|
| |
| |
| |
Terlinden
De monumentale bebouwing van het gehucht Terlinden is gelegen aan de oude verbindingsweg van Gulpen naar De Plank. Deze weg ligt westelijk van de huidige Provincialeweg.
De belangrijkste kruising is die met de Gulpenstraat en de Voerenstraat, de respectievelijke verbindingen met Reijmerstok en Bergenhuizen, en de Kutersteenweg die via Onderschey naar Noorbeek leidt. De Karsvelderweg vormt de verbinding tussen Terlinden en de Provincialeweg, maar is niet veel meer dan een landweg.
Terlinden heeft in de jaren '70 opmerkelijke veranderingen ondergaan, waarbij met name de boerderijen op het kruispunt van Terlinden en Kutersteenweg werden gesloopt (afb. 391-394).
Verder hebben diverse huizen die op foto's van omstreeks 1962 nog voorkomen als vakwerkbouw, nogal wat wijzigingen ondergaan door gehele of gedeeltelijke beklamping. Voorbeelden hiervan zijn Gulpenstraat nr. 1, waarachter een grote schuur met vakwerk zijgevels en Gulpenerstraat nr. 3, waarvan de achtergevel van het woonhuis nog van vakwerk is.
Vanuit monumentaal oogpunt vermeldenswaard zijn de bakstenen hoeve aan de Gulpenstraat nr. 5 en de rij boerderijen en woningen noordelijk van de Voerenstraat, nrs. 4 tot en met 12. Zij vormen een gedifferentieerde gesloten
391 Gezicht in Terlinden vanaf de Kutersteenweg in oostelijke richting, opname ca. 1965.
| |
| |
392 Gezicht vanuit de Karsvelderweg bij nr. 4 (links) naar de voormalige hoeve Terlinden oud nr. 134, rechts van de schuur op de hoek van de Kutersteenweg, opname ca. 1965.
393 Boerderijen op de hoek van de Kutersteenweg. De schuur links op de foto bestaat nog, maar in versteende vorm. De boerderij rechts is afgebroken, opname ca. 1965.
394 Blik op de achterbouw van de boerderijgroep op de hoek van de Kutersteenweg en Terlinden, grotendeels afgebroken, behoudens het bakhuis links en de doorrijschuur rechts, opname 1965.
groep, waarvan nr. 8 en 10 met vernieuwde voorgevel nog grotendeels van vakwerk zijn.
De gedeeltelijk in breuksteen opgetrokken boerderij Terlinden nr. 16, hoek Voerenstraat is een prachtig voorbeeld van bedrijfssplitsing en vergroting. Voorts zijn van betekenis de vakwerkboerderijen Terlinden nrs. 22-24 en aan het zuideinde van de weg het boerderijcomplex Terlinden nrs. 26-28/30.
| |
| |
| |
Boerderijen
Gulpenstraat
Gulpenstraat nr. 5
Kapitale, gesloten hoeve (afb. 395), gebouwd in baksteen met het woonhuis links van de door een grote rondboogpoort toegankelijke cour. Datering: midden en eind XIX.
In het muurwerk boven de poort de inscriptie: ‘B.F.M.F. / 1852’, voorts twee platte siervazen en de inscriptie: J + F / 1896. In de gevel van de grote schuur een steen met de naam: B. FRYNS.
Het oudste gedeelte van de hoeve is het woonhuis met kelder en verdieping, dat overigens naar achteren met een jonger gedeelte is verlengd. De schuren, respectievelijk een doorrijschuur achter op de hof en een langsdeelschuur als rechter afsluiting, zijn uit één periode. De hoeve wordt aan de straatzijde afgesloten door een aanbouw tegen de langsdeelschuur en een overkapte poortmuur.
| |
Karsvelderweg
Karsvelderweg nr. 4.
Vakwerkhuis (afb. 392) op L-vormige plattegrond, bestaande uit een vier vakken breed voorhuis met tussenstijlen, waarvan de voorgevel is versteend en voorzien van een opmerkelijk steile dakpartij. Links achter sluit een eveneens gedeeltelijk versteende vakwerkbouw aan met een latere verhoging. Het huis heeft dienst gedaan als schoenmakerij en café, waarop nog het grote venster in de voorgevel duidt.
| |
Provincialeweg
Provincialeweg nr. 5.
