|
| |
Doktersvrouw, 51 jaar - Achterhoek
6 Februari 1943
- Er is vandaag iets vreeselijks gebeurd. Adri is onverwachts hier gekomen, gevlucht uit Utrecht. Toen hij 's morgens met vele andere studenten in het Pathologisch instituut werkte, kwam plotseling een meisje, een assistente, heftig geëmotioneerd binnenloopen en vertelde, dat de Universiteit bestormd werd door de Grüne Polizei. Het Domplein was afgezet door de Gr. P., geholpen door Hollandsche SS.
In het Universiteitsgebouw, waar juist examens werden afge- | |
| |
nomen en college werd gehouden, drong de Gr. P. binnen en nam alle studenten (mannelijke) gevangen. De meisjes mochten weggaan. Op het afgezette Domplein stonden 5 groote autobussen, die geheel volgeladen werden. Dadelijk op dat bericht pakten de studenten van het Pathologisch instituut hun boeltje en zijn toen meteen gevlucht. In het Pharmaceutisch laboratorium, waar ook vele medische studenten werkten, kwam helaas de waarschuwing te laat. Ook die werden allen gevangen genomen en in 2 autobussen weggevoerd. - Verdere bijzonderheden wist Adri niet te vertellen. Wat de bedoeling van het afschuwelijke optreden is, weten we niet. Of het alleen is om het te gebruiken voor arbeid in Duitschland, waartoe zij natuurlijk niet vrijwillig te bewegen waren, of dat het weer het ellendige gijzelaarssysteem is om de overige studenten te dwingen zich voor de arbeidsdienst op te geven? - Er wordt ook gezegd, dat het is als represaillemaatregel, omdat op de commissaris-generaal Seyffart een aanslag gepleegd zou zijn! In elk geval zal dit wel een staartje hebben. De universiteit zal natuurlijk gesloten worden. Alle studenten, die niet gepakt zijn, zijn gevlucht. Adri wist niet of er ook goede vrienden van hem bij waren. Het was met recht een ‘sauve qui peut’. - Het lichtpuntje is wel, dat hieruit wel blijkt, hoe Duitschland langzamerhand volkomen in het nauw gedreven is.
| |
9 Februari
- Gisterenavond om half 12 kwam Rudi opeens aanzetten. - Amsterdam werd hem te warm. Straks komt ook Dolf van Straten. - We krijgen dus drie ondergedoken studenten!
Vanmorgen kwam [de] burgemeester heel geagiteerd vertellen, dat de toestand werkelijk zeer critiek is. In de groote universiteitssteden worden de studenten uit de huizen gesleept (tenminste de weinigen die er nog zijn). De ellendige W.A. mannen zijn ingeschakeld om te helpen zoeken. Het gerucht van de aanslag op Seyffart is bevestigd en stond zelfs in de courant. Hij is ook al dood. Deze handeling is dus zeker als represaille-maatregel. Wat de bedoeling is met al die studenten gevangen te nemen, is niet duidelijk. Wel natuurlijk als represaille-maatregel, maar ik denk niet, dat zij hen zullen fusilleeren, doch als arbeidskrachten zullen willen gebruiken in Duitschland.
Het is nu zaak de drie jongens hier te verstoppen. Adri zal vermoedelijk door gaan als assistent van Chris en Dolf is werkelijk assistent, want daar was Chris hard om verlegen. Rudi zal ver- | |
| |
moedelijk zich verstoppen bij Lantink en daar als boerenknecht werken. De week-ends is ons huis dan wel heel vol met mannen, als André en Rob er ook zijn. -
Alles wijst erop hoe critiek de toestand wordt voor de Duitschers. In Rusland blijft het prachtig gaan. Na de val van Stalingrad blijven de Russen optrekken. Nu zijn ze al in Rostof, waar de voorposten al aan het vechten zijn. In de Kaukasus is weer een enorm leger van de Duitschers ingesloten. Er schijnt nog een gaatje te zijn, vanwaar nog ontkoming mogelijk is over Kertsz. Alle materiaal moet achter blijven.
Adri is wel door het oog van een naald gekropen. Dadelijk nadat hij gewoon uit het station vertrokken is, zijn alle perrons afgezet en alle wegen, zoodat ontvluchten niet meer mogelijk was.
Rudi was toevallig een eindje gaan omloopen, toen de razzia in Delft plaats vond.
Hij heeft dus gespijbeld!
| |
10 Februari
- We hadden gisteren een emotievolle dag. Van alle kanten kwamen de wildste geruchten over ophalen van jonge mannen, niet alleen studenten, maar alle jonge mannen tusschen 18 en 25 jaar. De geruchten bleken ook werkelijk waar te zijn. In Amsterdam, Arnhem en Zutphen werden eenvoudig de Middelbare scholen bestormd en de jongens meegenomen. Gelukkig waren wij nog in de gelegenheid Paul, die op het Lyceum in Zutphen is en Rob, die op de Koloniale landbouwschool werkt in Deventer, te waarschuwen. Beiden zijn nog naar huis kunnen komen en moeten nu, evenals alle andere jongens hier in het land, onderduiken.
