Logo DBNL
Kronyken der straten van Antwerpen. Deel 3 (1843)

Kronyken der straten van Antwerpen. Deel 3

(1843)–Domien Sleeckx–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige

De Lange Wapper.
(1840.)

‘Myn naem, antwoordde de vreemdling, myn naem kent gy - er is géén kind dat myn naem niet kent - er is géén hond in Antwerpen, die my niet beter kent dan zyn meester.’
H. Conscience. Phantazy.

I.

Op eene der toen kortelings langshenen de werf peplaetste banken, niet verre van de Burgtplein, waer men na zoo vele onvernoegende proeven, eindelyk den voetzuil in gereedheid had doen brengen, die eenige dagen later, het tydelyke afbeeldsel van den onsterflyken vorst onzer

schilderschool moest ontvangen, zaten op den avond voor de zoo veelbelovende Rubensfeesten twee persoonen. Eene derzelven, een jongman van omstreeks de achtien jaren, staerde met zulke onachtzame blikken op de zachtvoortrollenden Scheldegolfjes, dat het gemakkelyk te zien was, dat hy zich niet byzonder wel vermaekte in het gezelschap des anderen, een zeventigjariger, die van zynen kant, ook niet veel aendacht op zyn makker scheen te slaen, en met eene zonderlinge uitdrukking van spyt, en misnoegen op het aengezigt, in de rigting van het Burgtplein blikte. De kaeijen en de rivier zelve waren buitengewoon eenzaem. Geen enkele wandelaer vertoonde zich tusschen de twee reijen verschgeplante boompjes, die ons slechts binnen eenige jaren hunne weldadige schaduwe beloven; geen enkele troep natiegasten was aen het lossen van het eene of andere schip bezig; geen enkel schuitje, geen bootje doorkruiste den door de ondergaende zon tooverachtig verlichten spiegel des strooms. Het was als of al de bootsgezellen der vaertuigen, welke echter in groot getal tegen de wal lagen, zich zoo wel als al het werkvolk en de gewoonlyke bezoekers van Antwerpens schoonste wandelplaets, naer het midden

der stad hadden begeven, om zich in het bezigtigen der menigvuldige toebereidselen voor het reuzenfeest, en de drokke bezigheden der onvermoeijelyke Palleerders, te verlustigen. Alleen twee stokoude grysaerds schenen na eenigen tyd, van den kant der dokken, langzaem onze twee gezellen te moeten naderen.

Op dit oogenblik sloeg het juist acht ure op Onze Lieve Vrouwe toren. Eenige minuten later begonnen het gedonder des grof geschuts en het gelui van al de klokken der acht kerken van Antwerpen, het feest der volgende dagen aentekondigen. Door dit gebulder, door dit gelui, en nog meer door zeker slach van verward en onverklaerbaer feestrumoer, dat boven dit alles uitjoelde, opgewekt, verstoutte zich de jongeling eindelyk zyn gryzen makker aentespreken!

- Welnu, grootvader! Gaen wy niet haest de stad in, vroeg hy half geeuwend.

- Wanneer gy wilt, Gustaef, antwoorde deze. Ik heb al gezien wat ik verlangde, voer hy bedenkelyk het hoofdschuddende voort. Ik kon niet gelooven dat myne stadgenoten zoo achteloos van 's lands roem waren geworden. In mynen tyd..... Maer ik vergeet altoos jongen

dat gy in het geheel tot mynen tyd niet te huis hoort, sprak hy, eene onbedwingbaer uitdrukking van ongeduld op des jongens wezenstrekken bemerkende: gy brandt reeds van verlangen u tusschen de jubelende menigte te mengen, wier vreugdekreten ons tot hier toe tegenschallen. Welnu, laet ons gaen: ik wil uwe goedwilligheid niet langer op de proef stellen.

Dit zeggende vatte hy den arm des jongelings en poogde met behulp van denzelven van de bank optestaen, ten einde zich inderdaed stadwaerts te begeven.

Onderwyl waren de twee wandelaers, welke zy van verre hadden zien aenkomen, digt by de bank genaderd. In dezelven twee vrienden erkennende, liet de gryzaerd, tot groot misnoegen zyns jongen geleiders, den reeds vastgegrepen arm los, en zette zich weêr neder, om met meerder gemak hunne komst aftewachten. Spoedig zaten dezen nu ook op de bank, en spraken met den eersten, zoo als natuerlyk, over de luisterryke feesten, welke zich voor des anderdaegs bereiden, en die beloofden voor het minst de feestvieringen te zullen evenaren, welke zy in hunne jeugd hadden bygewoond.

Half treurig schudde echter by dit gezegde,

Gustaefs grootvader weêr het hoofd, wierp nogmaels een spytvollen blik op den voetzuil, en sprak op eenen buitengewoon mismoedigen toon:

- Ik weet het niet; maer, ziet gy wel, dit alles staet my niet aen, en voorspelt my niet veel goeds. Gy kunt my zoo veel gy wilt een ouden droomer noemen; maer ik geloof niet dat die feesten, aen het gedacht zullen beantwoorden, dat wy er hebben van opgevat.

- En waerom niet? vroeg een der gryzen, wyl hy zynen gezel, een zegepralenden blik toestuerde.

- Waerom niet? Om dat de plaets zelve waer men onzen grooten man wil zetten, misschien de ongeschikste is, die men in de geheele stad kon uitkiezen.

- Dat versta ik in geheel zoo niet, sprak de tweede bygekomene. Het beeld staet hier niemand in den weg, op eene van onze fraeiste plaetsen, en juist in het midden der Van Dyck- en Jordaens kaeijen... De meester tusschen zyne twee voornaemste discipelen.

- Ik ga u myn gevoelen uitleggen, hernam de grootvader: er moet in de plaetsing van het afbeeldsel eens grooten mans, volgens my, immer

ook eene groote gedachte opgesloten liggen. Zoo hebben ons stambroeders de Duitschers, zoo hebben wy zelven, over vyfentwintig jaren het nog begrepen. Staet, by voorbeeld onze Waterloosche Leeuw, dit gedenkstuk van den val des verdelgers van de vryheid der volkeren, niet met opgeheven klauw, naer het land gekeerd van waer de plaeg ons was toegekomen. Zal niet het reuzenbeeld van Arminius, den held der noordertelgen, met opgeheven zwaerd het Zuiden bedreigen. Waerom dan het beeld van onzen grootsten kunstenaer juist met het aengezigt naer het Westen keeren? Hy ook was een kind van het Noorden, en als zoodanig moest ook hy, dunkt me, veeleer met fieren blik op het Zuiden staren, dat van eeuwen her ons byna nooit dan smaed en verachting aenbragt.

Op het hooren dier voor zyne jeugdige en onbezonnen denkwyze, zoo vreemdklinkende woorden, vergenoegde zich de jonge Gustaef de schouders optehalen, wyl de eene vriend zyns grootvaders diens gevoelen enkel met een goedkeurend hoofdknikken beantwoordde en de andere zonder zich om goed- of afkeurende gebaerden te bekreunen, op zyne beurt zich aldus uitdrukte:

- Wat my het meeste tegen het hoofd springt, wat ik, ondanks al de verzekeringen der dagbladen zelve, niet kon gelooven, vooralleer ik het zag, is, dat men het standbeeld juist op eene plaets wil zetten, waer het ons niet dan onheil en rampen kan aenbrengen.

- Hoe meent gy dat? ...

