Kronyken der straten van Antwerpen. Deel 3
(1843)–Domien Sleeckx–
Auteursrechtvrij
[pagina 5]
| |
De Vrydagmarkt.
| |
I.Dat de voortreffelyke ligging der stad, op den boord eener breede en voor alle schepen bevaerbare rivier, eene der eerste oorzaken van den luister, de vermaerdheid en de steeds toe- | |
[pagina 6]
| |
nemende uitbreiding is geweest, waertoe Antwerpen in de vorige eeuwen was gekomen, zal iedereen zeker met ons moeten bekennen. Immers, het was vooral deze ligging, welke ons zulk een verbazend uitgestrekten handel aenbragt, dat men nauwelyks deszelfs voorbeeld in onze tyden zoude kunnen aenwyzen. En was het deze handel alleen niet, welke het zoo merkelyk groot getal vreemdelingen, waervan de kronyken gewagen, hier lokte, en dus onze bevolking op weinige jaren om zoo te zeggen verdubbelde? Zeer natuerlyk zal het dus voorkomen indien wy zeggen, dat de ligging alleen onzer stad de eerste oorzaek was van derzelver derde en zoo aenzienlyke vergrooting, en van de pracht, welke de ons van dien tyd overgeblevene gebouwen en openbare plaetsen vertoonen. Te meer, wyl het iedereen genoeg bekend is dat het meestendeel onzer prachtigste gedenkstukken en aenzienlykste straten en plaetsen slechts van het tydstip dagteekenen, waerop de handel de verbazende hoogte bereikt had, waervan hy sints zoo schrikkelyk is vervallen. Omtrent die voor Antwerpen zoo roemvolle tyden leefde alhier een man, wiens wonderlyk vernuft en vurige vaderlandsliefde zeker niet | |
[pagina 7]
| |
weinig tot den luister der stad bybragten. Zyn naem was Gillebert Van Schoonbeke. Klein en arm door zyne afkomst, doch groot en ryk door vernuft, had hy in zyne jeugd begonnen met gronden van erven, huysen ende renten te coopen ende te vercoopen, wagen, thollen en accynsen te pachten ende te verpachten, enz., en had zich dus doende eindelyk zoo groote rykdommen verzameld, en zoo veel achting, aenzien en zelfs roem verworven, dat er gedurende eene lange reeks jaren binnen Antwerpen byna geene enkele vergrooting of verfraeijing van eenig belang, dan door hem alleen is ondernomen geworden. Eene menigte straten en openbare plaetsen en gebouwen zyn aen hem alleen hunne oorsprong verschuldigd. Daer ons voornemen niet is hier alle de ondernemingen, welke hy tot nut der gemeente en tot verluistering der stad gelukkiglyk ten einde bragt, optenoemen, zullen wy ons slechts by het opgeven van eenige der voornaemste bepalen. Digt by de Vaert, welke ofschoon nu overwelfd nog den naem van de Vuile Rui draegt, bevond zich eene groote ledige erve, die men, waerschynlyk uit hoofde der menigvuldige brouweryen | |
[pagina 8]
| |
welke haer aen de zuidzyde omringden, het Hopland noemde. Niet verre van daer lagen, zoo als wy vroeger reeds zegden, de hoven der Schuttersgilden. Deze hoven werden langs twee zyden begrensd door twee aenzienlyke hofsteden, waervan de eene zuidwaerts, tegen de Lange Gasthuisstraet, het Hof van Aremberch, en de andere, noordwaerts nevens de Wapperrui het Hof van Baudeloo werden geheeten. Al deze uitgestrekte eigendommen kocht Gillebert Van Schoonbeke op verschillende tydstippen, trok door dezelven vele schoone straten, zoo als het Hopland, de Schuttershofstraet, de Aremberchstraet, de Korenmerkt, en de Vaertstraet (nu de Jodenstraet), en rigtte eindelyk op de plaets zelve waer zich nu onze prachtige Schouwburg bevindt, ten behoeve der toen zoo bloeijende nering der tapytwevers, het zoogezegde Tapesierspand op, naer hetwelke over niet zeer vele jaren onze tegenwoordige Comedieplaets nog de Pant werd geheeten. Omtrent denzelfden tyde kocht hy digt by het Hof van Sinte Bernaerts, de groote ledige erve der Oude Lombaerde, en maekte er eene straet van, die wy nog de Lombaerdstraet noemen. Niet lang daerna bouwde hy de sterke en tegen- | |
