Dagboekfragmenten 1940-1945

Adviseur, 48 jaar - Overijsel
20 Juli 1941

- Het is vannacht hevig geweest: het heele dorp lag vol uitgeknipte V-s van allerlei kleur, en om de twintig meter waren de rijwegen met groote V-s bekalkt, gele, witte en oranje. Hier en daar was deze vrij eentonige versiering onderbroken door min of meer geslaagde koningskronen, lauwertakken en leuzen. De politie is van middernacht tot half zes in actie geweest om het allerergste met bezems en putsen water te vernietigen of onleesbaar te maken. In Geesteren en Tubbergen was het zoo mogelijk nog erger, en men kan zich bijna niet indenken hoe de straten van de groote steden er vanmorgen hebben uitgezien.

Van morgen was er niet heel veel van over; alleen in het Uitbreidingsplan kreeg men nog een flauw denkbeeld van de tallooze manieren waarop men zich in letters V kan uitdrukken. Van een hoop baksteenen bij een in aanbouw zijnd huis waren alle steenen van het symbool der victorie voorzien, en men kon er V-s bezichtigen van twee centimeter tot 3 meter lengte. Nergens stond er echter bij of de V van de Vrijheid, dan wel die van de (Duitsche) victorie bedoeld werd.

De paarden van Jorissen - een N.S.B-er aan de Hoge Dijk - liepen van morgen met groote V's beschilderd in de wei; bij een anderen N.S.B-er prijkte tegenover zijn huis het opschrift:

V, de V van Vergelding

en er was een soort verkeerspijl op den weg gekalkt, die met de punt

[p. 118]

naar zijn voordeur liep. Hier was de bedoeling dus tamelijk duidelijk toegelicht.

Het is allemaal gruwelijk flauw, maar ik gun de menschen wel graag een verzetje. Ze hebben het wel verdiend. Verzet baat niet, dus waarom dan geen verzetje - een verzetje met een hoofdletter V...

In de stad was het nog erger. Geplaagd door een angina van je moeder, die den Zondagmiddag liefst rustig lezend wilde doorbrengen (waartoe ze natuurlijk niet gekomen is) en door een persoonlijke infectie met mond- en klauwzeer, althans met een stomatitis van soortgelijke allure, maakte ik vanmiddag een fietstocht in die omgeving. De uitgeknipte V-s lagen langs de trottoirbanden als afgevallen bladeren in den herfst, en langs de Groote Straat - die ik anders in den zomer op Zondagen niet frequenteer - bewoog zich een opgewekte volksmenigte, om te zien wat er op het gebied van Vrijheid, Victorie en Vergissing gepresteerd was. Dit was inderdaad niet mis.

Op den terugweg had ik nog het groote genoegen, te moeten schuilen voor een onweersbui. De eenige boom was een berk, en voor het eerst sedert anderhalf jaar rook ik weer een berk in den regen. Het is een nat pak waard, na een jaar van ranzige boter en slechte cigaretten.

23 Juli

- De mop van den V-veldslag is er geloof ik in ons dorp al zoo'n beetje af, maar ik hoor dat er in de afgeloopen nachten veel bedenkelijker letters en opschriften op de straten zijn geverfd. Men heeft zelfs doodskoppen moeten wegpoetsen, en die waren zeer zeker niet bedoeld als een spontane hulde aan de Sicherheits-polizei (ik heb je al eens verteld dat die menschen ook zoo'n griezelig embleem op hun pet dragen). Men beweert zelfs van een heel geraamte, maar dat geloof ik niet - welke dorpsbewoner zou nu een geraamte kunnen teekenen dat een beetje op een geraamte lijkt?

Nu evenaren die letters nog lang niet de inscripties die ik een paar weken geleden in Almelo in een urinoir zag - waarbij allerlei met name genoemde personen met den dood bedreigd werden - maar O.B. en OZO zijn in deze tijden al erg genoeg. OZO beteekent niet alleen oost-zuid-oost, maar het is ook het volstrekt niet geheime codewoordje voor ‘Oranje zal overwinnen’. De Duitschers zien dat niet graag; het is niet in overeenstemming met de voor-

[p. 119]

waarden der capitulatie, die volgens de bepalingen der Haagsche Conventie stipt loyaal moeten worden nagekomen. O.B. beteekent behalve ‘Omzetbelasting’ tegenwoordig ook ‘Oranje Boven’, en onder de kinderen - de rijpere jeugd daaronder begrepen - is het een groet, die algemeen ingang heeft gevonden; dat gaat dan gepaard met het opsteken van twee vingers van de rechterhand, die samen de letter V heeten te vormen.