- Hebt gy dan het verleden zoo verre vergeten, dat die plaets u niets meer herinnert. Weet gy dan niet meer hoe het er hier omtrent uitzag, voor dat de keizer het eenigste werk deed verrigten, dat hem in myne oogen waerlyk een groot man maekt: ik meen het aenleggen onzer kaeijen en dokken?

- Een groot man, vroeg spytig de grootvader? Gy bedriegt u zoo gy denkt dat hy eenigzins het nut onzer stedelingen in het oog had wanneer hy onze kaeijen begon.

- Om het even, antwoordde de ander, dat werk heeft hem mynentwege veel achting verworven. Gy weet zeker toch nog wel, welk werktuig zich voor dien tyd hier vlak over ons op de kaei bevond!

- De Kraen, wilt gy zeggen.

- Juist! En aen wien diende de Kraen, in vroegere tyden wel tot leunplaets?

- Aen wien? ..... Tot leunplaets...? ... Ik moet u bekennen.....

- Heugt u dan niets meer van de schrikvolle verhalen, welke men ons in onze jeugd deed van zekere sombere persoonaedje, die de stad en hare beklagenswaerdige burgers eeuwen lang ontrustte?

- Ha, ik begin te begrypen..... Gy bedoelt ongetwyfeld den... Lange Wapper?

- St! Stiller, als het u belieft, wie weet of... hernam de spreker byna bevende..... Kortom, het was hier, op het Kranenhoofd dat hy zich het laetste van al heeft opgehouden. Door het plaetsen van Lieve Vrouwebeelden, zoo als gy weet, ten stede uitgejaegd, heeft hy het hier nog jaren volgehouden waerschynlyk om dat zich geen enkel beeld in de nabyheid bevond en nog meer omdat hy hier in de Kraen eene gemakkelyke rustplaets vond, wanneer hy des avonds en des nachts de rivier wilde overzien; en het is alleen sedert het aenleggen der kaeijen en het wegnemen des werktuigs dat hy voor goed is verdwenen. Sedert eene lange reeks jaren hebben wy het geluk gehad niet meer van hem te hooren, en eensklaps, daer rigt men een standbeeld op, by het Kra-

nenhoofd, net als of men voornemens was hem nogmaels eene rustplaets te bezorgen. Kan men nu roekeloozer handelen?

- Ik geloof vrylyk dat gy uwe vrees overdryft, sprak glimlachend de voorouder des jongelings: in onze zoo verlichte eeuw is iets dergelyks niet meer te duchten.

- Ziedaer wat ik hem sedert meer dan eene uer voorlees, sprak de derde gryze, die, welke het beeld daer zeer goed geplaetst oordeelde: De Satan heeft op onze dagen, al wat anders te doen, dan zich onder dezen of genen fantastischen vorm aen de stervelingen te vertoonen.

- Al gelyk gy wilt, maer de toekomst zal u doen zien, of ik reden had van beducht te wezen.

- Is die zoo geduchte Lange Wapper niet hetzelfde als le Seigneur Que(*) waervan ik over eenige dagen in een voornaem fransch

schryver heb gelezen? Vroeg nu Gustaef, die ofschoon in het begin weinig aendacht aen het gesprek leenende, toch eindelyk door den naem van De Lange Wapper, zyne opmerzaemheid had voelen gaende maken.

- Ik geloof niet, sprak de Grootvader; althans, ik heb hem nooit met dien naem hooren noemen. Zoo het echter u aengenaem kon zyn, het een en ander over eene persoonaedje te vernemen, die eeuwen lang het voorwerp van menig avondgesprek uwer stadgenoten was en zelfs in de benamingen aen sommige onzer straten gegeven eene zekere rol speelde, zou ik myn vriend verzoeken ons eens te herinneren wat wy daer over in onze jeugd hoorden verhalen. Daer ik zelve sints dien vele sprookjes des aengaende heb vergeten, zou zyne dienstwilligheid, met my dezelven te herrinneren, my mede geen klein vermaek bezorgen.

Nieuwsgierig haestte zich Gustaef zyne bede by die zyns grootvaders te voegen. Gewillig bereidde zich dus de vreesachtige oude aen de begeerte van zyne vrienden te voldoen, onder beding alleen dat zy hem van hunnen kant, de trekken, welke hy mogt vergeten hebben, en zy nog wisten, zouden mededeelen. Hierin toege-

stemd zynde, bad hy het gezelschap zich een weinig verder van de door hem zoo geduchte Burgtplein te gaen nederzetten; en daer men niet naliet spoedig zyn verzoek intewilligen, begon hy eenige oogenblikken later in dezer voegen:

II.

Het is thans algemeen genoeg aengenomen, dat de Lange Wapper, (hier wierp de spreker nogmaels een niet al te gerusten blik naer het Kranenhoofd) in het geheel geen menschelyk wezen, maer inderdaed een der magtigste onder de helsche geesten was...

- Ik heb my echter wel eens laten gezeggen, dat het een voornaem, ryk Antwerpenaer was, die zyne ziel aen den duivel had verkocht, viel hem de oude, met wien hy gekomen was, in de rede.

- Myn vader zaliger, de Heer heeft zyne lieve ziel! een door en door bestudeerd man, sprak de grootvader van Gustaef, beweerde dat het

enkel een geleerde was geweest, wien zyne misschien ongewoone kennissen, in de natuerkundige en andere wetenschappen, als een toovenaer en later als den Satan zelven hadden doen beschouwen, gelyk het in vorige tyden niet zelden gebeurde.

- Al gelyk gy wilt, hernam de eerste, maer ik houd my overtuigd dat het een duivel moet geweest zyn; want byna geene enkele zyner daden die niet een waerlyk duivelschen stempel draegt. Hierby... Maer om het even. Ik wil u alleen volgens het algemeen gevoelen spreken; want wat my betreft, moet ik u zelf bekennen, dat ik gelukkiglyk nooit in het geval ben geweest de zaek in persoon te moeten beoordeelen, ofschoon ik meermalen in myne jeugd menschen heb gesproken, aen wie de Wapper al heel aerdige treken had willen spelen.

Wat de wyze, alsmede het tydstip betreft, waerop hy hier verscheen, dit is alweder iets, waerover misschien veel zou kunnen worden getwist. Ik zal my dus vergenoegen met u te zeggen, hoe ik zyne aenkomst, volgens my het best, heb hooren uitleggen. Over eeuwen stonden buiten de stad, en niet verre van de

nu verdwenen St.-Joriskerk, die toen misschien slechts eenige jaren aen de geloovigen was geopend geworden, een zeker aental linden boomen. Hier hadden zich op zekeren nacht een zoo aenzienlyk getal duivels, nikkers, kollen en andere helsch gespuis by een geslagen, dat hun geschreeuw en gehuil tot geheel de stad door was gehoord geworden. Op verschillende plaetsen waren er zelfs kinderen en oude vrouwen van schrik gestorven en heel de omstrek had er van geschrikt en gebeefd. In deze drukkende omstandigheden en om zulke onrustwekkende spookeryen in het vervolg te voorkomen, besloot de pastor van St.-Joris, des anderdaegs, aen het hoofd zyner geestelykheid processiegewys de linden eens te gaen bezoeken en van alle onzuivere geesten te doen ontruimen. Zulks geschiedde, en nooit heeft men sints eenig gerucht van dien aerd in de nabyheid dier plaets vernomen, waer men later by het vergrooten der stad, de straet bouwde, die wy nu nog de Lindenstraet noemen.