[pagina 9]
| |
woordig nog bestaende stadsmuren, welke de derde vergrooting der stad noodzakelyk had gemaekt. In 1552 kocht hy van heer Willem Van der Werve, Markgrave van Antwerpen, een prachtig lustslot, Terbeke genaemd, met de erve daeraen toebehoorende, en buiten de stad aen de zuidzyde gelegen. Hier door deed hy verscheide schoone straten en wandelingen trekken en dezelven met fraeije boomen en huizen versieren. Het geheel noemde hy de Markgravelei. En om dezelve allengskens meer en meer te verfraeijen, stelde hy aen al diegenen, welken hy eenig stuk gronds daervan verkocht tot voorwaerde, dat zy vóór de erve, langs den straetkant, op eenen afstand van twintig voeten, boomen moesten planten, en was aldus de eerste aenlegger der schoone wandelingen, welke wy 's zomers nu nog met zoo veel vermaek betreden. Drie jaren nadien (1555) had hy alreede aen de noordzyde der stad dat aenzienlyk gedeelte straten en plaetsen gebouwd, welke men nog lang daerna de Nieuwstad noemde. Om aen de brouweryen, welke hy er van de Vuilrui deed verplaetsen, het noodige water te bezorgen, maekte hy in de Brouwerstraet het te regt be- | |
[pagina 10]
| |
roemde en zoo kunstig gewrochte waterhuis. Men zegt dat hy aen dit meesterstuk, alsmede aen het overige van de Nieuwstad, het reuzachtige fortuin, welk hy zich door eene onvermoeide vlyt had verzameld, geheel besteedde. Dusdanig dat hy zich later gedwongen zag van alle ondernemingen aftezien en eindelyk in Sint-Elisabeths Gasthuis in de uiterste armoede overleed, in den ouderdom van 38 jaren. Uit erkentenis voor de menigvuldige en groote diensten, welke hy Antwerpen bewees, heeft onze regering over eenige jaren het zich eene pligt gerekend zynen naem aen eene plaets (de Schoonbeke Plein) te geven, digt by het gedeelte der stad, dat hy bouwde gelegen, en die beloofd van binnen eenige jaren eene onzer fraeiste straten te zullen worden. Eenigen tyd voor zynen dood, die in 1556 voorviel, en juist terzelfder tyde dat hy de Nieuwstad bouwde, bragt hy eene onderneming gelukkiglyk ten einde, welke het ons onmogelyk is stilzwygende voorby te gaen, daer zy oneindig veel toebragt om een gedeelte der stad op eene byzondere wyze te verfraeijen en te verlevendigen. Zie hier waerin zy bestond. Tegen de Steenhouwersvest had tot in dien tyde eene zeer | |
[pagina 11]
| |
groote erve gelegen, die aen eene oude Antwerpsche familje van den name van Spangen reeds eeuwen toebehoordeGa naar voetnoot(*). Deze kocht Van Schoonbeke; en twee jaer nadien kon men op dezelve eene ruime en prachtige plaets bewonderen, door verscheidene nette straten doorsneden, met vele fraeije wooningen versierd, en die sints onder den naem van Vrydagsche Markt eene niet onaenzienlyke vermaerdheid heeft gekregen. Eene omstandigheid, welke alleen reeds genoegzaem zou zyn, om deze plaets zeer aenzienlyk te maken, is, dat het in eene prachtige wooning, die hy op die zelfde Vrydagsche Markt bezat, was, dat later de wereldberoemde | |
[pagina 12]
| |
