Verzamelde werken 1944-1945

[p. 432]

95. Diskotheek^1.

Uit de Groene Amsterdammer:

In een mijnschacht ergens in Duitschland heeft men een bijzonder belangwekkende vondst gedaan: vele honderden gramofoonplaten, waarop belangrijke gesprekken, door de leiders van het nationaal-socialisme onderling, of met hooggeplaatste buitenlanders gevoerd, waren vereeuwigd.
Deze unieke diskotheek, blijkbaar mede met behulp van goed-gecamoufleerde apparaten aangelegd, behelst ook platen, die de onderonsjes tusschen Hitler en Chamberlain^2. weergeven, welke aan het verraad van München voorafgingen. Van Britse zijde nu is bezwaar gemaakt tegen het in het openbaar draaien van deze platen - voor de radio bij voorbeeld! Als argument wordt aangevoerd, dat er geen volstrekte zekerheid bestaat, dat de stemmen, die men te hooren krijgt, inderdaad de stemmen van Hitler en Chamberlain zijn.

Tot zoover de Groene.

Je zou jaloersch worden. Zoo'n grammofoonplaat bij een synode, - het ware om te watertanden. Toen ik in juli '44 op verzoek van de ‘synode’ met de heeren Berkouwer, Grosheide, Kraan, Hoek^3. zou spreken in Den Haag - enkele dagen vóór de afzetting, had ik 3 getuigen (stille toehoorders slechts) meegenomen, nl. de heer ds. H. Knoop, H.J. Kouwenhoven,^4. A. Schilder.^5. En er zat een dame om het gesprek stenografisch op te nemen. Dit alles was noodig, aangezien van het voorgaande gesprek te Wassenaar (vlak voor de schorsing) door de heeren Grosheide, Polman, Nauta (ouderling) ‘berichten’ bleken te zijn doorgegeven aan de ‘synode’, van welke ik de juistheid publiek ontkende en nog ontken. Maar de heeren wilden niet praten als de getuigen niet werden weggestuurd. En ze wilden niet praten, als de dame, die al bezig was met stenografeeren, niet eveneens werd weggestuurd. Die bizonderheid, dat ze niet wilden praten in de aanwezigheid van getuigen en onder het opnemen van een stenogram, heb ik toen schriftelijk laten vastleggen en daarna heb ik het

1. Uit: De Reformatie, 1 december 1945.

2. Neville Chamberlain (1869-1940) Engels politicus, eerste minister van Engeland, 1938-1940. Met zijn in 1938 met Hitler te München gesloten overeenkomst hoopte hij een oorlog te voorkomen, maar daarbij werd Tsjechoslowakije in feite aan Duitsland overgeleverd.

3. Dr. J. Hoek (1894-1955), predikant van de Gereformeerde Kerk te 's Gravenhage-West, 1926-1955, scriba van de generale synode te Utrecht 1943-1945. Zie: De Haas, IV, pag. 260.

4. H.J. Kouwenhoven (overl. 1948), bankier te Voorburg en belangrijk medestander van Schilder.

5. A. Schilder (1887-1964), oudste broer van Schilder, accountant te Den Haag.

[p. 433]

formeele gedoe maar laten passeeren: ze zouden immers toch gaan afzetten?^6. Zooals ik hun nog voorspelde.

O Hitler, o Chamberlain, o záken-menschen!

Geef de synode een diskotheek, tenminste in kritieke tijden, en de teugel is er. De gezonde diskotheek - een gezonde apotheek. Maar...

Maar zóó, d.w.z. zonder getuigen, is het gemakkelijker voor de zwakken en de onrechtvaardigen.

De Groene, terugkomende op het Britsche bezwaar tegen publiek afdraaien der platen, merkt op:

Dat is natuurlijk maar een smoesje. In werkelijkheid is men doodsbenauwd, dat de heele wereld te weten zal komen, waar de gesprekken over liepen - namelijk over den winkel, waar Chamberlain zijn paraplu's placht te koopen.

Er zijn meer smoesjes, ook aan dezen kant van den Atlantik-wall.

6. Zie voor het resumé van deze bespreking, die plaats vond op 31 juli 1944: Schilder, Verzamelde werken 1942-1944, pag. 280-281. Zie ook: tekst 97, noot 6.