Een duivel of geest echter van den hoop was, zoo het scheen, den priestren, ontgaen; want dien zelfden avond werd hy reeds door eenige poorters, die laet te huis keerden, aen de Werf

gezien. Hy was zoo groot, beweerden zy, dat hy op het Kranenhoofd met zyne ellebogen over de Steenkraen lag naer het Scheld te zien. Des anderdaegs 's avonds werden vier van die zelfde burgers elk afzonderlyk door hem ontmoet: hy had van verre toen slechts de gedaente van een gewoon mensch, maer digt by hen gekomen werd hy eensklaps zoo groot als een toren, schrydde zyne beenen langs wederzyde tot tegen de huizen en dwong hen tusschen dezelven door te gaen. 'S morgens vond men twee van die burgers, den nek gekraekt, op straet liggen. Eene klare blyk dat de Lange Wapper, zoo begon men van toen af dien helschen geest te noemen, in het geheel niet wilde dat er over hem werd gesproken.

Sints is die duivel, dit spook of wat het dan ook wezen mogt, verscheiden eeuwen de stad Antwerpen blyven ontrusten, en het is nog niet zeer lang geleden dat hy van hier is vertrokken. Er leven zelfs op onze dagen, buiten ons drieën, nog persoonen genoeg, die zouden kunnen getuigen, wat al vreemde handelingen en poetsen de schrikbarend Lange Wapper, aen sommige hunner voorouders of derzelver vrienden en kennissen heeft doen ondergaen. Wel is waer dat

weinigen het zelf hebben gezien of ondervonden; maer evenwel zullen zy kunnen getuigen, het, zoo wel als wy, te hebben hooren verhalen van lieden, die het beproefden, er ooggetuigen van geweest waren of ten minsten het hadden hooren zeggen van persoonen, die het zelve hadden ondervonden.

Hier wendde de verhaler een vragenden blik naer de twee oudste zyner toehoorders, als om door hunne getuigenis de waerheid van zyn gezegde te doen erkennen, en eerst na zich door een goedwillig en veelbeduidënd knikken te hebben zien aenmoedigen voer hy voort.

- Ofschoon ik eigenlyk wel niet wil beweren, dat al zyne daden juist even kwaedaerdig waren, moet gy echter met my instemmen dat de minst gevaerlyke onder dezelven nog immer haren satanschen oorsprong verraden...

- Daerin ben ik het nu, in het geheel, met u niet eens, onderbrak hem zyn gezel; ik meen integendeel dat hy byna nooit of ten minsten zeer zelden de menschen benadeelde....

- Zeer zelden de menschen benadeelde! .... Ik vraeg u wel om verschooning, myn vriend! maer ik geloof dat gy de geschiedenis van den Wapper niet goed meer kent; anders...

- Ik geloof integendeel dat gy er veel van hebt vergeten: ik kan u meer dan... Kortom ik kan u trekken genoeg aenhalen, welke dit myn gedacht heel wel staven.

- Gy zoudt my verpligten met ze ons medetedeelen.

- Met vermaek! en zoo ten minsten die heeren te vreden zyn...

- Oh! zeker.... vertel maer op, begin... spraken eenstemmig Gustaef en zyn grootvader...

De andere ving aen:

- Het is u niet onbekend dat onze tegenwoordige Wapperbrug en Wapperrui dien naem alleen hebben gekregen, om dat inderdaed de Wapper onder de bogen dier rui, welke toen, gelyk onze tegenwoordig meest alle overwelfde ruijen, geheel openlag, volgens sommigen zyn gewoon verblyf hield. Natuerlyk hadden dus de bewooners der omliggende straten, den grootsten overlast, de meeste moedwilligheden van hem moeten lyden, indien de Wapper inderdaed een menschenhatende duivel geweest ware. Om u echter van het tegendeel te overtuigen zal ik u eenige trekken aenhalen, welke my, ik herrinner het my nu, door myne groot-

moeder, misschien honderdmalen en meer, werden verteld.

Het was op den boord dezer rui dat zich gewoonlyk de jongens uit de omstreken by het vallen van den avond vereenigden, om te spelen. Daer nu de Lange Wapper veel smaek in het gezelschap der kinderen vond, kwam hy gewoonlyk op het speeluer van onder zynen boog, schrydde met zyne lange beenen op den boord der rui, verborgd zich onder de gestalte van den eenen of anderen welbekenden kleinen jongen en speelde tot laet in den avond mede. Ik moet echter bekennen dat hy het spel in sommige gevallen op eene niet zeer heusche wyze deed eindigen. Wanneer er by voorbeeld, met den reep werd gespeeld, en dat elke jongen zyn best deed om het eerste op eene zekere bepaelde plaets te komen, dan liet de Wapper al de jongens hem eerst met hunne reepen voorbysnellen; maer wanneer hy zag dat de laetste jongen hem reeds vóór was, schrydde hy op éénmael met zyne Wappersbeenen over heel den reependen troep henen, liep weêr vooraen onder de gedaente van een kleinen jongen, en was gevolgentlyk de eerste by het gestelde doel. Andermalen wanneer er kwestie

was van het langst en het verst te reepen, hield hy het zoo lang vol, reepte hy zoo verschriklyk snel, dat de behendigsten het eindelyk, byna half dood van vermoeidheid, moesten opgeven.

Werd er Koppekentrap in den maneschyn gespeeld, dan kon hy natuerlyk niet mede doen, want, zoo als gy weet, in dit spel moet de jongen, die er aen is zoo lang de makkers naloopen, tot hy op de schaduwe van het hoofd van den eenen of den anderen heeft getrapt; en het is algemeen bekend dat de duivel geene schaduwe heeft. Maer speelden de kinderen Hoedekenschop dan kon hy eens regt goed zyn hart ophalen. Dit spel bestaet hierin, dat een der spelers zynen hoed zoo lang laet voortschoppen tot hy dien zelf heeft ingehaeld. Deed nu de Lange Wapper mede, en raekte hy den hoed, dan vloog deze hoog in de lucht, over de huizen heen, tot op de Brabantsche Koornmarkt. Moest hy integendeel zyn hoofddeksel laten voortschoppen, dan stootte de eerste jongen, die hetzelve met den voet wilde aenraken, zich zoo geweldig tegen eenen zwaren..... yzerenpot, dat hem, om zoo te zeggen, hooren en zien vergingen. Ten zelfden tyd hoorden dan de jongens een akeligen schaterlag ha! ha! ha! ha! ha! in de rui weergalmen, die

hun al spoedig liet begrypen dat hun onbeleefde speelmakker zich onder de sombere welfsels der rui om zyne nieuwe poets verblydde.

Wanneer wy ons nu van zyne poetsen aen de kinderen tot degenen wenden, welke hy soms wel aen groote menschen speelde, vinden wy waerlyk niet veel meer kwaedaerdigheid. Het is u mede waerschynlyk niet onbekend dat hy zich meermalen met het uitleuren van allerlei koopwaren, maer voornamentlyk van visch onledig hield. Niet verre van de Wapperrui woonde eens een oude, vrekkige Israëliet, in eene straet, die men toen nog de Vaertstraet, maer later naer hem de Jodenstraet noemde. Zekeren dag dat de Wapper in de gedaente eens vischverkoopers, met kabiljau voorby deze straet kwam, liet hy zich door dezen een heel fraei stuk aen een zeer geringen prys afkoopen. S'avonds meende onze Jood met den lekkeren visch eens goed te avondmalen; doch na eenige beten te hebben gegeten, wordt hy gewaer dat de visch allengskens van gedaente verandert. Hy eet nog voort en ontdekt eindelyk met afgryzen dat het fraeije stuk kabiljau louter gebraden spek was geworden.