Inderdaad, het is allemaal vrij kinderachtig, en ik geloof dat het gauw uit zou zijn als de Duitschers het maar heel eenvoudig toelieten.

We hebben vandaag ons Rotterdamsche kind gekregen. Het is een tienjarig meisje met name Riekje Schouten. Over enkele dagen hoop ik een verklaring omtrent haar af te leggen.

24 Juli

- Vanmiddag moest ik in de stad wezen, om een afscheidsbezoek te brengen aan den ontvanger. De heele stad was op een onbeschrijfelijke manier toegetakeld. Naar ik te voren al gehoord had, waren diverse schilders 's nachts uit hun bed getrommeld door NSB-ers - naar men beweert met de politie erbij! - en omstreeks half twee is het gekalk begonnen. Het is bijna ondenkbaar dat dit werkje onder toezicht van de politie is verricht, maar het is mij van zooveel kanten zóó positief verteld, dat ik het bijna tegen beter weten in moet gelooven. De straten zagen eruit alsof er een horde zatgevoerde waanzinnigen feest had gevierd. Niets was ontzien: overal was de kwast met menie gehanteerd. Niet alleen op het asfalt en de trottoirtegels, maar ook op winkelruiten, gevels, zonneschermen, hekken, uithangborden, luiken en lantarenpalen. Verschillende uithangborden en zonneschermen waren volkomen bedorven. Waar geen plaats gevonden kon worden voor behoorlijke vegen en halen met menie of teer, waren de kozijnen en ramen beplakt met duizenden papiertjes met zwarte, witte en oranje V-s. Wie in vroeger jaren wel eens een marktplein gezien heeft, nadat de kermisweek was afgeloopen, of de standplaats van een ijscoventer heeft bezocht na een volksfeest op een mooien zomeravond, kan zich een kleine voorstelling vormen van den prullemand waarin heel de stad herschapen was. Maar dát is nog op te vegen en déze rommel is niet weg meer te poetsen. De NSB behoeft bij mij niet meer aan te komen met sentimentaliteiten over steden- en landschapsschoon, noch met fanfares over tucht en orde.....

[p. 120]

Later op den namiddag hoorde ik dat niemand de smeerlapperij van zijn particuliere eigendommen mocht verwijderen, op straffe van zooveel gulden boete. Men gaat nu eenmaal niet zegevieren om den volgenden morgen de zegepraal ongestraft te laten wegspoelen - bovendien wat een spoelwater kost datallemaal, en wat een zeep! En de lood-, lijnolie- en papiervoorraden zijn tòch al zoo aangetast.. Uit één van de spandoeken, waarvan er een dik half dozijn in de stad hing, knip zelfs ik met gemak drie beddelakens, of zeker zes polohemden voor den volgenden zomer. En met die menie van al die V-s kan men zeker een blok woningen in de grondverf zetten, wat de deur- en raamkozijnen betreft. Als men er tenminste de lijnolie voor zou kunnen krijgen. Maar dat is afgeloopen ... V van victorie, V van vernieling, V van verminking, verdooving, verdwazing, verwarring, verkwisting en vandalisme. Er is maar één V meer, de V van vee. En die hebben we niet noodig: we hebben behoefte aan een andere V, de V van vrede, vetpotjes, vuurwerk en volksliederen. En als we héél subtiel denken: een klein lettertje v voor vrijheid - hoe gering ook - en voor een heel klein vaderlandje. Het behoeft niet grooter te zijn dan het altijd geweest is: het mag mijnentwege gerust bij Bentheim en Schoonebeek ophouden, al is Berlijn volgens Radio Bremen een Hollandsche stad, en al leven er in Hamburg en Blahkenese nog enkele democraten, met wie men zich in ons dorpsdialect in 1934 nog uitstekend wist te verstaan.

‘Niemands volgeling en niemands belager’, het is de eenige slagzin die me uit het oude Europa nog altijd is bijgebleven. En hiermee schrap ik voor vanavond de laatste V-s: die van volgen en vervolgen. Men kan dat net zoo goed, zoo niet beter, zonder ons.

Bedenk maar eens een letter, lieve kinderen, voor het volgende offensief. Geen W asjeblieft, want die kost te veel menie en papier. Neem een economische letter: de I is het beste. De I van Idealisme - persoonlijk zou ik Individualisme verkiezen, of bij gebreke van dat Isolement. Maar bereid je dan vast voor op den onvermijdelijken tegenaanval: zoolang er nog teer en menie in voorraad is, zal de NSB achter iedere I of ‘dioot’ of ‘mbeciel’ of - wat haast nog erger is - ‘sraëliet’ laten aanbrengen. Er zijn reeds hoogescholen ingesteld voor wetenschappelijke bestudeering van het nationaal-socialisme - weest dus voorzichtig.