Verzamelde werken 1944-1945

[p. 275]

61. In de ‘Hervormde Kerk’ niet zoo erg als in de ‘Gereformeerde Kerken’^1.

In het Gedenkboek Afscheiding (Van 's Heeren wegen, pag. 55-56^2.) komt volgend citaat van Van Velzen^3. voor (het gaat, zooals men verstaat, over de Hervormde Kerk van vóór 1834):

Wij werden niet gedwongen de leugen te preeken, ook niet om de waarheid of een gedeelte van de waarheid in de prediking achter te laten (...) maar wij moesten daarbij onderworpenheid betoonen aan reglementen, die tot ontstichting der godzaligen en tot verwoesting der gemeente dienden. De belijdenis niet slechts met den mond, maar metterdaad, dat Jezus Christus de van God gezalfde koning is over Sion, haalde ons de vijandschap der menschen op den hals.

Tot zoover Van Velzen.

De ‘Gereformeerde Kerken’ (in synodocratisch verband) maken het nog erger. Men wordt er gedwongen, met de valsche leer aangaande de sacramenten, als verzegelden deze de inwendige aanwezige genade, tenvolle in overeenstemming te zijn. Inzake de andere punten der belijdenis, die in geding zijn, de kerkrechtelijke nl., heeft men leervrijheid ingevoerd. Men mag het zóó en zóó wel leeren, maar dóen, neen, dát niet. Vrijheid in het leeren, dwang in het handelen. Zich niet conformeeren binnen het verband beteekent volgens de ‘synode’ altijd: wanorde stichten. Ook deze valsche leer wordt ieder theoretisch gedwongen te aanvaarden. Vele menschen kijken zich blind op het aantal der kwestiepunten. En zeggen dan: het is toch niet zoo erg als in de Herv. Kerk. Ze vergeten, primo, dat het kleed der waarheid uit één stuk geweven is, en secundo, dat het hiërarchisch dwangsysteem u ook zelf verplicht tot zondigen. Of het u daartoe verplicht op één, dan wel op honderd punten, doet er niet toe. Het werpt u eenvoudig uit, als ge eerlijk zijt, en niet knoeit met, en ten gerieve van: de isolatiepolitiek van de synodeleiders.

1. Uit: De Reformatie, 28 september 1945.

2. Van 's Heeren wegen. De Afscheiding van 1834 op 10, 11 en 12 october 1934 te Utrecht herdacht, Kampen, 1934; uitgegeven door het comité ter herdenking van de Afscheiding van 1834.

3. S. van Velzen (1809-1896), predikant van de Hervormde Gemeente te Drogeham, 1834-1836, na zijn afzetting predikant in de Christelijke Gereformeerde Kerk, onder meer te Amsterdam, 1839-1854, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Theologische School te Kampen, 1854-1890. Zie: BLGNP, II, pag. 431-433.