In den namiddag van denzelfden dag kwam hy met een kruiwagen mosselen voorby de Bedden-

straet. Er zaten juist eenige vrouwen voor hare deur kant te werken. Spoedig biedt de Wapper haer zyne mossels aen. Op haer verzoek steekt hy er zelfs eene open om te laten proeven. Het scheen eene schoone mossel, maer wanneer eene van de vrouwen ze zou binnenhalen, was het eene slykmossel geworden. De Wapper opent eene tweede. Oh! nu zagen zy 't allen dat de mossel niet blanker, noch lekkerder kon wezen. Toen echter dezelfde vrouw ze weêr wilde inzwelgen, was de mossel in haren mond eene groote, dikke.... spinnekop geworden. Op den eigen stond was de vreemde mosselkruijer verdwenen en eenige oogenblikken later hoorde men hem op eenen spottenden toon zyne waer op de Eijermarkt schreeuwen.

Een slach van menschen, welke hy inderdaed, soms wel wat meer plaegden waren de dronkaerds, die zich door hunne eigen schuld buiten staet stelden aen zyne listen en lagen te wederstaen. Die speelde hy dan ook allerhande poetsen de eenen koddiger dan de anderen. Het meeste echter vermaekte hy zich met die genen, welke hy bewusteloos aen den eenen of anderen straethoek vond gevallen liggen, in hunnen slaep soms van verre van de stad te dragen. Zoo

woonde er in 1542 op de Breedestraet die toen nog de Beggynenstraet hiet(*), een jonge metser die byna alle zaturdagen gewoon was zyn weekgeld optedoen, dronken naer huis te keeren, en zyne ouders en huisgenoten dan veel overlast aendeed. Eens dat hy beschonken voor de deur eener kroeg was ingeslapen, welke toen op den hoek van de Happartstraet stond, werd hy door Lange Wapper bemerkt en aenstonds weggedragen. Denkt eens hoe hy niet moest onstellen, wen hy zich des morgens, wyd van de stad, in den Ouden God boven de Luithagen bevond.

Degenen zelfs, die minder beschonken, doch met eenen goeden roes s'avonds wat laet huiswaerts stapten, hadden van hem te lyden. Hy trad hen eenige treden achteruit altyd na. Hielden zy stil, hy ook; liepen zy, hy liep ook; zoodanig dat de ruimte tusschen hen en hem altyd dezelfde bleef. Wen dan eindelyk de ontruste beschonken, na al zweetende zyn huis bereikt en de deur achter zich vast toegesloten te hebben,

een venster op het eerste verdiep opende, om te zien waer zyn vervolger was verbleven, ontmoette hy den Wapper, die met beide zyne armen op den dorpel van het zelfde venster rustte en hem lagchende aenstaerde.

Op de gierigaerds had hy het ook nog byzonder gemunt.

In de Steenbergstraet, nevens den Fonteinengang, woonde er eens een, wien men om zyne buitengewoone vrekkigheid den toenaem van Schrok had gegeven. Deze man kweekte veel konynen, en vrydags bragt hy dezelven meestal op de Eijerenmarkt te koop. Eens had hem een deftig heer op een morgend al zyne beestjes afgekocht en dubbel betaeld. De goede sul verheugde zich bovenmate. Denkt hoe hy zich hebben moest, wanneer hy, te huis zyn geld willende nazien, vond dat hy niets dan kleine, ronde stukskens blek had ontvangen.

Zeker blyft het altoos waer, dat de behandelingen, welke hy, onverschillig aen burgers of buitenmenschen, aen oude of jongelieden, des avonds deed ondergaen, een veel min onschuldig voorkomen hadden dan die, welke hy in den dag pleegde. Nogtans zult gy met my moeten bekennen dat in al de gevallen, welke ik u

opnoemde en die ik ten minsten voor zoo echt geef als die, welke myn vriend ons kan verhalen, niet veel meer dan scherts ligt opgesloten, en dat het dientengevolge onregtvaerdig zou zyn, den Langen Wapper als eenen den menschen zeer schadelyken duivel aentezien.

III.

- Verre zy van my de gebeurtenissen, welke ons myn vriend mededeelde op eene welkdanige wyze in twyffel te trekken, nusprak weêr de andere gryze, zich tot Gustaef en diens grootvader wendende, daer echter die, welke ik u ga verhalen, niet min geloofwaerdig zyn, zult gy u, hoop ik, kunnen overtuigen dat de handelwyze van onzen met rede geduchten spookgeest, niet altyd even onschadelyk voor de burgers kon wezen.

Dat hy het gezelschap der kinderen minde, zal ik niet ontkennen; alleenlyk moet ik er byvoegen, dat hy zich somtyds niet vergenoegde hen door eene onverwachtte teleurstelling te ver-

wonderen. Meermalen als hy zich by de jongens voegde, die op de Stadsvesten met de knikkers speelden, koos hy een geheel ander doel. Nu, by voorbeeld, trachtte hy met hun al hunne knikkers aftewinnen, hen te bedroeven, kwaed te maken, en eindelyk de leelykste woorden, ja de schroomelykste godslasteringen te doen uitbraken; dan, willende met eene andere doenwyze het zelfde oogmerk bereiken, werkte hy om op zyne beurt al de knikkers of marmers welke hy by zich had, te verliezen. Wanneer nu de kinderen, blyde van zoo gelukkig te hebben gespeeld, te huis kwamen en hunne winst wilden laten zien, bevonden zy dat dezelve in kleine steentjes, in keitjes en soms wel in iets ergers was veranderd geworden.

Dit waren echter maer kleinigheden; in andere straten der stad, deed hy veel schroomelyker dingen. Op de Veemarkt, speelde hy eens meê Diefken, en deed zich behendig tot beul uitkiezen. Nu weet gy dat in dit spel de beul kwanswys een jongen moet ophangen. Maer wat gebeurde hier? Na eenen der speelmakkers eene strop om den hals te hebben gestrengeld, maekte de Wapper zich eensklaps zoo groot als het grootste huis der Veemarkt,

hing inderdaed het kind op, aen het opperste gedeelte van den gevel der thans nog bestaende herberg de Gulde Poort, en verdween voorts uit aller oogen onder het herhalen van zyn vreesselyk ha! ha! ha!

En dan zou men zulk een gevaerlyken plaeggeest niet kwaedaerdig mogen noemen! - Andermalen voegde hy zich by de kaertspelers. In de Ridderstraet, juist nevens de pomp ter plaetse, waer nu die koetsverhuerder woont, zaten zekeren vooravond drie jongens op een keldermond. Zy hadden gaerne wat getroefd, doch er was een maet te kort. Onder de gedaente eens jongens van het St.-Andrieskwartier, voegt zich onze duivel by de spelers, en de kruisjas begint. Niet lang duert het of men krygt geschil om het verzaken van eenen der jongens. Eindelyk komt het tot een vechten. Lange Wapper slaet den eenen maet voor en den anderen na dood, en verdwynt weêr by het uiten van het yslyke ha! ha! ha!