Boerderij in baksteen met woongedeelte en rechts aansluitend bedrijfsgedeelte onder zadeldak, evenwijdig aan de straat en gedateerd met jaarankers: ‘1874’. Voorbeeld van een woning, die pas na de aanleg van de Provincialeweg is gebouwd ter hoogte van de Karsvelderweg.
| |
Provincialeweg nr. 30.
Vakwerkhuis (afb. 396) met links aansluitende schuur op L- vormig grondplan. Datering: XIX b-c.
395 Gulpenstraat nr. 5, opname 1989.
396 Provincialeweg nr. 30, opname 1989.
| |
| |
397 Terlinden nr. 8, oude toestand, opname 1962.
In vakwerk opgetrokken, zeven balkvakken omvattend, deels onderkelderd woonhuis met verdieping van het type dwarshuis met middengang, dat naar de weg toe is vergroot met een in baksteen opgetrokken kamer, die een oudere, aangebouwde stal vervangt. De haaks tegen de woning aansluitende schuur is op de poortlatei gedateerd: ‘D × 18-59 × G’.
| |
Terlinden
Terlinden nr. 8
Boerderij (afb. 397) om gesloten binnenplaats, aangebouwd tegen nr. 10, opgetrokken in vakwerk met luifel; woonvleugel, poort en bedrijfsgebouw naast elkaar, evenwijdig aan de straat. Datering: 1754 en wijzigingen XIXc. De gevel van het bedrijfsgedeelte aan de straat is gecementeerd en vertoont een blokverdeling op een hoog plint; bij de woning, links van de toegangspoort, is die bepleistering vervangen door een bakstenen klamplaag. Poort met gepende gevel, daarachter vakwerk. Woongedeelte met kelder en verdieping, tweelichts-vensters aan weerszijden van gebintstijlen. Op de poortlatei van de vakwerkschuur met baksteenvulling de inscriptie: ‘ANNO . MDCCLIIII . F.L. (?). P. DEN. 11 . JULIUS’
| |
Terlinden nr. 16
Hoeve (afb. 398-401), bestaande uit een woonhuis links van een bijna gesloten cour, een schuur aan de achterzijde en een winkelhaakvormige schuur met poort rechts van de woning. Datering: XVIII B en XIX.
Het woonhuis bestaat uit een naar de straat toe verlengde vakwerkbouw, waarvan de gevel aan de cour is opgetrokken in breuksteen en waarvan de buitenmuur rechts van de perceelsscheiding met nr. 18 nog zeven vakken van de oorspronkelijke vakwerkwand bezit (afb. 398). Het vakwerkgedeelte bestaat thans uit twee vertrekken met een middengang en een aansluitend schuurgedeelte. Aan de straatzijde is later in breuksteen en baksteen een kamer met een smal zijvertrek toegevoegd, die samen iets breder zijn dan de spantlengte van het oudere woongedeelte. Onder de kamers aan de straat bevinden zich twee kelders met tongewelven. In de jongere verlenging van het woongedeelte is op de verdieping en de zolder nog het achtste vak met de eindgevel van de oude woonhuiskern bewaard gebleven. De woning heeft oorspronkelijk deel uitgemaakt van een gesloten hoeve, waarvan de binnenplaats links van de woning ter plaatse van het huidige buurpand nr. 18 lag. De vakwerkgevel, waarin nog een dichtgezette venster- en deuropening
| |
| |
398 Terlinden nr. 16. Boerderij, waarvan de oorspronkelijke omvang is getekend zonder de latere uitleg, die het complex tot een bijna gesloten hoeve maakte. Plattegrond met kelder en doorsneden over het woonhuis en over de schuren. Schaal 1:300.
Opmetingstekening door A. Warffemius, 1987.
valt waar te nemen, is de oorspronkelijke ingangsgevel geweest (afb. 400). De perceelsgrens ligt op ca. 1 m voor deze gevel. Pas na afsplitsing van nr. 18 zullen de breukstenen gevels van het woongedeelte aan de buitenzijde hun huidige vorm hebben gekregen met smalle, in baksteen gemetselde vensteromlijstingen (afb. 401). Dit type vensteromlijsting treft men met name aan in het gebied waar in Kunradersteen wordt gebouwd.