Kristofoor Plantyn het meestendeel zyner op onze dagen nog zoo sterk gezochte uitgaven drukte. Het was daer dat hy naer het zeggen der kronykschryvers honderd verschillende karakters in alle spraken bezigde, het was daer in een woord, dat hy in het kostelyke paleis, nu nog door eenen zyner afstammelingen bewoond, eene der voortreffelykste drukkeryen, niet alleen voor zynen tyd, maer zelfs voor den onzen bezat, ondanks de verbazende voortgang welken die kunst sedert dien gedaen heeft, en dat hy dagelyks 300 guldens (verbazend magtige som voor dien tyd) aen zyne werklieden uitbetaelde. Tot op het einde der vorige eeuw werden op deze Markt niet alleen roerende, maer zelfs onroerende goederen verkocht. Op onze dagen echter mogen er alleen de eerste te koop geveild worden. In 1798 (jaer VI der fransche republieke) kreeg zy voor eenigen tyd den naem van Oude Kleermarkt, daer men met rede oordeelde dat de eerste naem, Vrydagmarkt, als veel te roomschgezind, niet kon geduld worden. In 1836 werd zy, gelyk ieder weet, merkelyk vergroot en verfraeid, door het afbreken van eenen blok huizen, die in derzelver midden stond, en die door de stad voor de somme van | |
[pagina 13]
| |
27,000 franken werd aengekocht. Ten dien einde gaf jonkheer Moretus, een der afstammelingen van Plantyn, en die nog op de Vrydagmarkt de wooning van den wereldberoemden drukker bewoont, alleen, 5,000 franken. En dat men niet denke dat wy gelooven dat zonder al deze omstandigheden de Vrydagmarkt geene tytels genoeg tot eene uitgestrekte faem zou bezitten. Verre zy van ons dit gedacht. Wy weten maer al te wel, dat men misschien geheele boekdeelen zoude kunnen volschryven met maer alleen al de ernstige en zelfs dramatische of kluchtige en boertige tafereelen optegeven, waervan deze plaets op den tyd van drie eeuwen is getuigen geweest. Tot staving van dit ons gezegde zullen wy ons veroorloven alhier eene kronykGa naar voetnoot(*) te laten volgen, die zoo zy niet van de belangrykste is van die, welke over de Vrydagsche markt bestaen, echter genoegzaem zal kunnen doen blyken dat het niet anders kon of deze plaets moest op de eene of andere wyze vermaerd geraken. | |
[pagina 14]
| |
II.Geen schooner, geen beter tweetal vrienden kon er op gansch den aerbodem gevonden worden, dan meester Van Pee en zyn trouwe gezel De Nys. Immer vrolyk, immer opgeruimd en te vreden, verwekten zy de verwondering, ja zelfs den nyd van al de amsterdamsche kunstenaren, zoo wel door hun talent als schilders, als door de langdurigheid en de kracht hunner ongeveinsde en belanglooze vriendschap. Steeds te samen, in de kroeg, op de wandelingen, of aen het loopen, zou geen hunner zich ooit veroorloofd hebben een penseel aenteraken, wen de andere het werken niet in 't zin had: zoo opregt, zoo | |
[pagina 15]
| |
belangloos, zoo eigenliefdeloos was de treffende band die hen vereenigde. Onnoodig zal het zyn te bekennen, dat de liefde tot den arbeid hen maer zeer weinig verontrustte, en dat men hen, eens op gang, meermalen niet zag te huis keeren dan na drie en vier dagen met loopen of wandelen, gelyk zy het noemden en met hunne gebeden aen alle kapelletjes optezeggen, te hebben doorgebragt: verstaende zy door wandelen, van de eene kroeg naer de andere voortwaggelen en door gebeden, de potten en pinten welke zy niet nalieten de kunst ter eere te ledigen. Beiden waren zy nogtans verdienstvolle en waerlyk ongemeene kunstenaers. Van Pee schilderde het huishouden zoo goed als Brouwer of Jan Steen; wyl De Nys door het fyne en het uitvoerige zyner bloemen, vruchten en van zyn wild, soms Geeraert Dow gelyk kwam, dien hy ten opzigte der vaerdigheid verre te boven was. Een ding nogtans kwelde by poozen de twee vrienden op eene ongemeene wyze. Zulks was van niet eens eene reis naer Antwerpen te kunnen doen; dit was van niet eens in hun vaderland zelve te kunnen gaen bewonderen de Rubensen, Van Dycken, Teniersen, Jordaensen en zoo vele anderen door de bakermat der schoone | |