En beeldt u niet in dat het enkel met kinderen was dat hy dus handelde; niet zelden, mengde hy zich by de kaertspelers in de herbergen. Reeds des anderdaegs 'savonds was hy achter de Stadswaeg, in eene herberg, genaemd de

Horen, naer welke men de straet waerin zy zich thans nog bevindt, de Horenstraet heeft geheeten. Na eenigen tyd heel rustig te hebben zitten winnen, zoekt hy eensklaps het geheele spel in de war te brengen. Natuerlyk verwekte die handelwyze weêr geschil. Onder het krakeelen maekt de Wapper zulk gerucht, dat hy eindelyk al de Handuiten, welke daer omtrent waren, in de herberg lokt. Zoo dra zy er allen binnen zyn, veinst hy door de vlugt te willen ontkomen, en doet zich gevolgentlyk door de heele klik achtervolgen. Onderwege werpt hy er reeds twee in de Fakonsrui. Door het ongeluk hunner makkers woedende geworden, zitten hem de overige nog heeter op de hielen. Aen de Verversrui aengekomen springt de Wapper in het water. Als door eene bovennatuerlyke magt aengetrokken springen hem de ongelukige Handuiten na, en versmooren, wyl het welbekende ha! ha! ha! hun doet begrypen, wien zy hunnen dood te wyten hebben.

En zulk een onheilstichtende duivel zou niet kwaedaerdig mogen heeten! - Waerom plaetste dan de verontruste bewooners der omliggende straten, op de Wapperrui zelve, het beeld van den Heiligen Jozef, dat er nu nog staet? - zoo

niet om door de voorspraek van den magtigen voesterheer onzes zaligmakers van den schrikverspreidenden kwelgeest verlost te word? - Niet kwaerdaerdig? Waerom was het beeld van den H. Johannes Nepomucenus dan op de Suikerrui noodig? en waerom wierden er later by meest al onze vlieten en ruijen, beelden van Heiligen gezet? Om dat hy die plaetsen gewoonlyk het meest liefkoosde. Zelfs geloof ik dat men wel een weinig min voorbarig op de Suikerrui had kunnen handelen, met er het beeld wegtenemen. Wie weet, God bewaerd alle goede kristenen! wie weet wat aerdige dingen wy nog te beleven hebben? Hy heeft nu weer een rustplaets op het Kranenhoofd! ... Zie, ik mag er niet op peizen...

Zyne gezel zweeg, als iemand die geen goede redenen genoeg kon by brengen, om de bewyzen zyns vriends om verre te werpen; Gustaefs grootvader grimlachte zachtkens; de jongeling overdacht by zich zelven de vreemde voorvallen welke hy voor het eerstemael hoorde. Langzaem trok de gryze verhaler eene schoon blinkende tinnen snuifdoos uit den zak zyner wyde ondervest, bood dezelve het gezelschap aen, snoof zelf, en hernam:

- Nu wil ik u ten slotte nog een paer trekken vertellen, die almedewel geschikt zyn om u myne beduchtheid voor het wederkomen des arglistigen satans te doen deelen. Op de Vlasmarkt, in het huis, waer op heden nog een kuiper woont, woonde over drie eeuwen nog eens een kuiper. Die man had zekeren dag een eersten goeden en bekwamen werkgast, zoo het scheen, gekregen, iets dat hem goed in de hand viel, daer hy juist de nering van de toen kortelings gestichte Abtdy van Peeter Pot had bekomen. Reeds drie of vier dagen had die goede knecht zich buitengewoon wel van zyne pligt gekweten, wanneer de kuiper hem op een morgend beveelt, eene byna afgewerkte, groote ton op de straet te gaen voleindigen. Eenige oogenblikken later wil hy komen zien hoe zyne bevelen zyn volbragt, en vindt, dat de nieuwe gast, niet alleen al de reepen die in zyn huis waren heeft in stukken gekapt, maer zelfs bezig is met het vuer in den winkel te steken. Op dit gezigt wil de woedende kuiper den schelm met eene byl het hoofd inslagen, maer deze vlugt scheldwaerts, en springt, in de tegenwoordigheid van meer dan honderd toegeloopen persoonen, in de rivier, onder het herhalen van zyn kwaed-

spellend ha! ha! ha! den kuiper al blyde latende, met hulp zyner buren, het vuer zoo ras mogelyk te kunnen uitblusschen.

Omtrent het midden der vorige eeuw volbragt hy echter een stuk dat al de anderen in afgrysselykheid verre te bovengaet. Doch om u hetzelve te doen verstaen is het noodig dat ik u in korte woorden den staet herrinner, waerin zich de tegenwoordige Groenplaets nog in het begin onzer eeuw bevond. Gy weet dat die thans aengename wandelplaets, toen slechts een aeklig kerkhof, met een hoogen muer omringd, was, en dat in deszelfs midden een zwaer yzeren kruis prykte. Dat die plaets mede den naem had van, vooral des avonds en des nachts, niet zeer zeker te zyn, zal u mede nog wel geheugen; wat my betreft, ik ben overtuigd dat die verdenking heel wel gegrond was en ofschoon zulks eigenlyk tot de geschiedenis des Wappers niet behoort, kan ik my niet onthouden, u hier terloops eens te verhalen, wat my die overtuiging heeft gegeven:

Een myner vrienden, een eerste waeghals, heeft my over jaren eens voor de waerachtige waerheid verteld, hoe hy zekeren nacht omtrent klokslag van den éénen huiswaerts keerende,

wyl de maen scheen, zich nieuwsgierig voelde om eens waertenemen hoe er het kerkhof op dit nachtlyk uer uitzag. Ten dien einde was hy langs een hoop steenen, die aen de zuidzyde, meen ik, tegen den ringsmuer lagen, tot boven aen denzelven opgeklommen en had zich tot meerder gemak met de armen op de dekpannen gelegd, wanneer eensklaps eene onkennelyke gedaente zich met een zware zucht nevens hem over den muer legde. Was nu die gestalte degene eens menschen, eens geestes of eens duivels, ziedaer wat hy my niet kon verzekeren, want van het oogenblik dat hy ze nevens hem zag werd hy als onbeweeglyk. Ofschoon hy niets meer bleef verlangen dan den muer afteklimmen en zich ras van daer begeven, kon hy geen enkel zyner ledematen verroeren voor het aenbreken van den dag, wanneer eensklaps de gestalte, en zyne onbeweeglykheid hem ten zelfden tyde verlieten, en de magt gaven om zoo gauw als zyne beenen hem konden dragen huiswaerts te keeren. Doch komen wy nu tot onzen reuzenstaltigen duivel terug:

Er woonde dan omtrent het midden der verledene eeuw, in de Korte- of in de Lange Pantstraet, ik wil er af zyn! eene jonge en schoone

juffer, die, zoo het scheen, geen al te stichtend leven leidde: de buren beweerden dat zy niet minder dan vier vryers had. Op zekeren avond dat zy die vryers elk, op een verschillende uer, moest ontvangen, kreeg zy het in het hoofd hen alle vier voor een vyfden te verraden en hun by hunne komst, door eene doortrapte kamermeid, te doen wysmaken, dat zy zich uit oorzake van eene schielyke ongesteldheid op hare kamer had opgesloten. De dienstmaegd nu, byna zoo slecht van leven als hare meestersse, vergat of liever verwaerloosde den haer opgelegden last, om den dienstbode uit een naburig huis, die haer niet mishaegde, te onthalen. Doch wat gebeurde! Tegen het gestelde uer, waerop de eerste vryer by de juffer moest komen, had de Lange Wapper derzelver gestalte aengenomen, om den jonker in hare plaets te ontvangen. Na eenigen tyd met hem te hebben gesproken; eindigde de duivel:

- Mint gy my dan toch waerlyk?

Met de zwaerste eeden wilde zulks de andere bevestigen:

- Geef er my eene proef van, hernam de Wapper.

- Spreek op! wat verlangt gy?

- Ga na het O.L. Vrouwekerkhof; klim op het kruis, en blyf daer zoo twee uren lang zitten: zoo zult gy myne wederliefde verkrygen.

De vryer vertrok.

