De hillige vaggen durp

[p. 55]

De hochsied

DER Macheel gong op ene murge lants der beuisj durch der sjlont nò 't Mertens huuske. E gong in en zaat: ene gowwen daag... en wie geet 't.... Geet 't bèëter? Aa! 't makt zich al!... dèr hat dertusje gezèëte! Morjuuts nog-e-weg!

Ze gove zich de hand... en doe vergote ze alles wat mit de sjutterei waor väörgevalle en 't waor allemaol vergèëte en vergève... Urm luuj zunt gauw geiërd en e winneke ier makt väöl good en noe zaat der Macheel: “wiej dèr mesjie wal zult weete gòan ich trowwe, tège Sintermees¹⁾... zot dèr uch nit wille vermeene?”²⁾... En doe zaat der Mertens: “Jao, ich vermeen mich.”

Dao wòad nit gesjpròake uvver geld of ezoeë. Dat zow in òader kòame. Urm luuj hent nit väöl. Mè ze hent de kraf van hun erm, 'n kraf igge lief en uvverlèèg in der kop... Me ka nit gidderinge broeke op ezunnen hoof... En wat zulle ze zage iggen durp, went ze 't huure. Ze zulle zage: “Der Macheel is zelver dao gewest. En der Mertens had zich vermit”. Der Mertens ka noe wir durch gen durp gòa en ze allenui in de owwe zieë...’

Der Macheel hauw och der Guillaume gemit en der Mong va Lieëne va Sjildershäövelke. Mit drei knets wolle noggene berghoof gòa... en mit 't Thriske.

Der usjte October gonge trowwe. Noe en dan makt ozze Herregod get bezondesj van 't wèèr. Och dèn daag. De beum sjtonge in de weie bis an de kroeën in der nivvel en iggen dil loog dè nivvel uvver de hoezer heen, dik en wies wiej room. Wiej de zon oetkomp, begon der nivvel te vare. E gong op en aaf in de sjtraole van de zon. Da kan me de zonnesjtraole zieë valle durch de beum en in de weie glinstert op gidder gras dik wiej 'n oerbel 'n drup dauw.

't Thriske hauw ene wiesse sjluier um, dem twei ingelkere op de hendjere drooge. 't Hauw och e wies kleed aa en wiesse sjuntjere. 't Waor gans in 't wies en va zilver. Ze kompte van oet gen durp der berg op. - De vrouw Wetseler, diej vunf en achzig is hauw va binne de gordienge voetgesjaove. Ze kèëk de sjtraot op en lachet en beuget en lachet. Zessig jaor gelè!... Ze is 85 - Zessig jaor gelè, kinger!... Ich wunsj uch 60 jaor te hoop. Häöre man is doeëd. Ze wet nog troerig went ze an der Balthus dinkt. Ezu is 't lève. Zeej gong ève sjtaats, - och in 't wies... der berg op. Ze gong och mit twei ingelkere en mit der Balthus Doe lèvet pastoer Hulderke nog. Dè waor wies van owwerdom... Dao gunt ze. Ze sjuuft de gordienge wir toe.

1) Sint Remigius.

2) verhuren.

[p. 56]

Ze wit 't noe. Ze kan 't vertille en ze is nog ondäög³⁾ genog um te zage: ‘Dao waor der Groonesjild en de vrouw: sjtaats en sjtäödig wiej zich dat behuuët bei dikke boere... en der Reendesj mit de vrouw... diej zoge zich sjlèët oet... der Reendesj brook der sjweet oet. Dat hat 'm meute gekoost⁴⁾. Mè zie medje trowt dan och mit der bitste vaggen durp. En dò aater kompe alle groeëte boere en boere-vroluuj va rontelum. Allenei famielige onderee. Der Groonesjild zie groeëtvadder waor getrowd gewest mit de sjweegese van ene nonk van dè vagge Lèvesjtukske. Alzoeë genève... en da laacht de ouw vrouw Wetseler. ‘Doe kompte diej van 't Pannegutje 40 Hektare, diej va Morsjelt 30 Hektare, diej vagge Vauwere 28 Hektare, diej va Lammeshei 35 hektare, diej va Tilberig 40 Hektare. Til dat ins beiee. Dat is e durp. Da is mieë wiej e durp. Dao kus me 'n sjtad op bowwe wiej Paries. En de vroluuj... mit goote ring iggen oere, brosje onder gen kin, ring aggen vingere en kittes um gen haos. Alles va good. 'n Ganse brandkas vool. Ze rammelete, zet de vrouw Wetseler, wiej ene trop keu, die nò gen wei i gunt, mit de kittes um gen haos.

Gee wonder, dat pastoer aggen elter uvver der brul her zich dat alenei ins bekiekt.

De Kirk hat op fesdaag häör feierlichheete, häör paramente en tseremonieë. Huuj bringe de boere daobei nog hun eege feierlichheete, hun tseremonieë en paraminte mit... zieje ruk, sjluiere en goote sirraode. Pastoer lit der lectrisj aamake. E kiekt of de ketse brèëne. 't Hat bloome aggen elter. De teppiche lieje dao. Der kuster hat good gezurgd - 't Hange ezugaar⁵⁾ ventjere⁶⁾ lants gen elter en noe vingt der urgel aa. Wat zat dèr va sjtaats en sjtaodigheed? De Kirk ka went ze wilt mit kunninge en keizere umgòa. Wiej 'n donderwèèr broest de moziek oet der urgel uvver alles heen.