[pagina 16]
| |
kunsten in de 16e en 17e eeuwen voortgebragte groote mannen. Hoe dikwyls hadden zy niet, beide aen een tafel van de herberg van Baes Daems, de geliefkoosde samenkomst der Amsterdammer kunstenaren, voor een goeden pot schuimend bruin gezeten, hoe dikwyls hadden zy elkander hun innig spyt niet te kennen gegeven, van die zoo belangryke reis niet te kunnen ondernemen; Van Pee om dat zyne vrouw hem nooit had willen laten vertrekken, en De Nys om dat hy, als een ware Pylades het niet zonder zyn Orestes wilde wagen dit uitstapje te doen. - Oh! Hoe schoon ware het niet zoo wy eens het geluk hadden ons in het beschouwen van al die groote meesterstukken der Vlaemsche school te kunnen verzadigen! riepen zy te samen uit; wyl Van Pee er by voegde: - Zonder te rekenen dat ik voor eenige dagen van myne geliefde wederhelft zou ontslagen zyn. Want de vrouwen, Nys! .... Ziet gy, de vrouwen... jongen! herhaelde hy, een op nieuw gevuld glas tot op de hoogte zyns monds brengende... Verbeeld u dat de myne zou willen dat ik alle dagen op gestelde uren werkte. Alle dagen, jongen! (En hier drukte Van Pee met eene buitengewoone | |
[pagina 17]
| |
statigheid op elke silbe welke hem uit den mond kwam), alle dagen vriend en op gestelde uren, juist als een ongelukkige daglooner! Ik vraeg u eens waer het aen gelykt! Ging hy voort, het geledigde glas met kracht op de tafel zettende. - Alle dagen! vriend Jantje, antwoordde hem de op zyne beurt diep bewogene Nys, dat gelykt aen niets. Alle dagen! .... En waerom zyn wy dan schilders? riep hy zoo luid, dat het de geheele kroeg doorklonk en de aendacht der overige drinkers wekten, die al glimlachende elkander een: Weêr zoo! toefluisterden. Na zoo al koutende nog meer dan eenen pot geledigd te hebben, en wen zy zagen dat het geld hun begon te ontbreken keerden de beide kunstenaren gewoonlyk huiswaerts, om zich met eenige dagen dapper te werken, weêr de middelen te verschaffen om op nieuw te gaen wandelen; daer het slechts gebrek aen geld was, dat hun gewoonlyk hunne schoonste meesterstukken deed uitvoeren. - Geduld, Jantje! was het gewoonlyke vaerwel, dat de goede De Nys met een warmen handdruk onder het scheiden zyn maet toestierde. Geduld, jongen! Laet ons maer voortgaen... en later! ... wie weet? ... Voor het overige heb | |
[pagina 18]
| |
ik niet noodig u te zeggen dat zoo gy u ooit op reis begeeft, gy niet moogt nalaten my te komen halen. Op eenen somberen en kouden morgen van den jare 16... was Van Pee onder de breede kap zyner keukenschouw gezeten en juist bezig met een pypje besten hollandschen te rooken. Daer hy zich, ondanks deze waerlyk oostersche gesteltenis op eene ongemeene wyze verveelde, hield hy zich voor het oogenblik ook nog onledig met den rook aendachtiglyk in zyne duizend verschillende vormen nategaen en eindelyk in het bovenste gedeelte des schoorsteens te zien verdwynen. Van tyd tot tyd echter onderbrak hy deze aengename studie om tusschen het paffen de eene of andere uitroeping te plaetsen, welke gemakkelyk deed zien dat hy in geene extrà goede luim was. - Zoo ik ten minste Nys hier had, gromde hy; maer neen, die is sedert ruim acht dagen aen het werken gelyk een Negerslaef! ... En toch wat zoud ik er mede doen? ... Hy zit waerschynlyk ook op droog zaed, en hier te huis getwee te zitten koekeloeren als uilen, beteekent ook niet veel! ... Drommels! Zoo ik myn vrouw maer eenige daelders dierf vragen! ... Maer daer is niet aen te denken.. Zy was bekwaem | |
[pagina 19]
| |