Eene halve uer later kwam de tweede:

- Mint gy my wel opregt? vroeg de Wapper.

- Hoe kunt gy er aen twyfelen?

- Geef er my een bewys van: ga naer O.L. Vrouwekerkhof en leg u daer in eene doodkist aen den voet van het kruis.

Nauwelyks was deze vertrokken of de derde vryer klopte aen.

- Ik zal u myne wedermin schenken zoo gy my een bewys van uwe vurige liefde geeft, zei weder de Wapper.

- Welk bewys?

- Ga naer het O.L. Vrouwekerkhof, gy zult er eene doodkist, aen den voet des kruises, vinden: zoo gy moeds genoeg bezit om driemael zeer hard op die doodkist te kloppen, dan zal ik u bovenmaten liefhebben.

De ongelukkige haestte zich mede zoo ras mogelyk de hem voorgestelde proef te gaen ondernemen.

Eindelyk verscheen de laetste vryer.

- Ik zou nooit een man beminnen, die zich

niet den overschrokkensten van allen dorst toonen, beweerde de Wapper ditmael: wilt gy een groot gevaer, uit liefde tot my, tarten?

- Duizend! spreek op...

- Ga naer O.L. Vrouwekerkhof, en loop driemael rond het kruis, eene lange yzeren ketting achter u slypende.

Zoodra was de vierde niet vertrokken of de Lange Wapper verdween ook, onder het uitbrengen van zynen gewoonlyken helschen schaterlach. Korts daerop keerde de juffer, ditmael in eigen persoon, van het bezoek by haren vyfden vryer terug.

Nauwlyks had zy den tyd gehad zich naer hare kamer te begeven, wanneer reeds de vierde vryer van het volbrengen zyns proefstuks wederkeerde. Zyn aengezigt was bleek en paers als het gene eens doode; zyne wezenstrekken waren onsteld en verwilderd als die eens zinnelooze.

Hy had op het kerkhof de drie lyken der hem voorgesnelde medevryers gevonden: De eerste was van boven het kruis doodgevallen, toen de tweede zich was komen in de kist nederleggen. De tweede was van schrik gestorven, toen de derde op de kist sloeg, en deze was gestikt

in zyne ontroering, als hy den laetsten met de ketting had zien rond het kruis loopen.

By het vernemen dier verbazende tyding, wierd de juffer met zulken schrik bevangen, dat zy plotselings achterover dood viel.

Eenige dagen later had zich de vierde vryer, uit wanhoop, in de Jesuietenrui verdronken.

Zoo gy nu nog anderen staeltjes wilt van de wreede zucht des Wappers, om de Antwerpenaren met alle soorten van kwaedaerdigheden te plagen en te verontrusten, neemt dan het boek, getyteld Phantazy, van onzen talentvollen stadgenoot, den heer Conscience in de hand: daer zult gy onder anderen eene enkele geschiedenis in aentreffen, wier diepe boosheid u de hairen zal doen te bergen ryzen en die u meer zal bewyzen dan al wat ik tot bevestiging van het redelyke myns gevoelens zou kunnen bybrengen.

IV.

- Wat my betreft, zoo nam nu de grootvader des jongelings het woord, wat my betreft, ik zal my wel wachten een oordeel over de pligtigheid of onpligtigheid des Wappers te vellen; niet om dat ik voor zyne wederkomst vrees, myne heeren, maer om dat ik my niet in staet gevoel hem naer behooren regt te laten wedervaren. Daer ik nu een veel te groot minnaer van de regtvaerdigheid ben, om aen iemand ter wereld, ware het dan ook een duivel, onregt te doen, zal ik my vergenoegen, u op myne beurt een aental sprookjes te verhalen, welke de door u vertelde my in het geheugen hebben teruggebragt, en die inderdaed allerge-

schikst zyn, om ons, zoo al niet aen het bestaen, ten minsten aen de eenzelvigheid des Wappers met de daders derzelven, niet alleen sterk te doen twyfelen, maer ons zelfs te overtuigen dat voor het minst de eene of andere helligt der slechts koddige, of waerlyk kwaedaerdige daden, den Langen Wapper alleen toegeschreven, door twee of meer wezens moeten zyn uitgevoerd geweest. Waren die wezens nu enkelyk menschen of wel duivels, ziedaer eene vraeg welke ik al weêr maer liever onaengeroerd wil laten: alleenlyk zal ik u nogmaels het gevoelen herrinneren van myn vader zaliger, die over deze en meer andere gewigtige stoffen zeer dikwyls en zeer diep had nagedacht, en die my meermalen herhaelde, dat hy groote reden had om te gelooven, dat men later ten onregte al de onverklaerbare koddige of ergerende treken, welke onze inwooners werden gespeeld, behoorlyk opgesierd, denzelfden geleerden heeft blyven toeschryven, die zich eens onder den naem van Lange Wapper berucht had gemaekt, en dat zulks de eenige oorzaek is, van de wonderlyke verscheidenheid in de handelingen, welke wy nu nog onzen Antwerpschen Duivel aentygen. Althans, ik ga u myn aendeel grappige en ernstige voorvallen mededeelen.

Moeijelyk ware het, en dit moet gy met my bekennen, al de gedaenten aentewyzen, waeronder hy zich by het uitrigten zyner grappen vertoonde. Dan was hy eens een deftige heer, die de kinderen met lekker tot hem lokten; een anderen keer was hy een aerdig en netgekleed jonkheertje, dat maer alleen op vryen scheen te zyn gesteld. Soms vertoonde hy zich zelfs als priester. Dat de gedaente echter, waeronder hy wel het meest de menschen bedroog, die eens zuigelings was, zullen u, denk ik, gemakkelyk de volgende trekken bewyzen:

Een oud paertje dat vruchteloos jaren lang den Heer om nakomelingen had gebeden, vond eens des morgens vroeg, op den drempel zyner wooning een aerdig kindje liggen. Met vreugd namen de brave luidjes hetzelve op, niet twyffelende of het was de hemel, die hun dien kostelyken vond, tot steun en troost van hunnen ouden dag, had toegezonden. De vrouw loopt oogenblikkelyk uit om by een bakker uit de buert beschuiten te gaen koopen, en den kleinen eene voedzame melkpap gereed te maken. Deze laet zich gerust verzorgen, voederen, kuisschen, troetelen. enz. tot men hem eindelyk in een goed bed wil te slapen leggen. Dan wordt hy

eensklaps zoo groot dat de kamer voor zyne reuzengestalte te klein is, en verdwynt al schaterende, tot groote verbaesdheid der goede oudjes, door den schoorsteen.

De vrouw eens wevers op den Kleinen Goddaert behandelde hy noch aerdiger. Zekeren avond dat deze vrouw eene boodschap in de Kuiperstraet had gaen verrichten, keerde zy stillekens langs de Beenhouwerstraet weder huiswaerts. Daer wordt op eens hare aendacht door het schreijen eens kindjes naer den kant van het Vleeschhuis getrokken. Zy nadert en vindt inderdaed een onnoozel wichtje op eene bank nevens den ingang van het gebouw. Gevoelig lyk meest al de vrouwen uit de werkende klas, neemt zy het kind op, met inzigt van het mede naer huis te dragen, en later te zien wat er mede aentevangen. Eer zy echter tot aen de Veemarkt is gevoorderd, bemerkt zy verwonderd dat de bussel van het kind zich misschien wel een voet heeft verlengd en dat de last haer al meer en meer zwaer begint te wegen. Deze laetste omstandigheid aen de vermoeidheid toekennende, spoedt zy zich nog meer huiswaerts. Maer aen den hoek van de Zwartzusterstraet aengekomen wordt haer

het kind eensklaps zoo groot en zoo zwaer dat zy verpligt is het lostelaten. Als een stuk yzer valt het pakje voor hare voeten neder, en echter ontwaert zy niets op den grond. Doch op den eigen stond hoort zy een spottend ha! ha! ha! achter zich. Zy ziet om, en had nauwelyks de magt om op hare beenen te blyven staen: Een man zoo groot als een toren stond haer grynzend toetelagchen, en verdween met reuzenschreden over de huizen der Doornikstraet.

