Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

VII

Die prince der priesteren sprac: Of hem dese dinghe soe hebben? Hy seyde:

Hoert ghy manne, ghy brueders, ende ghy, vaders, God der glorien verapenbaerde onsen vader Abraham, doe hy in Mesopotanien was, eer dat hy in Carram woende, ende van dan voerde hine over in den lande van Caldeen, ende seyde tot hem: Ganc vyt dinen lande ende vyt dijnre maecschap ende com int lant, dat ic dy wisen sal. Doe ghinc hy vyt den lande van Caldeen ende woende in Carram ende van dan, na dat hy ghestorven was, voerden sijn vader over in dit lant, daer ghy nu in woent, ende hy en gaf hem gheen erfenisse daer in, noch enen voetstap niet, mer hy belovede hem dat lant te gheven in den besitte ende sinen sade na hem, doe hy nochtan ghenen soene en hadde. Mer God seyde, want sijn zaet een incomelinch was in een vreemt lant: Si suellense onder die dienstachticheyt werpen ende suellense qualic handelen vierhondert jaer lanc ende dertich, ende dat volc, dien si dienen suelen, sallic ordelen, spreect die Here, ende daer na sullen sy vyt gaen ende dienen my in deser stede. Ende hy gaf hem een testament der besnidinghe, ende alsoe wan hy Ysaac ende besneet hem op den achteden dach, ende Ysaac wan Jacob ende Jacob wan die twelf patriarchen. Ende die patriarchen benideden Joseph ende vercochten hem in Egipten, ende God was mit hem en[de] verlosseden vyt alle sinen drucke ende gaf hem gracie ende wijsheyt in Pharaons [aenghesichte,] des conincs van Egipten, ende makeden proest over Egipten ende over al sijn huys. Doe quam daer een hongher over al Egipten ende Chanaan ende grote tribulacie, ende onse vaders en vonden gheen spise. Ende doe Jacob hoerde datter coern in Egipten was, sendede hi onse vader yrstwarve ende ander warve ende Joseph waert bekent van sinen bruederen, ende sijn gheslecte is Pharaon gheopenbaert. Ende Joseph sendede ende dede halen Jacob, sinen vader, ende alle sijn gheslechte in vijf ende seventich sielen. Ende Jacob clam neder in Egipten ende is begraven, hy ende onse vaders, ende sijn in Sichem ghevoert ende sijn gheleyt int graf, dat Abraham cochte om die weerde van silver van den kinderen Emorsichems soene. Ende doe die tijt der belovinghe nakede, die God Abraham beliet hadde, wies dat volc ende is vermenichvoldicht in Egipten, thent daer een ander conich in Egipten op stont, die Joseph niet en kennede. Dese verscalkede onse gheslachte ende pijnnichde die vaders, dat sy haer kinder en wech deden ende niet te live en worden behouden. In dier selver tijt was Moyses gheboren ende hy was Gode ghenaem. Dese waert in sijns vaders huys drie maende ghevoedet. Doe hy en wech ghedaen was, namen Pharaonis dochter ende vodeden haer selver op tot enen kinde, ende Moyses is gheleert in alre wijsheyt dier van Egipten ende hy was moghende in woerden ende in sinen werken.

Ende doe hem die tijt van viertich jaren vervullet waert, doe quamt in sijnre herten, dat hy sine brueders, die kinder van Israel, solde

[fol. 142r]

vanden. Ende doe hy enen van sinen bruederen onrecht sach liden, wrac hine ende dede wrake den ghenen diet onrecht gheleden hadden ende sloech den man van Egipten doet. Hy vermoedede, dattet sine bruedere verstonden, dat God overmids sijnre hant hem luden salicheyt soude gheven, ende si en verstondens niet. Des anderen daghes was

hy daer by die [daer] keven ende versoendese in vreden ende seyde: Ghy manne, ghy syt brueders, waer om quetse ghy malcander? Mer die sinen naesten onrecht dede, die versmaden en[de] seyde: Wie hevet di tenen prince ende tenen rechter over ons gheset? Wilstu my oec verslaen, alstu ghisteren den man van Egipten verslogheste? Doe vloe hy in desen woerde ende is een toecomelinc gheworden in den lande van Madian, daer [hi] twe sonen wan.

Ende doe die viertich jare vervullet waren, openbaerde hem in der woestinen des berghes van Sina een enghel in den vuere der vlammen des doernen bussches, ende Moyses sacht ende verwonderde datter ghesien was, ende doe hy daer naere quam, dat hijt merken solde, ghesciede een steme des Heren tot hem ende seyde: Ic bin juwer vadere God, Abrahams God ende Ysaacs God ende Jacobs God. Moyses verbeefde ende en dorstes niet merken. Doe seyde die Heer tot hem: Doch of dat ghescoyte dijnre voete, want die stede, daer du in staeste, is hillich lant. Al siende heb ic die ghezelinghe mijns volcs ghesien, dat in Egipten is, ende haer versuchten heb ic ghehoert ende ic bin neder ghedaelt hem luden te verlossen, ende nu, com, ic sal dy in Egipten senden.

Desen Moysen, dien sy versaecten ende seyden: Wie heefti to enen prince ende to enen rechter over ons gheset? desen hevet God tot enen prince ende tot enen verlosser ghesendet mitter hant des enghels die in den doernen busch verscheen. Dese leydese vyt ende dede wondere ende teyken in den lande van Egipten ende in den roden mere ende viertich jaer lanc in der woestinen. Dit is die Moyses, die den kinderen van Israel seyde: God sal ju vyt juwen bruederen een propheet verwecken; dien suel ghy horen alse my. Dit is hy, die inder kerken was inder woestinen mit den enghel, die hem in den berghe van Sina toe sprac, ende mit onsen vaders, die de woerde des levens onfinc ons te gheven, wien dat onse vaders niet ghehoersam en wolden wesen, mer si verworpen ende sijn omme ghekeert mit haren herten in Egipten ende seyden tot Aaron: Maec ons gode, die ons voer gaen, want dese Moyses, die ons vyt Egipten leydede, en wete wy niet, wat hem ghesciet is. Ende in dien daghen makeden si een calf ende offerden dien afgode offerhande ende verbliden in den werken haere hande. Mer God keerdet ende henghedet, dat sy overghelevert worden te dienen der ridders[c]ap des hemels, als inder propheten boec ghescreven is: Ghy huse van Israel, heb ghy my offerhande gheoffert, viertich jaer lanc in der woestinen? Ghy ontfinghet Molochs tabernakel ende [die] sterre Repham juwes gods ende die figuren der beelden, die ghy makeden hem te aenbeden. Ende ic sal ju over vueren in Babilonien.

Mit onsen vaderen in der woestinen was dat tabernakel des ghetughes, alst hem God gheordinijrt hadde, sprekende

[fol. 142v]

tot Moysen, dat hijt maken solde na der formen die hi ghesien hadde. Dat ontfinghen onse vaders ende brochtent mit Ihesu inder heydene besittinghe, die God van den aensichte onser vader vyt werp thent in Davids daghen, die voer Goede ghenade vant ende bad, dat hy Jacobs Gode den tabernakel moste vinden. Ende Salomon die timmerde hem een huys, mer hy en woent niet hoghe verheven in dinghen die mit hande ghemaket sijn, alsoe hy doer den prophete spreect: Die hemel is [mi] een setel ende die eerde een voetscaemel mijnre voete. Wat huse suelt ghy my tymmeren, spreect die Here, of wilc is die stede mijnre rusten? Ende hevet mijn hant alle dese dinch niet ghemaect? Mit harder necken ende mit onbesneden herten ende oren heb ghi altoes den Hilghen Gheest wederstanden; alsoe ju vaders, alsoe ghy oec. Welc vanden propheten en hebben juwe vaders niet vervolghet? ende hebben versleghen die vanden toecoemst des gherechtighen te voren hebben gheboetscapt, welcs gherechtighen ghy nu verraders ende manslachters hebt gheweest, die de ee in der enghelen ordinancie ontfinghet ende en hebtse niet bewaert.

Doe si dit hoerden, worden si ghesneden in haren herten ende crijsschelden mit tanden weder hem. Ende want Stephanus vol was van den Hilghen Gheest, aendochte hy inden hemel ende sach die glorie Gods ende Ihesum ter rechter siden Gods staende. Ende hy seyde: Siet, ic sie den hemel open ende des menschen soene staende ter rechter siden der moghentheyt Gods. Doe riepen sie mit luder stemmen ende hielden haer oren ende maecten al te gader een gheruysch thegens hem, ende si worpen hem vytter stat ende steenden hem. Ende die ghetughe leyden haer cleder af neffens een joncghelinc, die Saulus gheheyten was, ende si steenden Stephanum aenropende ende segghende: Here Ihesu, onfanc mynen gheest. Doe bugede hie sine knien ende riep mit luder stemmen ende seyde: Here, en sette hem die sonden niet, want si en weten niet, wat si doen! Ende doe hy dat gheseyt hadde, ontsliep hy in den Heren. Ende Saulus was mede consentirende sijns doets.