om weêr tegen myne luiheid uittevallen, en God weet hoe gaerne dat ik hare uitvallen heb.... Onnoodig te zeggen dat hy gedurende dit soort van alleenspraek niet opgehouden had, dikke rookwolken in de schouw te blazen, als om in dit geliefkoosd tydverdryf eene schadeloosstelling te vinden voor het geld dat hy zyne ega niet dorst vragen. Op dit oogenblik trad zyne vrouw binnen: - Daer luijaerd! sprak zy, wyl gy toch geen werken in het zin hebt, neem het netteken en hael my eene goede zoô visch naer de markt. Er moet byster veel schelvisch zyn, geloof ik. - Geef my dan geld, sprak de schilder: gy weet wel dat ik geen duit bezit. - Zoo gy alles niet in de kroeg verteerde, zatlap, daer gy zyt! dan zoudt gy niet gestadig zonder geld wezen. En zoo gy dan nog werktet... - Gy weet wel dat er my iets op het hart ligt, vrouw, en dat ik... - Ha! gy gaet my weêr van uwe verwenschte reis naer Antwerpen om de ooren zagen, niet waer? Welnu daer zal niets van worden, hoort gy! Dat is zeker die deugd van De Nys die u daer toe wil overhalen! Maer dat hy nog in huis kome, de deugniet! de... | |
[pagina 20]
| |
- Zachtjes, vrouw! zachtjes! Ik zal niet gedoogen dat gy het het minste kwaed zegt van De Nys! hy is myn vriend en... - Hy is in het geheel de myne niet. Maer genoeg daervan. Daer! neem den sleutel, ga hael eenig geld boven uit de kas en breng my eene goede zoô... Maer vooral... In geene kroeg, hoort gy? - Heb geene zorg, vrouwtje, riep de schilder, wyl hy zoo spoedig als hy kon naer de kamer liep waer zyne vrouw gewoon was de schaersche sommetjes, welke zy uit een kleinen handel kon besparen, in eene kas optesluiten. Een oogenblik later stapte Van Pee, een vischnetje aen de hand, uit zyne wooning, met een deftigen tred, gelyk elke goede burger die om visch voor zyne vrouw gaet, verpligt is het te doen. Aen den hoek der straet aengekomen waer hy woonde, keerde hy voorzigtig nog eens het hoofd, en ziende dat hem niemand opvolgde, veranderde hy eensklaps van doenwyze, verborg het netje in zynen hoed, en van statig en vreedzaem dat zyn gang was, werd hy haestig en veranderde weldra in eenen overhaesten loop. In plaets van regts de straet in te slagen, die naer de Vischmarkt leidde, schoof hy zoo ras hy kon | |
[pagina 21]
| |
de gene in die hem naer de werkplaets bragt van zyn vriend De Nys. - Vivat! De zege is ons! riep hy de kamer binnen stuivende waer zyn vriend arbeidde: toe, Nys! werp ras palet en penseelen weg, kleed u aen en laet ons vertrekken! ... - Wat! vroeg de andere verstomd, gaen wy alweder wandelen? my dunkt... - En wie spreekt u van wandelen? kleed u aen, zeg ik; myne vrouw stemt in alles toe: wy gaen naer Antwerpen. - Bah! zy stemt toe en wy gaen? ... - Naer Antwerpen, zeg ik u... Maer spoedig dan! maek gedaen, ongelukkige! ... Zoo vrouw Van Pee! ... sprak hy stampvoetende en dermate aengedaen, dat de vriend zich niet herrinnerde hem ooit zoo te hebben gezien. - Ik ben gereed, sprak de Nys, doek, verwen en penseelen ter zyde werpende; slechts twee minuten en wy vertrekken: gy zult my later wel uitleggen wat dit alles wil zeggen... Eene halve uer later vertelde Van Pee zynen vriend, wyl zy beiden met wyde schreden op de groote baen van Amsterdam naer Haarlem, schier loopende voorstapten, hoe zyne vrouw hem gelukkiglyk den sleutel van de kas had toevertrouwd; | |
[pagina 22]
| |
hoe hy zynen zak met een goed deel dukaten had gespekt, en hoe hy eindelyk hoopte: (en hier keerde hy ongerust het hoofd nog eens stadwaerts), - zy zouden zonder tegenspoed te Antwerpen aenkomen. Wen Van Pee zyn verhael had geeindigd: - Dat is niet wel gedaen, Jantje, sprak de Nys het hoofd schuddende; en had ik dat geweten... Voorzeker verheug ik my van de reis te doen; maer, zie, gy hadt er haer wel iets mogen van laten hooren. - En gelooft gy dat zy my zoo maer stilletjes hadt laten vertrekken? Dan zyt ge wel, ja! Voor het overige ben ik voornemens haer dit alles wyd en breed te schryven in de eerste herberg waer wy aenkomen, en ik geloof dat zulks niet lang meer zal duren; want zoo ik my niet bedrieg zie ik ginder een heel aerdig kroegsken en... ik heb dan al een verdrommelden grooten dorst... - Om u de waerheid te zeggen, Jantje, sprak Nys, ik heb ook wel goesting om my wat te ververschen, al was het maer om myne alteratie af te drinken... En de twee vrienden traden een slach van herberg, een weinig bezyde den weg, binnen, boven welkers deur men in groote letteren kon | |
[pagina 23]
| |
lezen: Hier tapt men bier en genever en logeert men, by Klampers. En om aen de onkundigen, die niet in staet waren deze woorden te lezen, klaer uitteleggen wat zulks beteekende, had men boven op het uithangbord eene groote steenen kruik geschilderd, waeruit het bier in eene dikke strael, niet onaerdig in een daernevens geplaetst glas nederviel. | |
[pagina 24]
| |
III.Veertien dagen waren sedert het vertrek der twee schilders verloopen, toen op een morgen Meester Joost Kindermans, de baes uit den Gulden Leeuw, eene der vermaerdste herbergen uit de Leeuwenstraet by de Vrydagschemarkt te Antwerpen, na eerst en vooral met zyne achtingswaerdige wederhelft breedvoerig over de zaek te hebben gehandeld, den steilen trap opklom, die naer het eerste en eenige verdiep van zyne wooning leidde. Boven op de rusting van den donkeren trap aengekomen, vatte hy den sleutel die op eene der deuren stak, riep voor de grap eerst: geen belet! en trad daerop zonder eenige uitnoodiging aftewachten de kamer binnen. | |
[pagina 25]
| |
Zyne tegenwoordigheid scheen echter op geene hoegenaemde wyze de persoonen te onstellen, die in dezelve bezig waren met ontbyten. Eene van hen deed hem vriendelyk teeken dat hy welkom was, wyl hem de andere een stoel aenwees, en verzocht van neêrtezitten en zonder complimenten met hen te ontbyten. De heusche doenwyze zyner huisgenoten had zulk een buitengewoon uitwerksel op de eerlyke ziel van Meester Joost Kindermans, dat hy zelfs voor een oogenblik de lastige boodschap, hem door zyn vrouw opgelegd, vergat en dat hy in plaets van eene tael te spreken, die hun mogelyk maer half zou hebben aengestaen, begon met te zeggen: - Welnu, Mynheeren, hebt gy een goeden nacht gemaekt? Zyt gy wel te vreden in myn huis? Zoo veel te beter, dat verheugt my bovenmate. - Oh! Dat is waer baes, sprak de oudste der twee vreemdelingen, men slaept als gelukzaligen in uwe goede pluimenbedden. - En men eet niet slecht by u, Meester Kindermans, sprak de jongste. - En drinken, dan? hernam de oudste: by myne ziel, Baes! uw bier gelykt eerder aen den kostelyksten Nektar. | |
[pagina 26]
| |
- Waerlyk? sprak de Baes, gy zyt dus wel te vreden? Welnu gy maekt my ter dege gelukkig met my zulks te zeggen; want... ik heb u ook iets te vragen. Gy weet wel, myn heeren, vervolgde hy na eene poos stilzwygens, die de twee vrienden den tyd liet elkander verwonderd te bezien, gy weet wel... Het is tegenwoordig duer om leven... er is byna niets te winnen en... Het zyn nu reeds meer dan tien dagen dat gy my de eer doet by my te huisvesten... Ik heb u tot hiertoe nog naer geen geld gevraegd, omdat... maer daer ik de eer niet heb u te kennen, begrypt gy dat... zoo... wanneer... eindelyk dat... het zou my verheugen... Hier verwardde Baes Joost zoodanig in den doolhof zyner voegwoorden, dat hy zich gedwongen zag oogenblikkelyk de kamer te verlaten, zonder zyne boodschap geheel aftedoen. Hy liep den trap met vier treden te gelyk af, en trad het zweet, dat van zyn voorhoofd stroomde, afdroogende, de keuken binnen, waer hem zyne vrouw verwachte. - Welnu? sprak deze. - Wel! wel! Het gaet alles wel, vrouw, antwoordde de Baes. Ik heb my een man getoond, die... Kortom, zy zullen ons straks komen betalen. | |
[pagina 27]
| |
Keeren wy nu tot de twee vrienden terug. De verwarde doch voor hen zeer verstaenbare aenspraek van den baes, liet hen gedurende eenigen tyd verstomd elkander zitten bekyken. Zy hadden de magt niet van te spreken. Wanneer zy eindelyk ophielden stappen op den trap te hooren, gelukte het De Nys zyne denkbeelden by een te krygen: - Laet ons betalen, sprak hy. - En waermede? vroeg Van Pee zyne beurs op de tafel uitschuddende. - Wat! wy hebben niet meer dan twee guldens, vroeg Nys de twee stukken oprapende? - Zoo als gy ziet, antwoordde Van Pee, en dat zulks u niet verwondere, jongen! Vooreerst het geldt rolt, oh! rolt dat het een wonder zou kunnen heeten! Mogelyk wel omdat het zoo rond is. Nu dat tot daer; maer gy weet het, Nys, wy hebben zeer vele kerken bezocht en eene menigte meesterstukken bewonderd, sedert dat wy hier zyn en dit heeft ons hoegenaemd niets gekost wel is waer; maer wy hebben ons ook in zeer vele kroegen opgehouden en eene groote menigte potten bier geledigd; want gy vooral, gy hebt altyd dorst. - En gy dan? Gy kunt geen bier drinken, dat weet ik: het is juist daerom dat gy steeds naer het grootste glas zoekt. | |
[pagina 28]
| |
- Dat zou ik van u kunnen zeggen, ja; want God zy geloofd! zoo verre ben ik nog niet. - Van my, sprak Nys, driftig zoo een ander als gy, Jantje... En reeds waren zy beiden op het punt van elkander, ondanks de voorbeeldelooze vriendschap, die hen vereenigde, de nypendste dingen voortehouden. Zoo waer is het dat het ongeluk soms zelfs de sterkste vriendschaps en liefdebanden kan breken, ofschoon het in tegendeel dezelven zou moeten vaster kluisteren. - Hoor sprak eindelyk Van Pee, de zaek is dat wy ons te veel met wandelen vermaekt hebben. - Ja, ik raed u naer de oorzaek onzer armoedige gesteltenis te gaen zoeken; alsof wy niet wisten waer het aen vast is. Het eenigste waermede wy, naer myn dunkens, ons moesten mede bemoeijen is te weten wat wy nu gaen doen. - Ja, daer zit de knoop. Ik zou kunnen geld aen myne vrouw vragen; doch zonder te rekenen dat er een geruimen tyd zou verloopen aleer wy konden antwoord krygen, ken ik haer in staet my te schryven van geld te vragen aen den ryken heer, met wien ik haer heb laten weten dat wy zyn vertrokken. Dus, laet ons iets anders zoeken. | |
[pagina 29]
| |
Zy zochten langen tyd, overwogen veel en dachten zeer diep; maer te vergeefs: hunne som van twee guldens werd er geen duit grooter om. De Nys was zelfs zoo sterk aen het denken geraekt, dat hy eindigde met luid op te snorken. Eensklaps stond Van Pee regt en met eene houding gelyk aen die, waermede Archimedes zyn vermaerd ik heb het gevonden in de straten van Syrakusa heeft moeten uitroepen: Wy zyn er! riep hy, ik heb den nagel op den kop geslagen! De Nys was ongelukkiglyk door het al te sterk denken zoo vast in slaep geraekt, dat hy zich in de grootste onmogelykheid bevond de schoone houding en de deftige uitroeping van den vriend Van Pee te bewonderen en deze zich zelfs genoodzaekt vond hem met geweld by den arm te schudden, vooraleer hy hem uit de chimerische wereld welke hem zyne droomen voorstelde, tot de zoo harde wezendlykheid kon doen wederkeeren. - He! Nys, hoor dan, word wakker, luister! De Nys vreef zich de oogen, rekte zyne armen, geeuwde, stak het hoofd vooruit en luisterde. - Herrinnert gy u niet, hernam Van Pee, wat baes Kindermans ons gisteren avond van de Vrydagmarkt verhaelde? | |