De schroomelykste gebeurtenis, welke echter zyne verschyning onder de gedaente van een klein kind vergezelde, is degene, welke op het Kasteelplein, korts na de opbouwing van het kasteel, plaets greep. Drie straetloopers die al vloekende over het plein liepen, om by de naburige vesten wissen te gaen snyden, vonden onderwege een busselkindje liggen kryten. Na lang over het geval en over de te nemen maetregelen te hebben gekrakeeld en gevloekt, wil de oudste van de drie dat zy het kind opnemen, terug de stad in keeren en het by de moeder van den eenen of anderen bestellen. Spoedig neemt hy niettegenstaende de dreigende opwerpingen zyner makkers het kind op den arm, en wil met hetzelve terug naer huis. Daer vallen hem

de twee anderen als twee verwoedden op het lyf en trachten hem onder het uitbraken van de afgryslykste godslasteringen het wicht aftenemen. Op eens laet zich het kind uit hunne handen op den grond neêrglyden, staet regt op zyne voeten en wordt een verschrikkelyke reus. Als vernietigd door de verbazing, willen de jongens het op een loopen zetten, doch de Wapper laet hun hiertoe geen tyd. Onder het schateren van het gewoonlyke ha! ha! ha! tuert hy hen eerst eene poos grynzend aen, slaet de vervaerlyk lange armen uiteen, en knypt alle drie de vloekers te samen, in eene verschriklyke omhelzing, dood. Des anderdaegs vond men de drie lyken, de huid als met kool gezwart, en al de beenen des lichaems vermorzeld, op dezelfde plaets liggen.

Nog geen veertien dagen daerna veroorzaekte hy in het noordelyke gedeelte der stad, en wel op de Brouwersvliet, een ongeluk dat al weêr niet bekwaem was om de vrees voor zyne tegenwoordigheid te verminderen. Dit mael had hy niet de gedaente van een busselkind, maer die van een brouwers knecht aengenomen. Na een geheelen morgend met veel vlyt aen het laden eener bierschuit te hebben gewerkt, eindigde

hy met moedwillig een geheel okshoofd over het lyf van eenen zyner makkers te rollen. Woedend vallen hem gelyk al de brouwers aen boord, om den zoo vreedelyk verongelukten te wreken; doch de Wapper springt luid juichende in de vliet.

Onder het voorkomen van een varensgezel, maekte hy zich zekeren vooravond, nogmael in de Beenhouwerstraet bekend. De Baes uit de toen reeds bestaende herberg de Dry Hespen lag in zyn zoldervenster gerust een pypken te rooken. Eensklaps ziet hy beneden in het midden van de straet een matroos, met een dier kortgesteelde pypjes, welke men te Antwerpen baerdbranders noemt, in de hand, op hem staen wenken:

- Wa' moet d'hebben? roept de Baes verwonderd tot den Zeeman.

- Laet m'ee's aensteken? vraegt deze, op zyn pypje wyzend, ook in Antwerpschen tongval.

- Ge za' nog al aerdig! 'k g'loof dat gedenkt da 'k zoo maer seffes veur ouw beneë gaen kommen! gaet de Baes, de schouders ophalende, voort.

- Da'd hee' geen nood: 'k zal ekik wel by ouw kommen! was het antwoord van den Wap-

per, die zich by het uitspreken dezer woorden tot aen het zoldervenster verlengde, zyn baerdbrandertje tegen de pyp van den byna versteenden herbergier stak, aenvuerde, en oogenbliklyk al lagchende achter het Vleeschhuis verdween.

Ook de gedaente eener kat, eens honds of degene van eenig ander dier was hem niet onaengenaem. Onder dezelven was hy gewoon veeltyds die persoonen te verschrikken, die des 's avonds laet of wel in den nacht verpligt waren voor de eene of andere kraemvrouw naer de vroedvrouw of baker te loopen. Wat hy met die menschen het vervoorderen huns wegs te verhinderen voornamentlyk bedoelde zal iedereen ligtelyk raden. De arme moeder, hierdoor veel langer van de hulpmiddelen der kunst beroofd moetende blyven, bezweek dikwerf zelve onder den smartelyksten arbeid, of bragt slechts een dood kindje ter wereld. By dit alles leed, zoo als men ziet, de Wapper geen verlies: het kindje was zonder doopsel, de moeder zonder biechten of berechten gestorven. Alleen diegenen, welke spoedig een kort schietgebed tot God of de Heilige Maegd konden stieren geraekten behouden met baker en vroedvrouw te

huis. Zoo, zegt men, voer een beenhouwer, die over meer dan drie honderd jaer, op het Vlamingsveld niet verre van den Schuttersput woonde. Hy ontmoette een grooten, zwarten waterhond, in de St. Antheunisstraet, vlak voor de pomp, waerop men later het beeld van den Heiligen Hermyt plaetste, die aen die straet zynen naem heeft gelaten. Gelukkiglyk nogtans voor hem en voor zyne vrouw, had hy tegenwoordigheid van geest genoeg, om heel devoot een kruis te slaên. Oogenbliklyk verdween de groote, zwarte waterhond, en liet den vleeschouwer in vrede zyne boodschap verrigten

Dezelfde weversvrouw van den Goddaerd van welke wy daereven spraken weêrvoer nog een voorval, dat haer niet minder dan het eerste verbaesde, hoewel het haer niet meer als dit schaedde. Zy had voornamentlyk eene zeer schoone getigerde kat van eene vrouw uit hare gebuerte gekregen, en in de kamer waer zy huishield laten rondloopen. De weversvrouw nu had toen juist een zuigling. Terwyl zy eenige stonden later bezig was met haer kind pap te voeden, kwam de kat daer digt omtrent zulks aendachtig gadeslaen. De vrouw had haer bezien in de op-

merkzaemheid van het dier. Doch men oordeele hare verbaesdheid, wanneer zy op eens de kat op eene zeer verstaenbare wys hoorde zeggen: Gef m'ook ene sloek! - Verschrikt liet zy en pappot en kind vallen, wyl de kat onder een afschuwlyk miauwen verdween.

Een andermael verschrikte hy eene oude baker onder eenen nog veel buitengewooneren vorm. Eens des avonds uit haren dienst keerende vond deze vrouw een schoonen witten neusdoek in het midden van de Reynderstraet. Zy raept dien op, rolt hem in een, en steekt hem in haren zak. Eer zy echter tien stappen verder is, weegt haer de zak zoo zwaer aen het lyf, dat zy verpligt is denzelven lostemaken en er alles uitteladen, om zich te verzekeren dat hy niet betooverd is. Zoodra echter had zy den zakdoek er niet uitgetrokken of de zak werd weder ligt, en de neusdoek werd een zwaerlyvig stuk vlaemsch lynwaed, dat met groot gerugt uit hare oogen verdween.

Digt by het klooster der Eerw. Paters Minderbroeders, in 1449, door Filips De Goede gesticht en tegenwoordig tot Akademie van Beeldende Kunsten dienende, woonde eens eene oude vrouw, die haer brood won met in diver-

sche burgerhuizen het lynwaed te gaen wasschen. De vrouwen die deze nyverheid uitoeffenen noemen wy heden nog wasscheressen. Op zekeren avond dat deze vrouw van den arbeid keerde, vindt zy misschien twee of drie straten van hare wooning een schoonen mutsaerd liggen: - Het zoude toch zonde zyn, van dat schoon hout daer zoo roekeloos te laten liggen, zegt ze! kom, wy zullen er dezen avond eens een goed vuer van aenleggen, het is voor het minste twee blanken gespaerd, want het hout is tegenwoordig schriklyk duer.

Dus sprekende, vat zy den mutsaerd onder eenen arm en voordert haren weg. Eene straet verder begint haer de mutsaerd zwaer te schynen: - Wat is dat nu, zegt ze, het is als of het hout zwaerder wordt? Het scheen my daer straks veel ligter; ik geloof dat het is om dat ik van daeg zoo fel gewerkt heb. - Zy neemt den mutsaerd nu onder den anderen arm; maer nog geene straet verder, schynt hy haer weêral zwaerder. Zy vat weer moed, denkt nogmaels dat het de vermoeidheid is die zulk uitwerksel heeft en verheugt zich nogmaels by het gedacht van te huis goedkoop een braef vuer aenteleggen. Zoo sukkelt zy tot digt by hare wooning, wanneer

eensklaps de mutsaerd zoo zwaer wordt dat zy dien niet meer kan houden en verpligt is te laten vallen. Het hout gaf een klank net als of het een stuk yzer geweest waer, de mutsaerd verdween en een oogenblik daerna stond de Wapper, zoo grootals een boom, haer grynzend uittelagchen, dat zy hem zoo ver zonder belooning had gedragen.

Ofschoon zeker de verschrikte vrouw zich wel wachtte van dit vooral aen iemand te spreken, was het nogtans des anderdaegs, blykt het, heel de stad door ruchtbaer. Iedereen wilde het huis voor hetwelk het gebeurd was zien. De vrouw werd nooit meer dan de Mutsaerd, in de wandeling, genaemd, heur huis zelve hiet men Mutsaerd en zoo verkreeg de straet waer zy woonde eindelyk ook den naem van Mutsaerdstraet.

Het gene aen eenen armen natiegast in de Klaverstraet gebeurde, heeft veel overeenkomst met het voorgaende. Die man vond zoo ook, niet een mutsaerd, maer eene schoone busselstrooi liggen. Hy raepte ze op en nam ze mede naer zyne wooning. t' Huis legde hy het strooi in eenen hoek op den vloer neder; maer wyl hy 's avonds bezig was met spyzen, bemerkten

zyne kinderen vol verwondering dat het strooi zich by poozen beweegde. Zy waerschuwden het den vader. Gelukkiglyk had deze de voorzorg van oogenblyk wywater op de bussel te sprengen, en de Wapper verliet dadelyk doch niet zonder groot gerucht het huis.

Ofschoon hy wel op geene gestelde dagen zyne rol speelde, en er soms weken, maenden, jaren zelfs verliepen zonder dat men van hem hoorde, scheen hy nogtans den zaturdag in byzondere achting te houden. Dan vertoonde hy zich menigwerf in zyne Wappersgestalte aen de vensters der kerken, kapellen of kloosters en trachte de godvruchtige menschen, door zyne ondeugende spotternyen of yzingwekkende godslasteringen het volbrengen hunner kristelyke pligten te vermoeijen. Later op den avond vertoonde hy zich zelfs aen de vensters van het tweede of derde verdiep der huizen. Vooral deed hy zulks aen die burgerwooningen, waerin kantwerksters of naeisters laet aen het werk waren. Hielden dezen zich tot na twaelf uren bezig dan, stak hy zyn hoofd zelfs weleens door de ramen en riep schaterend: - De nacht is voormy, en de dag is voor u. - Zoo deed hy dikwyls by de meiskens uit het Maegdenhuis in de Lange

Gasthuisstraet. Eens speelde hy die meiskens zelfs eene veel ernstigere poets. Hy hield namelyk het uerwerk van Sint Joriskerk vast, op welkers klok zy zorgvuldig letteden, uit vreeze van na den twaelven te arbeiden en dus den dag des Heeren te ontheiligen, en wanneer het reeds lang half één op de andere kerken had geslagen, liet hy eensklaps het uerwerk en de klok los, stak het hoofd door een venster der werkkamer en riep juichend: - Gy hebt met den zondag gewerkt; ik heb het gezien! ha! ha! ha!

Nog zal ik u hierby opmerken dat myn vader zaliger het voorvallen dier poetsen, op den zaturdagavond, alleenlyk daeraen toeschreef, dat de herbergen dan gewoonlyk langer open, en er bygevolg veel meer vrolyke gezellen en drinkebroêrs laet op de straet bleven.

Dat het plaetsen van O.L. Vrouwenbeelden op de hoeken van de meeste straten veel tot het verdryven van den Wapper bybragt, wil ik in het geheel niet ontkennen. Immers, het algemeen gevoelen beweerde, dat hy die door den Antwerpschen duivel werd vervolgd, gewoonlyk niets meer te vreezen had, zoodra hy voorby het beeld van eenen Heiligen kon geraken. Dit maekte dan dat Lange Wapper zich eindelyk

slechts op het Kranenhoofd kon ophouden, van waer hy met het wegnemen den Kraen geheel is verdwenen, gelyk onze vriend daer straks zeer wel aenmerkte. Velen beweren dat hy thans ergens op den boord der Atlantische zee dwaelt. Wat my aengaet, ik denk dat het trapsgewyze verminderen, en eindelyk geheel ophouden der Wappersgrappen alleen daeraen is toeteschryven, dat de menschen allengs meer verlicht en min bygeloovig zyn geworden, en bygevolg geindigd hebben met soortgelyke gebeurtenissen op eene heel natuerlyke wyze uitteleggen.

Hier zweeg de derde verhaler. Aen de afkeurende beweging, welke hy op de aengezigten der twee oudjes bespeurde, was het hem niet moeijelyk te verstaen, dat zyne gevolgtrekking geheel niet in den smaek van alle zyne toehoorderen viel. Zonder nogtans langer te willen beproeven om dezelven in zyn gevoelen te doen deelen, haestte hy zich, ditmael, voorgoed, den arm zyns jeugdigen geleiders vast te nemen, en weinige stonden later had het gansche gezelschap zich naer het midden der feestlyk uitgedoschte reuzenstad begeven.

 

Juist gelyk de drie vrienden het hadden voorzien,

vielen de feesten der inhuldiging van het standbeeld niet zeer gelukkig uit. Het slechte weder en sommige andere oorzaken, welke ieder onzer genoeg kent, deden dezelven verre beneden het eerst opgevatte gedacht blyven. Waren de vrees voor de wederverschyning des Langen Wappers of het gevoelen over de plaetsing eens standbeelds door Gustaefs grootvader geuit, de beweegredenen, welke onze medeburgeren later deden oordeelen dat het beeld aen de Werf slecht geplaetst stond? dit zullen wy ons niet verstouten hier uittevorsschen. Dit alleen zullen wy nog aenmerken, dat onze onsterfelyke kunstenaer, nu inderdaed met het aengezigt naer het Zuiden gekeerd, op de Groenplaets staet, welke wy niet wanhopen van binnen eenige jaren veel nationaler de Rubensplaets te hooren noemen.

 

einde van het derde en laetste deel.


Vorige

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums