. Timmer, Eenige gedichten aan zijne vrienden nagelaten door den godzaligen C. Timmer van Nieuwaal, z.j. |
Uitvoerig en Beredeneerd Verslag van den toestand der Gemeente Gorinchem over het jaar 1859, Gorinchem 1860. |
Van 's Heeren wegen, De Afscheiding van 1834 op 10, 11 en 12 October 1934 te Utrecht herdacht, Kampen 1934. |
Van strijd en zegen, Gedenkboek van het Christelijk onderwijs 1854-1904, eerste oplaag, Leiden 1904. |
C. Veenhof, Prediking en uitverkiezing - Kort overzicht van de strijd gevoerd in de Christelijk Afgescheidene Gereformeerde kerk tussen 1850 en 1870 over de plaats van de leer der uitverkiezing in de prediking, Kampen 1959 (men zie de belangrijke literatuurlijst op pag. 141-143). |
S. van Velzen e.a., De schorsing van vier kerkeraadsleden der Christelijk Afgescheidene gemeente te Amsterdam, Amsterdam 1840.
- | Gedenkschrift der Christelijke Gereformeerde kerk bij vijftig-jarig jubilé, 14 October 1884, Kampen 1884. |
|
Dirk Verheij, Brieven van Dirk Verheij, overleden te Giessendam den 3 Junij 1860, Gorinchem 1861.
- | Gedachtenis. Een laatste woord aan mijne familie en betrekkingen etc., benevens een kort verhaal van de leiding in den bekeeringsweg, welke de Heere gehouden heeft met den schrijver, Den Hertog, Utrecht z.j. |
|
A.M. Wessels / H.M. Stoppelenburg, Een merkwaardig vijftal - Ds. B. Smytegelt, ds. H.J. Budding, ds. D. Bakker, ds. P. van Dijke, ds. L. Boone, Vianen 1969. |
| |
| |
| |
E. Landverhuizing (naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika)
Classis Holland, Minutes 1848-1858, Grand Rapids, Michigan 1950. |
Charles L. Dyke, The Story of Sioux County, second edition, Orange City, Iowa 1942. |
J. van Hinte, Nederlanders in Amerika, deel I en II, Groningen 1928.
- | Netherlanders in America, The University of Michigan Press 1955. Leiden 1947. |
|
Henry S. Lucas, Dutch immigrant memoirs and related writings, I en II, Assen 1955.
- | Netherlanders in America, The University of Michigan Press 1955. |
- | Ebenezer 1847-1947, The Netherlands Information Bureau, New York City, Booklet no. 15, 1947. |
|
Jan Nollen, De Afscheiding, Een gedenkschrift, Orange City, Iowa 1898. |
H. Picard, Belangrijke berigten uit Noord-Amerika, Hoogkamer & Comp, Amsterdam 1847.
Boekje bevat brieven van o.a. ds. H.P. Scholte, Teunis Keppel en Pieter Welle (afkomstig uit Gorinchem). |
Een exemplaar van het boekje bevindt zich in The Library of Congress, Washington D.C. |
|
P.J. Risseeuw, Landverhuizers, Baarn 1959.
Trilogie: Vrijheid en brood - De huilende wildernis - Ik worstel en ontkom. Historische roman. |
|
Leonora R. Scholte, A Stranger in a Strange Land, Grand Rapids, Michigan 1942. |
Souvenir History of Pella, Iowa, 1847-1922, Pella, Iowa 1922. |
Sjourd Aukes Sipma, Brief aan de ingezetenen van Bornwerd etc. inzake Pella, Dockum 1848 (brief van 16 maart 1848). |
K. van Stigt, Geschiedenis van Pella, Iowa en omgeving, deel I, II en III, Pella 1897.
- | Nekrologie - Alphabetisch register van de overledenen in Pella, Iowa en omstreken van 10 jaar oud en daarboven (1870-1899), Pella, Iowa 1900. |
|
B.H. Wabeke, Dutch emigration to North America 1624-1860, The Netherlands Information Bureau, New York, 1944 no. 10. |
J. van der Zee, The Hollanders of Iowa, The State Historical Society of Iowa, Iowa City 1912. |
| |
F. Fotocopieën van stukken bewaard in The Department of Archives, Central College, Pella, Iowa, U.S.A.
1. | Rekening van Uitgaaf en Ontvangst betrekkelijk de Landverhuizing. N.B. Folio 107 bevat de post ‘Chr. Afgesch. Gem. van Utrecht - 13 febr. 1847: vijfduizend gulden van den verkoopprijs van het kerkgebouw’. |
2. | Handelingen van de opzieners der onderscheidene gemeenten in de provinciën Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland.
N.B. Deze notulen omvatten ook enige provinciale vergaderingen van Noord-Holland.
Zij omspannen het tijdvak 17 januari 1836-30 oktober 1840 en tellen 237 folio pagina's, in handschrift van Isaac Overkamp, de secretaris van ds. H.P. Scholte. |
|
3. | Lijst der texten waarover gepredikt is door ds. H.P. Scholte (17 maart 1833-30 december 1838). |
4. | Laurens van Bergeijk, Een geschiedenis van vijf en twintig jaren van den Wel-Eerwaarden Leeraar H.P. Scholte, Bedienaar des Goddelijken Woords etc. Pella, Iowa, 22 juli 1855 - naschrift is gedateerd 23 april 1858. |
| |
G. Archiefstukken bewaard in Nederland
Notulen Christelijke Afgescheidene gemeente te Gorinchem vanaf 4 juni 1839. |
Lidmatenregister Christelijke Afgescheidene gemeente te Gorinchem. |
| |
| |
Notulen van de ‘provinciale’ en classicale vergaderingen der Chr. Afgesch. gemeenten in ‘Beneden-Gelderland’ 1838-1840. |
Notulen van de classis (Dordrecht-) Gorinchem van de Chr. Afgesch. gemeenten 1842-1849. |
Notulen classis Gorinchem (waaronder Beneden-Gelderland ressorteerde) van de Chr. Afgesch., later Christelijke Gereformeerde gemeenten 1849-1881. |
Notulen provinciale vergaderingen Zuid-Holland van de Christelijke Afgescheidene gemeenten etc., vanaf 13 december 1842. |
| |
H. Verder werden onder meer de volgende archieven geraadpleegd:
Gemeentearchief Gorinchem. |
Gemeentearchief Amsterdam. |
|
Archief Departement van Hervormde en andere Erediensten.
- | rechtbank te Gorinchem. |
- | rechtbank te Tiel. |
- | rechtbank te Dordrecht. |
|
Rijksarchief van Gelderland te Arnhem. |
Provinciaal archief te Arnhem. |
Huisarchief Brakel (R.A. Arnhem) |
|
Archief der gemeente Brakel (Brakel, Aalst, Poederoyen, Zuilichem). |
Archief der gemeente Kerkwijk (Gameren, Nieuwaal, Bruchem, Nederhemert, Kerkwijk). |
|
Archief Hervormde gemeente te Gorinchem, Brakel, Poederoyen en Loevestein, Aalst, Nederhemert, Well, Gameren, Nieuwaal, Zuilichem, Tricht.
- | classis Zaltbommel van de Nederlandse Hervormde kerk. |
- | classis Tiel van de Nederlandse Hervormde kerk. |
|
|
Archief van de Gereformeerde kerk te Leerdam, Gameren, Herwijnen, Well, Middelburg, Deventer, Arnhem, Wolphaartsdijk, Utrecht. |
|
|