[pagina 30]
| |
- De Vrydagmarkt! sprak de slecht ontwaekte Nys, wyl hy, byna nog halfdroomende, strakke blikken op zyn gezel rigtte en al deed wat hy kon, om zyne aendacht op deszelfs woorden te vestigen. - Hy zegde ons, ging de andere voort, dat er veel kunstenaren zyn die zich vergenoegen hunne gewrochten daer naertoe te zenden, en er het geld van optrekken zoodra dezelve verkocht worden. Het is wel zeker dat het geene Rubensen of Jordaensen zyn, die zulks aenvangen; maer dat is ons om het even. Zoo wy ieder een klein tafereeltje penseelde, he? wat zegt gy er van? Wy zyn slechts donderdag morgend, wy hebben een geheelen dag voor ons. Met de twee guldens kunnen wy al krygen wat wy noodig hebben. De Nys liep doek, verwen, penseelen enz. koopen. Van Pee trad beneden naer de keuken en keerde, na de bazin betaling tegen den volgenden dag beloofd te hebben, in zyne kamer terug, waer zyn vriend niet lang wachtte hem met al de materialen te komen vervoegen, die zy noodig hadden om oogenbliklyk aen het werk te gaen. Hy bragt zelfs een model mede voor Van Pee: het was een arme, vuile, en met vod- | |
[pagina 31]
| |
den bedekte, gryzaerd. Wat hem betrof, hy had zich met eenige ter jagt gedoode vogeltjes vergenoegd. Des anderdaegs 's morgens hielden al de liefhebbers en kunstenaers die zich te Antwerpen bevonden, voor de wooning van eenen roeper op den hoek der Vrydagmarkt en Leeuwenstraet, verwonderd stil. Wat de geestdrift der kunstkenners zoo sterk gaende maekte, was slechts een paer tafereeltjes van zeer kleinen omvang: het eene verbeeldde een ouden Bedelaer, en het andere eene Weitasch, welkers inhoud (eenige doode vogeltjes) op eene tafel was uitgeladen. De twee stukjes op eene waerlyk bewonderenswaerdige wyze uitgevoerd, werden aen een zeer hoogen prys verkocht. Na Meester Kindermans en zyne ega ruim betaeld te hebben, bevonden zich de twee vrienden nog in het bezit van een goed aental goudstukken. - Wat gaen wy nu doen? vroeg De Nys. - Wandelen, antwoordde Van Pee. - Laet ons wandelen, sprak De Nys. En kerken en kroegen werden op nieuw bezocht. Zy begonnen niet dan den volgenden donderdag op nieuw te schilderen. | |
[pagina 32]
| |
Na zoo eenigen tyd geleefd en gewerkt te hebben, begon hunne faem niet slechts binnen Antwerpen, maer tot in de overige steden des lands doortedringen. Van alle zyden kwam men de twee kunstenaren om tafereelen bidden. Te vergeefs nogtans schreef Van Pee dit alles aen zyne vrouw, om haer ook tot het ondernemen eener reis naer Antwerpen overtehalen. Zy was maer hoegenaemd niet te bepraten en kon vooral aen haers mans lust tot werken geen geloof hechten. Zy bleef dus te Amsterdam zich met het weinige vergenoegen, wat haer eene geringe nering kon opbrengen. Eindelyk begon het de twee vrienden te Antwerpen te vervelen. Aen Van Pee omdat hy zyne vrouw toch regt lief had. Aen De Nys, omdat het Van Pee te Antwerpen verveelde. Een schoonen morgen dan kwamen zy weêr te Amsterdam aen, met de schuit van een schipper die hen beiden kende. Vooraleer zich huiswaerts te begeven gingen zy beiden naer de Vischmarkt. Van Pee kocht er eene fraeije zoô roch en vloot, en nam dan eerst den weg naer zyne wooning: - Vrouw, sprak hy by het inkomen tot zyne verwonderde wederhelft, kookt het water al?.. Hier hebt gy den visch! |
|