Dan is 't sjtil.

Ze hent de heut en de hisje a plaatsj gelaat; ins in de benk hin en weer gedrieënd en zunt sjtil. Noe geet 't kòame. Dat is 't wiechtigste. Dat is och 't feierlichste, went pastoer waat en kiekt en aavingt: Michaël Johannes Theodorus Groonesjild wilt dèr Theresia Magdelena Sidonia Kempeneers... Me huuët de vrouw Kempeneers sjloekse en kriesje. De nonke en de tante hent ene vremme sjmaak iggene mond en sjlikke. Ze kiekke mit groeëte owwe, ummesj ze hent 'n traon iggen owwe en kinne benao nuuks zieë.

Noe Toester... offe antwòad gift. E gift antwòad. E hat 't gezaat. Dat is ene kèël der Macheel. Dat hent ze gehoeëd bis aate iggen kirk. Ezugaar pastoer hat zich vervieëd⁷⁾. En noe mot

3) ondeugd.

4) gekst.

5) zelfs.

6) vaantjes.

7) verschrikt.

[p. 57]

pastoer nog helder kalle tège 't Thriske en dat urm sjaop beft en zet jao, mè ginge huuët 't en pastoer bugt zich väöruvver en 't mot 't nog ins zage en de nonke en de tante en de ganse famielige houwe der aom op bis 't 't zet en da zunt ze godsegedank alleneu d'r van aaf en kumpt wir bewèging in de benk. Dat is der sjlimste owweblik van de ganse feierlichheed. Pastoer hat zich umgedrieënd. 't Mot nit te lang doere ezu get⁸⁾. Dat is nit good. Makt 't mer get flotter, Hèër! Ezu kink kan va nerveuzigheed in-ee valle. Noe dunt ze zich de ring aa en dan is 't good en zunt ze contint.

Pastoer geet sjprèëke: 't is, zette, mit de trow wiej mit de preesterwiejing. Och dèr twei zut noe gehilligd en gewiejd. Wiej ene geeselige⁹⁾ iggen pfaar, ezu zult dèr zieë iggen hoes. Wiej hilliger de famieliges, deste hilliger de pfaar en de ganse Kirk. Um de kirk lieje begrave ur väöröddesj va 100 en 200 jaor gelè, de hillige vaggen durp. Ze hent gewirkt en gebend. Liert ur kinger 't zelfde. Christus mot ur väörbild zieë. Makt ur kinger och ezoeë, dat ze liere loestere, wiej Christus, dat ze geduldig zunt, en ring, rechtvèëdig en good wiej Christus... Dat is Christendom... te zieë wiej Christus. 't Veurbild gève... 't veur-bild gève... da dunt de kinger och ezoeë.¹⁰⁾

Ezu sjprikt pastoer... zieng wäöëd zunt hel en onbewoage, zow me zage. Mè e verburgt onder diej onbewaogenigheed 't geveul va zie hats. Pastoer is ginge prèdiger. Ze motten 'm nit op ene prèdigsjtool zitte väör groeëte prèdige te hauwe. Da sjtutte zich aa en 't hat wäöëd, dieje da nit ka oetbringe. Mè hei, ezu mit e paar man väör zich, sjprikte wiej 't hats 't 'm gift en went de gedanke nit mieë wille kòame en e der draod kwiet is, zette: Amen en da drieënte zich um en vingte de hillige mis aa.

De luuj huure väöl prèdige. Diej gunt uvver 'n heen wiej 't roesje van der wink. De prèdig va pastoer blieft hange en ze versjtunt diej wäöëd sjpieëder nao haof mis, went ze zinte, dat pastoer zich bugt uvver de hillige hostie en zieng heng bève en razele en de lippe bewège in 't gebed.

“Wiej Christus, dat ze geduldig zunt en ring en rechtvèëdig en good wiej Christus”.

Noe is 't gedòa. De hillige mis is oet. Der kuster zit op der urgel, väöruvver gebaoge. Noe wiej 't gedòa is, mingt der kuster, e wuur nit mieë iggen kirk. Der urgel beft en de kirk beft mit en zonder dat ze 't weete marsjeere ze de kirk aaf, landsem, sjtaödig gunt ze... feierlich en landsem... wiej in de bronk, zoeë gunt ze... Der Macheel en 't Thriske, der Groonesjild en de vrouw, der Kempenèèr en de vrouw... en de nonke en de tante... en de luuj

8) iets.

9) geestelijke.

10) ook zo.

[p. 58]

iggen kirk kiekke zich alles nog ins good aa, um 't heem te vertille.

Drei daag zulle ze kirmes houwe. Da dunt ze zich de klompe wir aa en de ouw montoer. Ze zeuke zich de kap en de piep en der blao sjolk en zunt agge werk oppene berghoof. Drei daag èëte ze sjink en vlaam, wòasj en kottelette en wir vlaam en sjink en kook. Mè daonao is 't broedspaar alling oppene berghoof en hent ze de klompe aa en wirke ze, es went ze allezelève dao wuure gewest.