Heele goeje remedien, en resepte om te koken te bakken en te confijten

[p. 11]

34. Om de beste lucatelle te maken

men moet de Oly met de seck eerst sagjes te samen kooken, tot dat de seck gants verwasemt is, om nu te sien of de seck gants verwasemt is soo laat een droppeltje in't vier vallen soo het nogh snirst is't nog niet genoegh, want als't genoeg is soo sal't sagjes opbrande gelyk een kaarse en genoegh zynde giet het klaare daar dan sagjes boven af, en laat het veuyle op de grond leggen, en doet weg, doet dan het was daar by en laat samen saghjes smelten, dat gedaan zynde giet het in een kom en laat daar in kout worden, kout zynde keert dan om, en schrabt de veuylighyt die nogh op de grond gesackt is af, doet het dan wederom in het becken, en laat saghjes smelten, gesmolten zynde giet dan eerst de tarpentyn daar in, daar na het root sandel, en op het laast de balsem van peru, als't wat verslagen is, want te warm zynde doet het de balsem light schiften

nu volght waar voor de lucatella balsem al goet is om te genesen alle wonden soo van buyten als van binnen neemtmen wat in een lepel warm gemaackt en daar wat plucksel ingedoopt en in de wonde geleyt schoone doecken daar over geleyt en soo dickwils verbonden als men't sal nodig oordelen het neemt niet allenig de pyn weg maar belet ook datter geen inflamatie aan comt, het treckt alle veuylighyt uyt ja selfs vermorsselde beentjes, of wat quaad datter is, soo dattet al geneest, indien de hersenen of darmen niet zyn gequest het geneest binnen de aght a negen dagen soo daar niet tussen beyden en comt

[p. 12]

ten tweeden soo is dese balsem goet voor hooft pyn de slaap daar daarmede gestreken en wat in de neus gaten gesmeert

ten derde is deselve goet voor steeken in de zyde, de plaatse daar de pyn is warm daar mede gestreken een quartier uurs lang en dan een warme doeck daar op geleyt

ten vierde deselve is ook goet voor den beet van een dolle hond of ander vergiftig beest, daar warm opgeleyt gelyck men op een wonde doet

ten vyfde deselve is ook goet in tyde van pest, als men wil uytgaen daar van wat in de neus gaten gedaen en een wynig in de mond genomen

ten sesden is ook goet voor de kancker daar warm mede gestreeken, en soo't open is op deselve manier als men een wonde verbint als in't eerste artikel

ten sevenden is goet voor de maselen, als de pest des 's morgens een half loot met wat warme bouljon ingenomen en daar op gesweet

ten aghsten is goed voor een quade maagh die niet wel verteert van buyten met een warme hand daar mede gestreeken als men te bedde gaet en een wynig daar van in de navel gedaan

ten negende stremt het blode van een wonde stracks daar warm op gedaen en toegebonden

ten tiende dryft het het geronne bloet of met seck warm gemaackt en in genoomen een brock de groote van een notemuscaat

ten elfden is ook goet voor de jight en roos soo men het verd[r]agen kan warm daar mede gesmeert of met een doeck daar op geleyt

[p. 13]

ten twaalfden is deselve goet voor quade borsten die sweere of eenig ander accident hebben deselve daar mede gesmeert

ten dertiende is deselve goet voor de kinder pockjes als uytgeslagen zyn met een veer daar warm opgestreken of gesmeert geneest sonder putten te houden

ten veertiende soo is deselve goet voor alle geswellen die uyt sinkingen ontstaen des avonts en smorgens daar mede gesmeert

ten vyftiende is goet voor alderly obstractien in't bysonder voor de tering of long sieckten als ook voor een korte asem, dogh een vrouw die swanger is magh deselve niet gebruyken maar men maghse tot allen tyden innemen des avonts ende des smorgens nughteren de groote van een note muscaat in fyne suyker gewintelt en soo door geslickt dan daar een quartier uurs op blyve leggen sonder woelen, en ten minsten twee uuren waghten eer men daar iets op nuttight des avonts als wanneer men't inneemt moet wel twee a dry uuren naar den Eeten zyn

ten sestienden is deselve goet voor jemand die een swaare val gedaan heeft aanstonts met wat warme weyn of bier ingenomen de quantityt van een notemuscaat en dan warm toegedeckt en de plaats daar men sig heeft beseert daar warm mede gestreeken, belet dat geen geronnen bloet set nogh eenig quaad daar van blyft

ten seventienden is deselve goet voor alle apostuynen van buyten en van binnen ingenoomen en daar mede gesmeert als boven van de andre accidenten is geseght

[p. 14]

N:B: als men de voorszeide balsum gebruyckt moet men sig waghten te nuttigen, sout, suer, speck, gesoute vlees, alderhande leckers als mede alderhande speceryen, stercke dranken, en wyn, voor colere, en alderly swaare exercitien en men moet dese balsem ses weeken lang gebruyken

N:B. om nu voornoemde Lucatelle balsum te maken moet men nemen een pond van de suyverste geele was klyn gesneden, een half pindt canarij seck twee pinten van de beste Oly van olyven die niet stinckt doet daar by twaalf oncen veneetsche tarpentyn wel gewassen met water van roode roosen, of weeghbree water tot dat de terpentyn wit is hier by nogh twee once suyvre balsum van peru en een once root sandel hout fyn gesift dit onder den andre gedaan soo als in den beginne van dit recept staat vermelt