De smalle deur- en vensteruitsparingen wijzen op een datering in het laatste kwart van de 19de eeuw.
De grote schuur die aan de achterzijde de cour afsluit, is opgetrokken in breuksteen en baksteen. Het vak, dat achter de woonvleugel aansluit, vertoont
| |
| |
399 Terlinden nr. 16, hoek Voerenstraat, opname 1987.
inwendig in het gebint de constructie van een eindgevel. Hieruit blijkt dat dit vak oorspronkelijk het rechter vak van een schuur is geweest, die achter het buurpand nr. 16 heeft gestaan en thans als linker vak dienst doet van een in twee fasen naar rechts uitgebouwde schuur.
Rechts van de cour staat een schuur die samen met de poort een winkelhaakvormige plattegrond heeft. De schuur was oorspronkelijk opgetrokken in vakwerk, maar is aanzienlijk verbreed in baksteen. Inwendig is het vakwerkgeraamte vrijwel geheel gespaard gebleven.
- Opmetingstekening. Plattegrond en doorsnede van de schuur, schaal 1:50, door A. Warffemius, 1988. Coll. RDMZ (afb. 398).
400 Terlinden nr. 16. Vakwerkgevel van het woonhuis aan de cour van nr. 18, opname 1989.
401 Terlinden nr. 16. Breuksteengevel van het woonhuis aan de cour, opname 1988.
| |
| |
402 Terlinden nr. 22, opname 1987.
403 Terlinden nr. 28, van ter zijde, opname 1989.
| |
Terlinden nr. 22
Boerderij in vakwerk (afb. 402), thans woonhuis, waarvan het woongedeelte op L-vormig grondplan en de poort, links van het woonhuis, samen met een grote vakwerkschuur achter aan de hof zijn gegroepeerd rondom een bijna gesloten cour. De linker afsluiting wordt gevormd door het buurpand nr. 24. Datering: XVIII B met wijziging voorgevel XIX c.
De voorgevel van het aan de straat gelegen vakwerk woonhuis en de poort zijn witgepleisterd; de vrij liggende rechterzijgevel vertoont een vakwerkconstructie met baksteenvulling. Een vakwerk achterbouw sluit haaks tegen het woongedeelte aan. Van de doorrijschuur die met het linker vak achter het buurpand nr. 24 staat, is het rechter vak afgebroken en vervangen door een lagere aanbouw.
| |
Terlinden nr. 26
Schuur met verdieping en aansluitende wagenschuur op L-vormige plattegrond. Datering: ca. 1800.
| |
| |
404 Terlinden nr. 30. Huisgevel aan de binnenplaats, opname 1989.
Mergelstenen onderbouw met vakwerkconstructie op de verdieping. Onderdeel van een verder verdwenen hoeve, waarvan het woongedeelte ongeveer ter plekke van het toegangspad naast nr. 24 heeft gestaan.
| |
Terlinden nrs. 28 en 30
Boerderijcomplex bestaande uit Terlinden nr. 28 op L-vormige plattegrond, waartegen aan de linkerzijde de op C-vormige plattegrond gebouwde hoeve nr. 30 is gebouwd.
Datering: midden XVII (oude woongedeelte), voorts XVII-XIX.
| |
Terlinden nr. 28
Vakwerkhoeve (afb. 403) met naar rechts open binnenplaats. Het woongedeelte staat links van de poort aan de straat en een diepe doorrijschuur van vakwerk met schilddak achter op de hof. Waaiervormig gestelde tussengebinten in de zijgevel van de schuur. In het veld rechts van de boerderij stond een tot woning verbouwde veldschuur in vakwerk met dwarsdeel en kleine zijdeuren die in de constructie waren opgenomen.
| |
Terlinden nr. 30
Gesloten hoeve, gebouwd tegen de linkerflank van nr. 28. Oorspronkelijk woongedeelte, links van de binnenplaats, met vakwerkconstructie uit twee periodes (afb. 404); 17de-eeuwse onderdelen, nog aanwezig in de gevel aan de binnenplaats. Achter de woonvleugel een doorrijschuur. Rechts van de poort aan de straat een tot woning omgebouwd bedrijfsgebouw. |
|
Auteursrechtelijk beschermd