Illustratoren
De populariteit van De Gedichten van den Schoolmeester is ongetwijfeld nog vergroot door Anthony de Vries' geestige illustraties. Toen de Gebroeders Kraay hem de grote opdracht gaven de zesde druk van prentjes te voorzien, konden zij slechts vermoeden dat De Vries zo'n gelukkige hand van tekenen zou hebben. Dat de tekeningen zouden aanslaan, stond zeker niet van tevoren vast. Wel had De Vries al eerder enig werk voor de uitgevers verricht - zo vervaardigde hij een portret van De Genestet - maar bekend was hij niet.
Wij weten van zijn leven weinig. Hij werd geboren in 1841 te Amsterdam, waar hij een goede leerling bleek van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Na zijn opleiding voorzag hij in zijn onderhoud met schilderen en door tekenonderwijs te geven. Hij was tekenleraar aan een Amsterdamse armenschool en later aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem.
Ook van zijn werk is weinig bekend. Bewaard zijn een tweetal prenten in het Rijksprentenkabinet en eenantal schilderijen in familiebezit, waarondereen - destijds geprezen - traditioneel-romantische ‘Penelope’. De Vries' oorspronkelijke tekeningen bij De Gedichten zijn verloren gegaan, evenals de houtgravures die Isaac Weissenbruch en Comte ernaar vervaardigden. Het lot was De Vries slecht gezind, want vlak na de voltooiing van het omvangrijke werk aan De Gedichten stierf hij aan de gevolgen van een hondebeet.
Wie eenmaal De Gedichten geïllustreerd kent, kan ze zich moeilijk anders meer voorstellen. De prentjes zijn zo hecht verbonden met de tekst, dat er een eenheid is ontstaan. Een geïllustreerde Schoolmeester lezen betekent zoveel als: beïnvloed worden door De Vries' interpretatie van de gedichten. Hij heeft een scherp oog gehad voor de satirisch-komische kant van deze poëzie en zijn illustraties versterken die dan ook. Dat blijkt heel goed wanneer wij hem vergelijken met J. Doncker, de tweede illustrator van De Gedichten.
Jacob Doncker (1875-1917)) is vooral bekend geworden als vervaardiger van spotprentjes, onder andere voor het politiek-satirische weekblad De ware Jacob. Hij dichtte en illustreerde verhalen op rijm, zoals De wonderlijke avonturen van Dokter Mol. Tot zijn beste werk worden wel de driehonderd illustraties gerekend die hij voor de Schoolmeester leverde en die voor een deel op dezelfde passages betrekking hebben als de tekeningen van De Vries.
Donckers werk is anders. Het heeft cartoon-achtige eigenschappen en benadrukt eerder het macabere, cynische en navrante in de poëzie van de Schoolmeester, dan het geestige of satirische. De kolder krijgt bij Doncker altijd iets wreeds, waardoor hij als illustrator de interpretatie
Auteursrechtelijk beschermd