Vannacht zijn overal jongens van hun bed geligt en weggevoerd. Men zegt naar een werkkamp in Duitschland. Wij hebben hier nu Adri, Rudi, Dolf van Straten, Paul en Rob in huis. Rudi is gisterenavond dadelijk weggegaan en werkt in een overal en klompen bij boer Lantink als knecht, Rob dito, zoo bij Jansen, Adri en Paul zijn nog thuis, maar zullen vannacht ergens anders slapen. Gisteravond waren allen dus nog hier, maar we namen wel degelijk onze maatregelen. Op de ingebouwde verstopplaats op zolder kunnen zij goed verstopt worden. We hadden afgesproken, dat mocht er vannacht gebeld worden en de Grüne Polizei of de W.A. mannen zouden komen, dan zou Chris dralend opendoen en die lui aan de praat houden. Ik zou direct de jongens waarschuwen, die met hun
| |
| |
kleeren onder de arm naar boven zouden vluchten. Dolf, die het minste gevaar loopt, zou hen in hun gevangenis van buiten insluiten. Ondertusschen zouden Liesbeth en ik direct de drie bedden recht leggen en verder weer in bed gaan. - 't Was vannacht echter heel rustig. - Wel ging opeens de telefoon en meteen was ik op mijn ‘qui vive’. 't Was echter een patient. We leven nu van de eene dag op de ander en wachten af de dingen die komen zullen. Gelukkig is er bij geen van allen een spoor van agitatie.
Steeds goede berichten uit Rusland. Koersk is ook gevallen!
| |
13 Februari
- We leven weer in een voortdurend heftige spanning. De roof van onze jongens gaat het heele land door. Overal zijn overvalwagens en worden jongens van 18-25 jaar uit de huizen gehaald of uit autobussen, fabrieken en andere plaatsen. Van alle hoogescholen en middelbare scholen zijn de hoogste klassen leeg. Alle jongens zijn z.g. ondergedoken en iedereen neemt zijn maatregelen. Tot nu toe waren de Gr. Polizei en de W.A. nog niet in ons dorp, maar we hebben toch ingrijpende maatregelen getroffen. Paul en Adri zijn op de boerderij van Jan van Meerten en blijven een paar dagen daar in de knechtenkamer verstopt. Niemand, behalve Cora en Jan van Meerten weten ervan, die hun hun eten brengen. 't Is er natuurlijk koud. Ik denk, dat ze de meeste tijd in bed zullen liggen, aangekleed en wel, om met het eerste teeken van gevaar over de hooischuren weg te kunnen vluchten het bosch en de hei in. Waar André zit weten we niet precies. Rob werkt bij een boer en Rudi ook. -
Als we de meisjes nu maar veilig kunnen houden. In den Haag is echter de heele meisjeshuishoudschool ingepikt. Ook in Zevenaar zijn vele meisjes weggehaald, die op de Turmac-fabrieken werken.
Ons huishouden is door dit alles wel weer heel zwaar belast. De ondergedoken jongens kunnen niets doen en allerlei extra dingen moeten Ada en Liesbeth doen. Adri en Rob zitten erg verlegen om hun kleeren. Eerst had Liesbeth plan gemaakt om een dag naar Utrecht te gaan om allerlei te halen en wat orde op zaken te stellen. Toen Chris ervan hoorde, wilde hij het absoluut niet, want het is verschillende malen gebeurd, dat de meisjes, die op de kamers van hun a.s. mannen kwamen om dezelfde reden, gepakt werden en meegevoerd, als een soort gijzelaars, om de mannen in handen te krijgen. Ik ben benieuwd hoelang deze spanning duurt. Als er in
| |
| |
een paar dagen niets gebeurd hier, dan zullen de ‘onderduikelingen’ wel weer overal boven water komen.
Maar gevaarlijk blijft het voorloopig, want als men meent veilig te zijn, worden de ‘beschermers’ plotseling actief en slaan hun slag, waarbij zeker weer veel slachtoffers zullen vallen.
| |
21 Februari
- Deze week is er wat oppakken van jongens betreft niets bijzonderes gebeurd. Wel zijn er telkens geruchten geweest, dat de overvalwagens gezien waren en dus dat alle onderduikers op hun hoede moesten zijn. We hadden codes afgesproken om te telefoneeren wanneer er gevaar dreigde. Ik telefoneerde dan ‘De dokter zegt, dat u nog een poeder mag gebruiken’ naar de verschillende boerderijen of families waar onze jongens verstopt waren. Dat beteekende: pas op, er dreigt gevaar. ‘U mag twee poeders gebruiken’ beteekent: grooter gevaar, en ‘U mag drie poeders nemen’ is ‘vlucht’!
Twee maal is er getelefoneerd over een poeder. Paul en Adri hebben zich die dag schuil gehouden in het clubhuisje v.d. golf, waar Brand, de golfknecht, hen een mandje met eten bracht. - Ook zijn zij twee dagen verstopt geweest in het knechtenkamertje van de boerderij van de Van Meertens. - Rudi heeft zich een pracht schuilplaats gemaakt bij Lantink en Rob heeft de hooiberg uitgekozen bij Jansen.
Nu er echter verder niets gebeurd is, kan het niet anders of langzamerhand komen de onderduikers weer te voorschijn.
Het kan ook niet anders, want hoelang moet men anders verstopt blijven. De middelbare scholen zijn weer begonnen, de meeste leerlingen zijn teruggekomen. Ook Rob gaat morgen weer naar Deventer. Het blijft echter een groot risico, want juist, als men meent, dat het gevaar geweken is, zullen de Moffen zeker weer hun slag slaan.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd