Here zegen deze spijze

[p. 72]

Communicatie met een bewustzijn

Maer (42 jaar, draagt kalfslederen schoenen en een litteken boven de linkerheup) heeft zich nooit actief met maatschappelijke problemen beziggehouden. Hij beziet de klassenstrijd als de gedragingen van dieren: ‘Ze zorgen altijd het beste deel te krijgen, zogenaamd in het belang van het geheel. Dit voltrekt zich overal op volstrekt natuurlijke wijze, terwijl de mensen er met hun reden een diepere inhoud aan willen geven. Als dieren elkaar helpen vindt men dat vanzelfsprekend, maar mensen die elkaar helpen slaan zich op de borst. Lulkoek natuurlijk, want wij mensen, die pas komen kijken, kunnen aan het “proces” niets veranderen...’ Terwijl hij dit zegt tegen een nieuwsgierige H-bom-bestrijder (die zich voor hem interesseert als voor een vreemd kankergezwel), pulkt Maer aan zijn snor. Ze zitten in een café in Parijs.

Nee, wat Maer werkelijk boeit, ontgaat de meeste mensen. Het is een bewustzijnsvorm die hij bij toeval ontwikkeld heeft en die hem van veel mensen heeft vervreemd. ‘Kijk, je wordt dagelijks beïnvloed door gebeurtenissen die je leven bepalen. Als je die gebeurtenissen ziet, heb je nog het gevoel dat je zelf iets onderneemt. Zie je ze niet, dan word je fijngemalen in de worstmachine van de maatschappij. Al die actieve jongens die het zo druk hebben zijn eigenlijk de produkten van de handelingen van anderen. Zij zeggen wel dat ze zelf iets produceren, maar eigenlijk worden ze geproduceerd.’

De H-bom-bestrijder vraagt voorzichtig of hij soms bedoelt dat de meeste mensen niet creatief zijn. Nee, dat bedoelt Maer niet. ‘Creativiteit is ook onderworpen aan het ‘proces’

[p. 73]

van gebeurtenissen die iemands lot bepalen.

‘Kijk, een man die zogenaamd toevallig een leeg sigarettendoosje voor m'n schoenen gooit, waardoor ik gedwongen ben naar beneden te kijken, in plaats van naar de hals van een mooie vrouw die voor me loopt, beïnvloedt mijn leven, bepaalt mijn beslissingen, kan me ruïneren en de goot in drijven. Wanneer dat inderdaad het geval is, is die man een schoft. Op zulke mensen moet je letten. Niet op de mensen die duidelijk laten merken dat ze het slecht met je voor hebben. Die zijn onbelangrijk. Maar de nauwelijks herkenbare vernietigers. Die jongens met de beste bedoelingen, die zijn het.’

De H-bom-bestrijder begint zich nu af te vragen of hij soms tot de geniepige vernietigers behoort en verschuift zijn stoel. Hij denkt: ‘Als ik één maal te veel met mijn ogen knipper beïnvloed ik zijn leven. Ik kan beter verdwijnen. Maar ook dan beïnvloed ik hem.’

De bombestrijder wordt bang. Hij durft niet meer te praten. Elke ademtocht kan deze man te gronde richten. Hij moet even hoesten en kijkt Maer steels aan. Deze staart met vochtige ogen naar buiten. De H-bom-bestrijder stikt bijna van angst en probeert zich zelf weg te denken. Het lukt niet, hij merkt zich zelf. Dan staat hij zuchtend op en met de moed van iemand die ten koste van alles zijn eigen leven wil redden fluistert hij schor: ‘Ik moet gaan. Tot ziens.’

‘Het ga je goed,’ zegt Maer. Het zouden de woorden van Jezus kunnen zijn, denkt de anti-bom-demonstrant, terwijl hij het café verlaat.

Maer zit nog rustig aan zijn snor te pulken. Er kruipt een vlieg over het raam. Zijn lot is beslist. Misschien is het de vlieg...

De H-bom-bestrijder loopt na dit gesprek naar zijn kamer. Onderweg gooit een voorbijganger een lucifer weg. Hij rolt

[p. 74]

langzaam naar de stoeprand. De bestrijder blijft verbijsterd staan. De lucifer rolt naar de goot. Alles is plotseling duidelijk. Hij wil mij in de goot hebben. De man die daar gaat is erger dan een militaire macht. Erger dan een bom. Maer heeft gelijk: dit zijn de misdadigers. Ze zijn het zonder het te weten, Misschien ben ik een van hen. Hoe weet ik dat ik geen misdadiger ben? Hoeveel mensen heb ik al op die manier te gronde gericht? De vrouw die daar voor de etalage staat zou ook mijn ondergang kunnen betekenen. Ik mag geen tijd verliezen. Alles beïnvloedt ons. Wij beïnvloeden alles. Ik heb nooit een atoombom gezien of gevoeld, hoe kan ik dan weten of hij ons zal vernietigen? Het gaat om de lucifers en de kleine gebaren. Ik zeg mijn lidmaatschap op. Ik ga naar de secretaris...

De ex-anti-atoombom-demonstrant vervoegt zich bij de secretaris. Hij woont op een kleine zolderkamer van de welvaartsstaat en leeft van de contributie en het vredeswerk.

‘Welkom! Wat brengt je hier?’ roept hij geestdriftig als de demonstrant de deur opent. ‘Sorry voor deze rotzooi hier, het komt...’

‘Jij laat je beïnvloeden door kleine dingen waar je niet op let. Ik zeg mijn lidmaatschap op. Het is niet de bom, maar het zijn de gebaren, die onbeduidende dingen die mensen dagelijks doen die ons volkomen kunnen ruïneren. Ik weet niets van de atoombom af, maar ik heb zojuist een lucifer in de goot zien rollen! Begrijp je dat dan niet? Jouw werk is gevaarlijk!’

Voordat de secretaris een vredeswoord kan spreken is zijn waanzinnige demonstrant verdwenen. Hij blijft verslagen achter. Hij kan geen stap meer doen. Langzaam dringen de woorden van de gek tot zijn vredige ziel door: Ik ben gevormd door alles wat hier om mij heen is. De atoombom heeft mij gemaakt. Aan alles wat ik nu bestrijd heb

[p. 75]

ik zelf eens meegewerkt. Hoe kan ik mezelf bestrijden? Wat zijn dit voor gedachten? Wat is dit voor een ziekte die hij heeft overgebracht? Wat doe ik hier?

De secretaris buigt het hoofd en bidt: ‘O bom, vergeef me dat ik je bestreden heb. Zonder jou heeft mijn bestaan geen zin. O bom, blijf bestaan en als je ontploft, zorg dat ik bij je ben...’

Broeierig staat hij op en neemt een slok water. Water met talloze diertjes die het op hem gemunt hebben. Hij valt vermoeid weer terug in zijn stoel en denkt over de diertjes in het water na: Ach, zij weten niet wat ze doen, die bacteriën. Nu begrijp ik het pas. Dit is de ziekte van ons bewustzijn: wij weten wat we doen. Zij verspreidt zich als een epidemie en als we het allen weten is het niet meer van belang en zullen we het vergeten...